the truman show

jim carrey’nin kariyerinin dönüm noktası sayılan, platon'un mağara alegorisine atıfta bulunan hiç eskimeyecek filmdir.

etrafı oyuncularla çevrilen, ailesinin bile sahte olduğu, gökyüzünün, kumsalın, denizin, hepsinin dekorlardan ibaret olduğu ve bebekliğinde bir televizyon şirketi tarafından evlatlık edinilip böyle bir kurgunun içerisinde yani tv şovunun (truman show) ortasında kendisini bulan bir insan hayal edin. truman herkesin bebekliğinden beri onu tv'de izlediği ama kendisinin asla bundan haberi olmadığı bir birey.

birçok kişiye göre kusursuz bir hayatı var. fakat gökyüzü ve denizin sahte olması zaten başlı başına bir kusur değil midir? onu sevmeyen kadının seviyormuş gibi davranması, ailesinin aslında gerçek ailesi olmaması ve yaşadığı her şeyin tamamıyla kurgudan ibaret olması? truman en yakın arkadaşı sandığı kişiye bütün hayatının bir şeyler üzerine inşa ediliyor gibi hissedip hissetmediğini sorar. çünkü truman bunu fazlasıyla hissediyordur, bir anda reklamlara girer gibi konuşan eşindeki garipliği hissettiği gibi*.

bundan sonrası spoiler içerebilir, izlemeyenlerin okumaması önerilir: truman özgürlüğüne; dekordan ibaret olan denize açılarak kavuşur. çünkü deniz bittiğinde bir kapı aralanır gerçekliğe açılan.

--- alıntı ---
in case i don't see ya,
good afternoon,
good evening,
and good night!
--- alıntı ---

başıma bir şey gelmeyecekse abartıldığını düşündüğüm filmdir. tamam evet çok güzel, alt metni boş değil, jim carrey zaten en sevdiğim aktörlerdendir ama o aydınlanma bana gelmedi. bittikten sonra bir beş dakika falan bekledim ayıptır millet o kadar övdü bir etkisinde kalayım diye yok olmadı.

ilk izlediğimde çok şaşırdığım bana göre en güzel jim carrey filmi. şaşırdım çünkü ara ara gelen "ulan acaba her şey oyun da bir tek benim mi haberim yok" düşüncesini benden başka hemen herkesin düşündüğünü anladım. hoş o zamanlar ergen benmerkezciliği de vardı ama ufkumu açması bakımından harika bir filmdi.

düzeltme:yazım.

insanın ezoterik yolculuğunu, manevi tekamülünü anlatır. zaten yönetmen peter weir mistik ve süpernatürel konularla bayağı ilgili biri. ağır jung hayranı.

truman'ın maddi olarak her şeyi vardır: işi, evi, arabası, karısı osu busu. hatta ironik olarak şöhrettir de, bütün dünyanın tanıdığı biridir. onun yaşam öyküsünü bilmeyen yoktur, herkes onu konuşur. ve bu hayat son derece güvenli ve kontrollü olarak kendisine sağlanmaktadır. aslında herkesin arzuladığı, hayalini kurduğu bir hayat. "cennetten kaçış hikayesi" diyor weir bu nedenle. ama filmin son sahnesine kadar bizi derinden rahatsız eden bir "gerçek" var ki o da bu hayatın bütünüyle "sahte" olması. bu filmin gerçek amacı da bu, kendi hayatlarımızda neyin gerçek neyin sahte olduğunu, ne için yaşamak ve ölmek gerektiğini bizlere sorgulatmak. ve aslında yaşadıkları aktüel hayatın içinde hiçbir gizem bulamayan insanların bu gizemleri televizyon programı olarak bir ürün biçiminde beklemesi saçmalığı eleştiriliyor. herhangi cinsel bir durum olduğunda kameranın perdeye dönmesi ve "hep böyle yapıyorlar" diye yakınan polis gibi, yani ortada bu adam için bir merak bir gizem var ama bu merakı gidermekten çok başkalarının ona sunduğu sahteliğe alışmış. bize gösterilen sunulanların (bir anlamıyla da medyanın yani) sahteliğinden tümüyle kurtularak kendi özgür hikayemize yatırım yapmamızı istiyor yönetmen ve bize kendi hayatlarımızın açıklanamayan, maddi dünyanın dışında metafizik bir yapısı olduğunu hatırlatmak istiyor. bu sahteliğin ilk çözülüşünün "aşk"la olması da bir tesadüf değil o nedenle.

en sonunda ise merdiven çıkma sahnesi, merdiven çok net bir ezoterik semboldür, masonlukta filan da var malum. jordan peele'nin us filminde tam tersidir, orda merdivenden iniş var ki bilinçaltına veya bilinçdışına dönüş oluyor, o film de bayağı jung içeriyor.

--! spoiler !--

jean baudrillard'a göre dünyadaki her şey simülasyondur. gerçek, sonsuz bir şekilde üretilmesi sebebiyle ortadan kaybolmuştur. bu yüzden baudrillard'a göre gerçek ve onun simülasyonunu ayırabilmemiz mümkün değildir. filmdeki truman karakterinin yaşadığı büyük ada da bu gaye ile kurulmuştur. adadaki her madde, ortam ve kişi yapaydır; gerçek değildir. truman haricindeki herkes birer figürandır. truman'ın kullandığı arabadan içtiği kahveye, giydiği gömlekten sebze soyacağına kadar her bir eşya dekordur. bu eşyalar kadraja sokularak reklam amacıyla izleyicilere pazarlanır. adanın her tarafında bulunan gizli kameralar sayesinde bu sahtelik izleyicinin belleğine işlenir. sistemdeki çeşitli hatalar yüzünden truman bu sahtelikleri farkeder. baudrillard'ın kuramını düstur eder bir şekilde gerçeğin peşine düşer ve en büyük korkusunu göze alarak denize açılır. teknesiyle adanın sonuna ulaşan truman gerçeğe ulaşma umuduyla stüdyonun kapısından çıkarak sahneyi terkeder. böylece karakter olarak simgesel bir anlatımla yeniden doğuşunu gerçekleştirmiş olur.

--! spoiler !--

1998 yapımı bir filmin sanki geleceğin habercisi gibi olan harika bir film.
hayatının her anı takipte olan karakteri harika canlandıran bir jim carrey görüyoruz.

empati kurmak gerekirse kim böyle bir şeyi isterdi acaba diye sormak isterdim ama şu anki çağda herkesin göz önünde, ilgi odağında olmak istemesiyle çok da fazla şikayet etmeyecek gibi bir hal-i vaziyet mevcut.

aslında bir yönden bakılırsa ünlülerin ünlü olduktan sonraki rahat edememelerini de bu filmden sonra hissetmek mümkün gibi geliyor.

beni çok etkiledi ben o durumda olsam anlayabilir mıydım bilemiyorum ancak anlasaydım daha da mı kötü olurdu buda tartışılır.

tekrar tekrar izlenebilecek harika filmlerden birisi, keyifli seyirler.

jim carry'nin rol aldığı efsane bir başyapıttır. filmin isminden de anlaşılacağı üzere ana karakter truman isimli bir erkektir.

karakterin yaşadığı dünyanın aslında tamamen kurmaca olduğunu fark etmesi ve çevresindekilerin onu korkusuyla manipüle ederek yaşadığı dünyanın güvenli olduğunu sürekli baskılanması üzerine karakterimizin gerçek dünya ile ilgili arayışlara girdiği bir filmdir. çok severim, tekrar tekrar izlenebilecek filmlerdendir.

sahte hayatlar yaşamaya çok alıştık internet alemine daldık dalalı. daimi bir takip edilme hevesiyle kendi özel hayatımızı gözler önüne sermekten büyük bir keyif duyar olduk. hayatımıza dair ne varsa, paylaşım sitelerinde ayan beyan ortaya döktük ve bu, bizim popülerlik yolundaki en büyük adımımız oldu. halbuki git gide yalana dönen, sahteliğe meyleden bir yaşam döngüsünde yol alıyorduk, bilemedik. bir kafede otururken “sıkıldım” desek hiç kimse dönüp bakmazken bize, bu sözü internette bir siteye yazınca onlarca yorum almaktan dolayı göğsümüz kabardı. 500 – 1000 sanal arkadaşımız olunca kendimizi sosyalleşmiş saydık fakat bir sinema filmini yalnız izlemek zorunda kaldığımızda bile o arkadaşların sahteliğinden şüphelenmek aklımıza gelmedi. işte bu bizim takip edilme, izlenme isteğimizdendir. büyük biradere gönüllü köleliğimizdendir.


bir başka ve daha evvel bir zamana ait olan televizyon ise başka bir yönümüzü ortaya koydu. başka insanların hayatına olan merak. televizyonla birlikte, kendi hayatımızı yaşamaktansa, başka insanların yaşadıklarını izlemeye koyulduk büyük bir iştahla. insanlarıın en özeline kadar soktuk burnumuzu, yetmedi eleştirmeye, akıl vermeye bile başladık. onlar yaşadılar biz izledik. onların hayatındaki her şeyi merak etmeye başladık. bir adam hayal kurdu mesela, biz o hayale ondan fazla inandık. eve gelince ilk iş televizyonu açtık dünyada neler olmuş diye bakmak için. ama aslında dünyada neler olduğunu, eve gelmeden az evvel kendi gözlerimizle görmekteydik. işte bu da bizim takip etme, izleme isteğimizdendir. büyük birader olmaya yeltenişimizdir.
bu iki isteğin bileşimi bizi yavaş yavaş “truman burbank kompleksi”ne doğru sürüklemeye başladı. her an bir film setinde gibi yaşamak adet oldu artık. kulağımızda kulaklıklarla yürürken, çalan müzik “clint mansel”e aitse bir de, kendimizi bir filmin başrolünde hissettik. fonda çalan müzik eşliğinde bize biçilen rolü oynuyorduk, çevremizdeki herkes gibi. bu yanlış değildi aslında, çünkü zaten herkes, bir kamera olsun ya da olmasın, clint mansel çalsın ya da çalmasın kendine yazılmış bir senaryoyu hayata geçirmekteydi. acı çeker gibi yapmak, gülümser gibi, acıkır gibi, sevişir gibi, yaşar gibi yapmak oldu işimiz. ve tabii sonunda ölür gibi yapmak… ta ki bir gün gökyüzünden bir spot ışığı önümüze düşüp bize bir şeyleri ayrımsatana kadar.


truman burbank, bir şirket tarafından evlat edinilen ve doğumundan itibaren her saniyesi dev bir film setinde geçen, farkında olmasa da yaşamı bir dizi olan bir adamın hikayesidir. tanıdığı herkes profesyonel oyunculardır, karısı, annesi, babası, en yakın arkadaşı… istinasız herkes. sahip olduğu hobiler ve dahi fobiler dizinin devamı için ona zorla kabul ettirilmiştir. ve otuz yaşına kadar truman bu olayın farkına varamaz bir türlü. andrew niccol’ün yaratıcılığın da bir sınırı olduğunu kabul edemeyen pırıl pırıl zihninin bir örneğidir bu film. niccol’ün zihninin ne kadar sınır tanımaz olduğunu anlamak için gattaca, simone, the terminal’i de izlemeniz yeterlidir sanırım. tabii bu yaratıcı kalem üstadının gözü kulağı olan yönetmen peter weir’i de unutmayalım. “dead poets society”de harikalar yaratan yönetmenin “the truman show”da yaptığı ise bir başka harikadır. jim carrey, oynadığı her rolün hakkını verebilen bir adam olduğu için de film büyük bir başarı sağlamıştır. izlemeye değer bir film olduğunu söylemeye gerek duymuyorum. izlemeye ve izlenmeye devam edin, sadece spot ışığı ya da bir dekor parçası düşerken kendinize dikkat edin. ölümünüzün “rating”i ne kadar yüksek olursa olsun, öldüğünüzde yayından kaldırılacaksınız…

manipülasyon,algı yönetimi nasıl yapılır cok iyi anlatıldığını düşündüğüm jim carrey filmi. bu filmden sonra hayatın acaba bir simulasyon mu olduğunu düşünmeden edemiyor insan. harika bir senaryo, harika bir oyunculuk.bayıldım.

aslında bizler de özgür zannettiğimiz hayatlarımızda truman burbank( jim carrey) gibiyiz. bize çizilen hayatı yaşıyoruz. reklam panolarında gördüğümüz kıyafetleri satın alıyor, gözümüze sokulan hazır yiyecekleri yiyor, aynı tip bir eğitimden geçiyoruz. yani başkalarının istediği hayatları yaşıyoruz. aslında kendimize ait hayatlarımız yok. truman gibi her an gözetleniyoruz. gözetlenmedğimiz tek bir an bile yok. sokaklarda gözetleniyoruz, evde gözetleniyoruz, tuvalette bile gözetleniyoruz (tik tok). truman burbank ten farkımız bütün bunları kendi isteğimizle yapıyoruz.

1998 yapımı filmdir. başrolünde jim carrey oynuyor. filmin senaryosunu andrew niccol yazmış. yönetmen koltuğunda ise peter weir oturuyor.

bu film jim carrey kariyerinin dönüm noktasıdır. jim abi bu filmle beraber sadece komik bir yüz olmadığını göstermiştir. jim carrey bu filmden sonra "hey ben komple bir aktörüm lan" demiştir.

film izlerken bol bol düşünmemizi sağlayan bir film. sürekli bir şeyler olduğunu hissediyorsunuz ve düşünüyorsunuz. eleştirel ve felsefesi olan bir film. her diyalog zekice yazılmış, her diyalog mesaj veriyor ve bir şeyler anlatmaya çalışıyor.
bence bu film günümüze yaklaştıkça daha fazla anlam kazanıyor. 1998 yılında çıkan bu film günümüzde daha anlamlı hale geliyor. en azından bana böyle geliyor.

tekrar tekrar izlenebilecek ve her izlediğimizde farklı anlamlar kazanacak bir film. hala izlemeyen varsa tavsiye ederim.

hepimiz birer truman olabilir miyiz? evet, evet çok ciddiyim. aslında yaşadığımız hayat içinde özgür olduğumuzu düşünürken aynı zamanda kontrol altında tutuluyor olabilir miyiz? evet hepimiz az çok bir trumanız. belki bizi tüm dünya izlemiyor ama yaratıcımız için hayatımız bir şov. hayatımızda bir sürü figüran ve yan rol var. ama başrol tek. sadece biz. ama biz bir şeylerin yolunda gitmediğinden şüphelenip, hayatı sorgulamaya kalkışırsak, bize dayatılandan kaçmaya çalışırsak tıpkı trumanın cezalandırılması gibi cezalandırılıyoruz. yaratıcımız sesleniyor sonra yukarıdan. benim sana kurduğum dünya en iyisi. dışarısı daha iyi mi zannediyorsun. sen gidemezsin. korkaksın. peki biz gerçekten de hayatlarımızın güvenli limanını terk edebilir miyiz? truman cesareti kaçımızda vardır acaba. doğumumuzdan önce bizi kontrol etmeye başlayan yaratımıza karşı gelip son bir selam ile veda edebilir miyiz? biz truman olabilir miyiz?


truman derin bir felsefesi olan, üzerinde saatlerde düşünülüp konuşulabilecek, insanın yıllarca aklından çıkmayacak, bazı geceler kafayı yastığa koyduğunda bir gün ben de truman olabilir miyim diye düşündürtecek kadar kült bir yapım. başrol jim carrey öyle güzel oynamış ki film bitince onun yerinde başkasını düşünemedim. vee andrew niccol. beyin hücrelerine sağlık. bu senaryoyu yazdığın için binlerce kere teşekkürler.


herkes bir gün the truman show izleyecek.

finalindeki son kare ile hayatı sorgulatan film.

bir hayat hikayesi. daha doğmadan bir şovun parçası olmaya başlayan hatta belki de bu şov olmasa kürtajla hayatı sona erecek olan yani dünyaya gelmesini bu şova borçlu olan bir adamın hikayesi.

hayatının tamamı boyunca gördüğün tüm insanların bir oyuncu olduğunu düşün. annen aslında bir oyuncu. ''annen'' rolünü oynayan birisi. baban, eşin, arkadaşların, patronun, komşun.

pek kader inancıyla örtüşmüyor mu? tanrı tarafından yazılan bir şovun içinde değil miyiz? tek farkı şu galiba. filmde oyuncular gerçek hayatlarının dışında bir rolü oynuyor, hayatta ise bunun farkında değiliz.

geleyim niye son kare ile hayatı sorgulattığına;

izleyip beğenmeyen insan tanımıyorum. tam bir kült film. adı hastalıklara verilmiş *, dini, kapitalizmi, hayatı sorgulayan, bazen huzursuz eden bazen kahkahalar attıran... jim carrey nasıl oyuncu olunur dersi vermiş adeta. film sonunda selam verirken aynı selamı kendisi de hak etmiştir.

defalarca izlediğim, hep keyif aldığım ve bende sakinleştirici etkisi yaratan filmdir. özellikle gerçekliği sorguladığımda, hayat anlamsız gibi geldiğinde ya da kendimi sıkışmış hissettiğimde, bana çıkış yolunu hatırlatır. jim carrey'i sevmeye başladığım filmdir aynı zamanda.

bu film ünlü twilight zone serisinin 1985 yılında çekilen special service adlı bölümünden bir esindir.
film ufak hatalar hariç kurgu hatalarından arındırılmış, izleyicinin kafasındaki soruları giderecek biçimde mantıksal çerçeveye oturtulmuştur.
ve harika bir yeniden çevrim filmidir.

oyuncu listesinde jim carrey, laura linney, ed harris, natascha mcelhone, noah emmerich, philip glass, paul giamatti, peter krause, holland taylor, marco rubeo, peter biziou, joel mckinnon miller, una damon, harry shearer, brian delate ve heidi schanz gibi oyuncuların olduğu 1998 yapımı komedi/bilim kurgu türündeki bu filmin yönetmenliğini ise peter weir yapmıştır.

efsane bir film kendisi izlemeyenlere yazıklar olsun der ve susarım. iyi seyirler.

truman , kendisine özgü bir adada yaşayan sıradan bir adamdır, ancak aslında hayatı bir televizyon stüdyosunun kontrolü altındadır. hayatındaki olaylar, sahte bir gerçeklik içinde düzenlenir ve truman bu gerçeği keşfetmeye çalışır.film, medyanın gücü, izleyici manipülasyonu ve bireyin kendi özgürlüğünü arama temasını işler. truman'ın gerçek dünyayı keşfetme çabaları, izleyiciyi düşündürmeye ve gerçeklik algısını sorgulatmaya yönlendirir.ayrıca, filmde ed harris'in canlandırdığı christof karakteri, truman'ın hayatını kontrol eden ve izleyen bir yönetmen olarak karşımıza çıkar. bu karakter, medyanın gücünü ve insan hayatının nasıl bir şova dönüştürülebileceğini simgeler. jim carrey'nin tipik komedi rollerinden farklı bir dramatik performans sergilediği bu film, izleyiciyi düşündürmeye ve derin temalar üzerinde düşünmeye teşvik eder. oldukça da zevklidir, vanilla sky ile benzerlik taşıyor ikisi de art arda izlenebilir.

"hayatının bir şey için hazırlandığını hissettin mi?"

hayatınızın her ânı kayıt altında olsa ve her şeyiniz sizden izinsiz bütün dünya ile paylaşılsa tam olarak ne hissederdiniz?
film tam olarak bunu konu ediniyor diyebiliriz.

bir bebeğin hayatını para kazanmak için yalanlarla dolu bir dünyaya hapsetmenin acısı ise filmde hissediliyor.

hayatınızdaki her şeyin birer yalan olduğunu düşünmek sizi kendinizi truman'ın yerine koymanıza katkıda bulunacaktır.
bir anlığına hayatınızdaki herkesin birer oyuncu olduğunu tahayyül ediniz.

truman bir kapitalizm kurbanı ve hayat nâmına yaşadığı her şey yalan.

yeni zelandalı senarist, yapımcı ve yönetmen andrew niccol tarafından yazılıp; avustralyalı yönetmen peter weir tarafından yönetilmiş 1998 yapımlı 1 saat 42 dakikalık amerikan filmi.

başrolde ise jim carrey, laura linney ve ed harris gibi oyuncular yer alıyor.

hayatı satın alınmış ve gerçek sandığı her şey aslında birer prodüksiyon ve kurgudan ibaret, otuzlu yaşlarda bir sigortacı truman burbank'ın hayatını anlatıyor.

filmi psikolojik bağlamda incelemek gerekirse bir insanın bütün hayatını yalanlar üzerine inşa etmenin, onun gerçek sandığı her şeyin birer tasarıdan ibaret olmasının ve onun duygularının zerre öneminin olmayışının, bu şekilde aldatılmasının onda ne gibi bir kalıcı hasara yol açtığını işlemesi yadsınamaz.
truman'ın hayatı daha doğmadan satın alınmış ve gördüğü her şey aslında bir dekordan ibârettir.
imitasyon bir hayat yaşamakta ve oldukça saf biridir.

hayatının bir yanılsama ve kapitalizme aracılık eden bir yalanlar silsilesi olduğunu fark etmenin truman'da onulmaz yaralar açma ihtimali barındırdığı ortadadır.

gerçek dediğimiz şeyin tam olarak ne olduğunu da sorgulatan bir film, içine doğduğumuz her şeyi gerçek kabul ederiz, bir gerçek ne zaman rol olmaya başlar, bir insanın gerçeklik algısı ne zaman yok olur, gerçekliğin bittiği yerde ne başlar, gibi pek çok soruya cevap aratan, gerçeklik ve şovun birbirinden ayrılmasının mümkün olup olmadığını düşündüren bir film olduğu da söylenebilir.

truman'a göre gerçek olan her şey başkasına show olarak görünür, ona show olan başkasına gerçektir, babası, çocukluğu, bir kadın, karısı ve hayatındaki herkes gibi.

1998 yılı olmasına rağmen filmin atmosferi daha eski bir tarihte çekilmiş izlenimi uyandırdı, jim carrey'nin oyunculuğu yine etkileyici idi, ama aklımda tek bir soru, ya truman her şeyin farkındaysa ve onlara rol yapan oysa?

bence bu şovu fark edip aynısını onlara yaşatması gerekirdi.

oyunculuklar fena değildi, filmin atmosferi ve sinematografik açıdan renkler ve ışık da iyiydi, gerçi bütün bunlar bir show olsa da...

aslında filmin kurgusu ayakta alkışlanacak türden inşa edilmiş, jim carrey/ truman film çekildiğinin farkında, hayatı film, ancak farkında değilmiş gibi davranması filmin omurgasını oluşturuyor.
herkes her şeyin farkında, kendisi hariç...

truman'ın gerçekliğe dair hiçbir şeyinin olmaması ve bütün anılarının yalan olması, herkesin onu kandırması insana dokunabiliyor, her şeyden şüpheleniyor ve güvenebileceği tek bir insan bile kalmamış, aldığı nefes bile kayıt altında ve kendine ait sandığı her şey aslında bir hayal.

bir insanın gerçeklik algısı ile oynamanın, manipüle etmenin ve hayatını izinsiz paylaşmanın onda ne gibi bir hasara yol açıp irdelemesi bakımından psikolojik dram filmi olduğu da söylenebilir.

truman'ın başına gelen her şey başkaları tarafından dedikodu malzemesi ve ego mastürbasyonu haline gelmiş.
hayatı bir dizi fakat farkında değil.

sırları aslında bütün dünyaya gösteriliyor ve bu bir insanın ölmesi için yeterli bir sebep.
ama onun ölümünü bile bir show malzemesi haline getirecek bir sektör var.
bütün duygularınızı hiçe sayan, özel hayat diye bir şey bırakmayan ve yalanlar söyleyen, her şeyinizi izinsiz paylaşan, ruh halinizi etkisi altına alan bir gösteri.

belki de hepimiz bir şovun içindeyiz, adına hayat denilen ve tanrının yazıp izlediği bir senaryonun, filmin, ama truman farkında, biz değiliz.

"jean baudrillard'a göre dünyadaki her şey simülasyondur. gerçek, sonsuz bir şekilde üretilmesi sebebiyle ortadan kaybolmuştur. bu yüzden baudrillard'a göre gerçek ve onun simülasyonunu ayırabilmemiz mümkün değildir."