1.
kurtuluş savaşı kahramanlarından, 2. ordu'nun kurucu komutanı. kurtuluş'ta semih sergen hocamız canlandırmıştı.
1876'da harput'ta doğar. ilk ve orta öğrenimini elazığ'da, liseyi erzincan askeri lisesinde okuduktan sonra harp okulu ve harp akademisini sınıf birincisi olarak bitirir.
askeriyede iki yabancı dil bilen (almanca ve fransızcası akademik seviyedeymiş, ayrıca derdini anlatacak kadar ingilizce de biliyormuş), askeri okullarda taktik dersi vermiş, aydın ve gözütok biri olarak tanınan yakup şevki paşa, balkan savaşları'nda çatalca'daki savunma hattının kurucuları arasındadır. bu cephedeki izlenimleriyle hayatının sonuna kadar aşırı titiz ve temkinli biri olup çıkar. birinci dünya savaşı'nda çanakkale cephesi'nde 19. tümeni mustafa kemal bey'den devralır, galiçya cephesinde general olur, 1. dünya savaşı'nın sonunda da doğu cephesinde şark ordular grubu komutanı olarak ateşkes hükümlerine göre boşaltılacak bölgede (kars, ardahan, batum) silahlı bir direniş örgütlemeye başlar, el altından silahları halka dağıtır, kars şura hükümetinin kurulmasına önayak olur... bu çalışmaları sayesinde de işgalcilerce mimlenir. açığa alınarak geldiği istanbul'da katarakt tedavisi görürken 1920'de tutuklanır ve malta'ya sürülür.
1921 kasımında malta sürgünleri serbest bırakıldığı zaman yakup şevki paşa da ankara'ya gelir. batı cephesinde örgütlenen iki ordudan 2. ordu kendisine teklif edilir, kabul eder. fevzi çakmak dışında tüm üstlerinin kendisinden kıdemsiz olmasını "ben malta'da yatarken sizler bu orduyu yoktan var ettiniz" diyerek kabullenir (mesela 1. orduya atanan (gbkz: ali ihsan sabis) bu kadar hoşgörülü olamamış, kıdem meselesini kafaya takip sürekli mesele çıkarınca da resen emekli edilmişti). ancak, 1922 yazında son şekli verilen ve "yaz sonunda harekete geçeceksiniz" denilen büyük taarruz planını fazla riskli bulur. ordunun harcanacağını, yunan tahkimatının bu kadar kısa sürede yarılması ve takviye yetiştirmesinin önlenmesinin mümkün olmadığını, yunanlılarla bir tür oyalama muharebesi yapılarak geri çekilmeye zorlanmasına daha sıcak baktığını ifade eder. "yarın hepimizi meclis önünde asarlar" diye lafını bitirir. ancak cephe komutanı ismet inönü, genelkurmay başkanı fevzi çakmak ve başkomutan mustafa kemal atatürk "ekonomimiz bir yılda düzelmeyeceğine göre uzun vadeli bir planla düşmanı oradan söküp atamayız, bunun için de baskınla işi bitirmek zorundayız" der, atatürk sorumluluğu tek başına kabul ettiğini söyler ve paşa da itirazı keser. ama taarruz başladığı zaman da ısrarla "bizim cepheden çekilen yok" diye genelkurmay emirlerini alt kademelere iletmez, atatürk talimatları doğrudan kolordu komutanlarına iletmek zorunda kalır. her şey bitip düşman denize döküldüğü zamansa, altı alt devresinden mustafa kemal paşa'nın elini öpmeye kalkar "sen kazandın" diye...
yunanlıların çekilmesi tamamlandıktan sonra türk birliklerinin çanakkale'de ingiliz mevzilerine gelip karargâh kurmasını genelkurmay yakup şevki paşa'ya yönettirir. çok temkin isteyen, kesinlikle ingilizleri çatışmaya sevk etmeden sinirlerini bozmaya yönelik bir psikolojik savaş verilecektir ve bu görevi aşırı temkinli paşa'dan başka kimse beceremez. bu görevi yapıp ingilizleri mütarekeye zorladıktan sonra, epeydir ihmal ettiği kataraktı ilerlediği için görevden istifasını veren yakup şevki subaşı, 1939'daki ölümüne kadar yüksek askerî şura üyesi olarak açıkta bulunur. yurtdışına tedaviye giderken, kendisine genelkurmay bütçesinden tahsis edilen harcırahın harcamadığı kısmını iade eden, açıkta bulunduğu yıllarda emrine verilen makam otomobilini bile istemeyen paşa'nın tutumluluğunu şu fotoğrafta da görebiliriz (herkes yeni üniforma giyerken onun üstünde 1910'lardaki üniforma var).
kaynak: genel olarak atatürk ansiklopedisi "yakup şevki subaşı" maddesi.
1876'da harput'ta doğar. ilk ve orta öğrenimini elazığ'da, liseyi erzincan askeri lisesinde okuduktan sonra harp okulu ve harp akademisini sınıf birincisi olarak bitirir.
askeriyede iki yabancı dil bilen (almanca ve fransızcası akademik seviyedeymiş, ayrıca derdini anlatacak kadar ingilizce de biliyormuş), askeri okullarda taktik dersi vermiş, aydın ve gözütok biri olarak tanınan yakup şevki paşa, balkan savaşları'nda çatalca'daki savunma hattının kurucuları arasındadır. bu cephedeki izlenimleriyle hayatının sonuna kadar aşırı titiz ve temkinli biri olup çıkar. birinci dünya savaşı'nda çanakkale cephesi'nde 19. tümeni mustafa kemal bey'den devralır, galiçya cephesinde general olur, 1. dünya savaşı'nın sonunda da doğu cephesinde şark ordular grubu komutanı olarak ateşkes hükümlerine göre boşaltılacak bölgede (kars, ardahan, batum) silahlı bir direniş örgütlemeye başlar, el altından silahları halka dağıtır, kars şura hükümetinin kurulmasına önayak olur... bu çalışmaları sayesinde de işgalcilerce mimlenir. açığa alınarak geldiği istanbul'da katarakt tedavisi görürken 1920'de tutuklanır ve malta'ya sürülür.
1921 kasımında malta sürgünleri serbest bırakıldığı zaman yakup şevki paşa da ankara'ya gelir. batı cephesinde örgütlenen iki ordudan 2. ordu kendisine teklif edilir, kabul eder. fevzi çakmak dışında tüm üstlerinin kendisinden kıdemsiz olmasını "ben malta'da yatarken sizler bu orduyu yoktan var ettiniz" diyerek kabullenir (mesela 1. orduya atanan (gbkz: ali ihsan sabis) bu kadar hoşgörülü olamamış, kıdem meselesini kafaya takip sürekli mesele çıkarınca da resen emekli edilmişti). ancak, 1922 yazında son şekli verilen ve "yaz sonunda harekete geçeceksiniz" denilen büyük taarruz planını fazla riskli bulur. ordunun harcanacağını, yunan tahkimatının bu kadar kısa sürede yarılması ve takviye yetiştirmesinin önlenmesinin mümkün olmadığını, yunanlılarla bir tür oyalama muharebesi yapılarak geri çekilmeye zorlanmasına daha sıcak baktığını ifade eder. "yarın hepimizi meclis önünde asarlar" diye lafını bitirir. ancak cephe komutanı ismet inönü, genelkurmay başkanı fevzi çakmak ve başkomutan mustafa kemal atatürk "ekonomimiz bir yılda düzelmeyeceğine göre uzun vadeli bir planla düşmanı oradan söküp atamayız, bunun için de baskınla işi bitirmek zorundayız" der, atatürk sorumluluğu tek başına kabul ettiğini söyler ve paşa da itirazı keser. ama taarruz başladığı zaman da ısrarla "bizim cepheden çekilen yok" diye genelkurmay emirlerini alt kademelere iletmez, atatürk talimatları doğrudan kolordu komutanlarına iletmek zorunda kalır. her şey bitip düşman denize döküldüğü zamansa, altı alt devresinden mustafa kemal paşa'nın elini öpmeye kalkar "sen kazandın" diye...
yunanlıların çekilmesi tamamlandıktan sonra türk birliklerinin çanakkale'de ingiliz mevzilerine gelip karargâh kurmasını genelkurmay yakup şevki paşa'ya yönettirir. çok temkin isteyen, kesinlikle ingilizleri çatışmaya sevk etmeden sinirlerini bozmaya yönelik bir psikolojik savaş verilecektir ve bu görevi aşırı temkinli paşa'dan başka kimse beceremez. bu görevi yapıp ingilizleri mütarekeye zorladıktan sonra, epeydir ihmal ettiği kataraktı ilerlediği için görevden istifasını veren yakup şevki subaşı, 1939'daki ölümüne kadar yüksek askerî şura üyesi olarak açıkta bulunur. yurtdışına tedaviye giderken, kendisine genelkurmay bütçesinden tahsis edilen harcırahın harcamadığı kısmını iade eden, açıkta bulunduğu yıllarda emrine verilen makam otomobilini bile istemeyen paşa'nın tutumluluğunu şu fotoğrafta da görebiliriz (herkes yeni üniforma giyerken onun üstünde 1910'lardaki üniforma var).
kaynak: genel olarak atatürk ansiklopedisi "yakup şevki subaşı" maddesi.
devamını gör...