1.
erken evrende, bugün gördüğümüz büyük ölçekli yapıların oluşmasının nedeni olan, madde dağılımında meydana gelen düzensizlik.
büyük patlama sonrasında oluşan maddenin, evrenin her yerine homojen yani eşit dağılmadığı tahmin ediliyor. evren genişledikçe, kütle çekiminin de etkisiyle buna neden olan dalgalanmaların gittikçe büyüdüğü düşünülüyor. bu durumda ortaya çıkan doğal sonuç şu; maddenin çok daha fazla olduğu yoğun bölgelerde kütle çekim etkisi daha kuvvetli olduğundan, bu bölgeler etraflarındaki maddeyi de çekmeyi sürdürdüler. yani yoğun bölgeler gittikçe daha yoğun hâle gelirken, az yoğun bölgeler de gittikçe seyreldi. bu sayede yoğun yerlerde galaksiler, galaksi kümelenmeleri oluşurken, maddece seyrek bölgelerde de void adı verilen büyük boşluklar oluştu.
evrendeki en eski ışığın kalıntısı olan kozmik mikrodalga arka plan ışınımının haritası, bize yoğunluk dalgalanmalarının da bir haritasını veriyor. günümüzde galaksilerin dağılımları da yine bu dalgalanmalara ilişkin bilgilerimize katkıda bulunuyor diyebiliriz. benzer şekilde, karanlık maddenin evrende nasıl dağıldığı hakkında da bilgi edinebiliyoruz bu haritadan çünkü bu maddenin, dalgalanmaların büyümesinden sorumlu olduğu düşünülüyor. bir başka kanıt da baryon akustik salınımı adlı olay. zira baryonik madde ve fotonlar arasındaki etkileşimlerden kaynaklanan bu salınım hareketlerin, galaksi dağılımlarını etkilediği biliniyor.
büyük patlama sonrasında oluşan maddenin, evrenin her yerine homojen yani eşit dağılmadığı tahmin ediliyor. evren genişledikçe, kütle çekiminin de etkisiyle buna neden olan dalgalanmaların gittikçe büyüdüğü düşünülüyor. bu durumda ortaya çıkan doğal sonuç şu; maddenin çok daha fazla olduğu yoğun bölgelerde kütle çekim etkisi daha kuvvetli olduğundan, bu bölgeler etraflarındaki maddeyi de çekmeyi sürdürdüler. yani yoğun bölgeler gittikçe daha yoğun hâle gelirken, az yoğun bölgeler de gittikçe seyreldi. bu sayede yoğun yerlerde galaksiler, galaksi kümelenmeleri oluşurken, maddece seyrek bölgelerde de void adı verilen büyük boşluklar oluştu.
evrendeki en eski ışığın kalıntısı olan kozmik mikrodalga arka plan ışınımının haritası, bize yoğunluk dalgalanmalarının da bir haritasını veriyor. günümüzde galaksilerin dağılımları da yine bu dalgalanmalara ilişkin bilgilerimize katkıda bulunuyor diyebiliriz. benzer şekilde, karanlık maddenin evrende nasıl dağıldığı hakkında da bilgi edinebiliyoruz bu haritadan çünkü bu maddenin, dalgalanmaların büyümesinden sorumlu olduğu düşünülüyor. bir başka kanıt da baryon akustik salınımı adlı olay. zira baryonik madde ve fotonlar arasındaki etkileşimlerden kaynaklanan bu salınım hareketlerin, galaksi dağılımlarını etkilediği biliniyor.
devamını gör...