yılbaşı kutlamak

her geçen yılın bir önceki yıldan daha berbat olduğunu bile bile yapılan kafasızlıktır.

böyle bir dönemde, böyle bir ülkede ilerici bir harekettir.

(bkz: vovovoo absolutely haram)

aralık sonu ocakbaşı doğduğum için hep doğum günümü kaynatan olay.

şu ülkede zaten kutlanabilecek nadir şey kalmışken, saçma olduğunu düşünsenizde bırakın kutlasın insanlar.
hepimiz biliyoruz gelecek yılın bu yıldan iyi olmayacağını.

yılbaşı, yüz hatta binlerce yıldır kutlanan bir gelenek. ilk izleri ise bundan yaklaşık 4000-5000 yıl önceye dayanıyor. günümüzde birçok yeni yıl geleneğinin roma'lılara dayandığı bir gerçek. ama tarihi onlardan çok daha eskiye, babillilere dayanıyor.

sümerce'de ilkbaharda kesilen arpa kelimesinden türetilen akitu, mezapotamya'da yeni yılın kutlandığı bir şenlikti. fakat günümüzden farklı olarak bayram, ilkbaharda kutlanırdı. ekinoksa denk gelen mart sonu, nisan başı gibi zamanlarda gün ve gecenin eşitlenmesinden sonra gelen ilk yeni ay ile dünyanın yeniden doğuşu kutlanırdı. dünya, yeni yıl ve bahar ile birlikte tanrılar tarafından temizlenirdi. gök tanrısı marduk'un deniz tanrıçası tiamat'a karşı kazandığı dini zaferi sembolize eden, din ve mitoloji ile iç içe geçmiş ve medeniyetin ilerlemesine büyük katkı sağlamış bu bayram yaklaşık 11-12 gün olarak kutlanmaktaydı.

bizlere sadece bir arpa ekim bayramı şeklinde gözükse de tarihe geçen ilk yılbaşı kutlamaları bunlardı. kendileri de bunu ''rêš šattim'', yılın başlangıcı olarak görmektelerdi. bu festivalin -şenlikler topluluğunun- merkezinde iki tanrı vardı. nabu ve babası, ismi telafuz edilemeyececek kadar kutsal olduğundan ''lord'' şeklinde söylenen marduk'tu. ve bu kutlamalar esnasında kralın aşağılandığı törenler de yapılırdı. krailyet kıyafetlerini çıkaran kral, marduk heykeli karşısında yemin eder. bir baş rahip gelip kralı tokatlar ve onun kulağını çekerdi. kralın gözünden gelen yaşlar ile marduk'un tatmin olduğuna ve kralın egemenliğini genişlettiğine inanılıyordu. kralın ilahı güçleri yenilenirdi. festivaller sırasında okunan enûma eliš destanı duyulmaya, tanrı heykellerinin sokaklarda gezdiği törenler de sanıyorum görülmeye değerdi.

12 gün boyunca neler yapıldığı belli başlı eksiklikler ile birlikte günümüze ulaşsa da bazı noktaları tabii ki tarihle birlikte unutuldu. ama akitu, sadece babillilerde kutlanmadı. yeni asurlular da bu geleneği kabul ettiler. seleukos imparatorluğu'nda ve hatta roma'da bile festival devam etti. festival, roma imparatoru elagabalus tarafından italya'da da tanıtılmıştı.

tabii ki yeni yıl kutlamaları bunlarla sınırlı değildi. ama kutlamaların günümüzdeki tarihine gelmesi biraz daha uzun sürdü. mısır halkı nil'e bağlıydı. haliyle yeni yıl kutlamaları da nehrin hareketleri ile ilgiliydi. ne zamanki ovalar nil suları ile yıkanırdı, yeni yılı kutlarlardı. bu da yaklaşık temmuz ayına denk gelirdi. wepet renpet olarak kutladıkları bu yeni yıl ile ilgili romalı yazar censorinus, mısır yeni yılı'nın gece gökteki en parlak yıldız olan sirius'un 70 günlük bir aradan sonra ilk kez görünür hale gelmesiyle tahmin edildiğini söylemişti. bu da nil'in ovaları bereketlendirecek hareketlerinden, taşkınlardan hemen önceye denk geliyordu.

mayalılar için de yılbaşı, halihazırda kullandıkları kendi takvimlerine göreydi. bizler için haziran ayına tekabül ederdi. romalılar bile ilk zamanlarında 1 mart'ta karşılarlardı yeni yılı. bazı siyasi sebeplerle yeni yılı ocakta kutladıkları olmuştu fakat resmi olarak 1 ocak tarihi, julius caesar ile geldi. milattan önce 46 yılında, zamanın gökbilimcileri ve matematikçilerine danışarak, artık güneşe uymamaya başlayan takvimlerinin sorununu çözmeye çalıştı. jülyen takvimini tanıttı. adaşı olan iki yüzlü tanrı janus'a da ithafen 1 ocak'ı yılın ilk günü belirlemişti.

ortaçağ avrupasında yeni yıl yine sabit kalmamıştı. bazı kaynaklara göre milattan sonra 567 yılında council of tours konseyi 1 ocak’ın yeni yılın başlangıcı olarak görülmesini yasaklamıştı. böylelikle yeni yıl bazen isa'nın doğuşu'nu kutlamak amacıyla 25 aralık'ta, bazen de bundan 9 ay öncesinde; 25 mart'ta müjde bayramı olarak kutlandı. yıllar 1582'yi gösterdiğinde xııı. papa gregory miladi takvimi kabul etti ve yeni yıl tekrar 1 ocak'a alındı. tabii ki bunu da tüm dünya'nın kabul etmesi biraz zaman almıştı, 1770'lere gelindiğinde hala miladi takvimi kullanmayan ingiltere gibi eler vardı. ama günümüzde artık dünyanınn pek çok yerinde yılbaşı, yeni yıl 31 aralık'ta-1 ocak'ta kutlanır.

kaynakça ve daha fazlası: livius.org - akitu, history.com - antik yeni yıl kutlamaları, wikipedia - akitu, history.com - yeni yıl kutlamaları, learnenglish.britishcouncil.org - yeni yıl kutlamaları, worldhistory.org - mısır festivalleri, infoplease.com - yeni yıl kutlamaları, nereye.com.tr - yeni yıl kutlamalarının antik kökeni, arkeofili.com - antik dünya'dan yılbaşı kutlamaları

şayet yılbaşı kutlamak "isa'nın doğum günü" diye kutlamaksa, üzgünüm isa, isadan önce 7. yılda, 27 temmuzda doğdu. bu bağlamda yanlış günde kutlanıyor. ayrıca, muhammed peygamberin "mevlid kandili" yani doğum günü kutlanırken neden isa peygamberin ki kutlanmasın?

kutlama yöntemleri, herkesin meşrebine göre değişir. hiçbir peygamber arasında ayrım yapılmazken, neden isacılar ve muhammedciler diye, müslümanlar ve hıristiyanlar tarafı oluşturulur?

ha bu arada, yılbaşı kutlayanlar da mitraizmin tanrısı mitra'nın roma kaynaklı gününü kutlamaktadırlar.

hasılı kelam, ne doğum günleri doğru, ne doğum gününe verilen isimler, ne kişiler. boş beleş konular üzerinden tartışmalarda ayrıca gereksiz.

sen, kutlamak mı istiyorsun, kutla. edebinle, efendi gibi, ye iç kutla. sen, kutlamıyor musun, edebinle, efendi gibi kutlama. ne kimseyi tekfir et ne kimseyi suçla. ne gönül kır, ne kırılan gönülü talan et.

31 aralıkta yapılan eylem.

tüm yazarların yeni yılının mutlu ve güzel geçmesini diliyorum. sevdiklerinizle, sağlıklı bir yılınız olsun. gönlünüzdekilere hayırlı bir şekilde ulaşmanızı umarım yeni yılda.