1.
türkiye'deki ilk ve tek sol tandanslı askeri darbe girişimidir; 70'lerdeki cadı avı gibi yürütülen solcu avının doğrudan, deniz gezmiş ve arkadaşlarının idamının ise dolaylı yoldan sebebidir.
60 ve 70'ler genel manada erken kalkanın darbe yaptığı yıllardır; 20 senede 2 darbe*, 1 muhtıra* ve 3 girişim* yaşanmıştır. bunlardan ilki olan 27 mayıs 1960 darbesi 10 yıllık demokrat parti iktidarını sonlandırmış, ülkeye şimdiye dek işletilmiş en demokratik anayasayı getirmiş ve yapılan 15 ekim 1961 genel seçimleri'nin ardından ismet inönü'nün başbakanlığında sürdürülen 4 yıllık bir koalisyon devri başlatmıştı. halka grev hakkı, protesto özgürlüğü, sendikalaşma hakkı gibi özgürlükler veren* 1961 anayasası sayesinde ülkeye sol ilk kez yasal olarak girmiş ve seçimlerden temsil olanağı bularak çıkmıştı. aynı özgürlükler gençleri, özellikle üniversitelerde olanları epey etkilemiş ve üniversiteler ideolojik kalelere dönüşmüştü. o dönem sol rüzgârın esmesinden dolayı çoğu üniversitede sol anlayış egemendi.
60'larda yapılan diğer seçimlerden ise dp'nin mirasçısı olan ve solla hiçbir ilgisi olmayan süleyman demirel liderliğindeki adalet partisi'nin iktidar çıkması hem orduda hem de gençlerde memnuniyetsizliğe sebep oldu. solun ve komünizmin ülkenin tek çıkış yolu olduğunu ama bunların seçimle gelemeyeceğini düşünen bazı üniversite öğrencileri silahlı mücadele yolunu tercih ettiler**. ordudaki huzursuzluk ise iki farklı yöndendi, azınlıkta olan kesim solu ve komünizmi bir askerî darbe ile getirip yeni bir rejime gitmeyi amaçlıyorlardı; bunlar millî demokratik devrimcilerdir. liderleri 27 mayıs'ın fiili lideri cemal madanoğlu idi. ordunun esas hâkim güçleri ise ap'den bir hazzetmiyor* ancak soldan bin hazzetmiyorlardı*. içlerinden bazılarının* dertleri koltuk ve güçtü, ideolojiler ile pek ilgilendikleri söylenemezdi.
böyle bir zamanda ideolojik amaçlar için silahlı yöntemleri benimseyip ülkede bir terör ortamının oluşmasına neden olan gençler ordunun esas güçlerinin, bir darbe ile siyasi güç elde etmek isteyenlerinin ekmeğine yağ sürmüş oldular. demirel hükümeti bu gençlere karşı çok iyi davranmıyordu ancak demokratik sınırlar içinde davranıyordu. askerler ise terörün ve anarşinin sert tedbirlerle* önlenmesi taraftarı idiler, demirel'i ve ap'yi iktidardan etmenin fırsatını kolladıkları için silahlı sol gruplar onların aradığı fırsat oldu. üstüne ordu içindeki sol cuntaların örgütlenmesi ve bir darbe girişimi planlamaları bunun tuzu biberi oldu.
mahir kaynak isimli mit mensubu tarafından bu cuntanın çökertilmesi ile ilk ve tek sol girişim savuşturuldu. bundan sadece 3 gün sonra ordu demirel hükümetine muhtıra verdi ve demirel istifa etti. bu istifanın ertesinde bazı sendikaların ve yazarların muhtırayı sol cuntanın eseri zannedip alkışlaması, demirel'in siyaset tarzını değiştirdi. ilerleyen tarihlerde gezmiş ve arkadaşları askerlerce yakalandığında ve idamları istendiğinde demirel ve ap mecliste askerden yana*** tavır aldılar ve idamları onadılar.
solun üzerindeki baskı bununla da kalmadı, 12 mart muhtırası'nın etkileri yaklaşık iki sene** sürdü. bu süre zarfında her türlü sol örgütlenme yok edildi ya da ağır darbe aldı. 1973'te ise cumhurbaşkanı cevdet sunay'ın görev süresi doldu, askerler faruk gürler'i direttiler ancak demirel ve bülent ecevit bunu reddetti. bu iki lider aralarındaki ilk ve tek uzlaşıyı sağlayarak ortak cumhurbaşkanı belirledi ve fahri korutürk cumhurbaşkanı seçildi*. bununla birlikte demirel askerlerden de intikamını aldı. 12 mart'ta yapılanlar ise solun 70'ler boyunca sağa nazaran daha güçsüz olmasına sebep oldu. 1980 darbesi ile de hem sol hem sağ örgütlenmelerin yok edilmesi, siyasal islamcıların önünü açtı.
edit: başarıya ulaşsa daha iyi bir türkiye'de yaşıyorduk muhtemelen.
60 ve 70'ler genel manada erken kalkanın darbe yaptığı yıllardır; 20 senede 2 darbe*, 1 muhtıra* ve 3 girişim* yaşanmıştır. bunlardan ilki olan 27 mayıs 1960 darbesi 10 yıllık demokrat parti iktidarını sonlandırmış, ülkeye şimdiye dek işletilmiş en demokratik anayasayı getirmiş ve yapılan 15 ekim 1961 genel seçimleri'nin ardından ismet inönü'nün başbakanlığında sürdürülen 4 yıllık bir koalisyon devri başlatmıştı. halka grev hakkı, protesto özgürlüğü, sendikalaşma hakkı gibi özgürlükler veren* 1961 anayasası sayesinde ülkeye sol ilk kez yasal olarak girmiş ve seçimlerden temsil olanağı bularak çıkmıştı. aynı özgürlükler gençleri, özellikle üniversitelerde olanları epey etkilemiş ve üniversiteler ideolojik kalelere dönüşmüştü. o dönem sol rüzgârın esmesinden dolayı çoğu üniversitede sol anlayış egemendi.
60'larda yapılan diğer seçimlerden ise dp'nin mirasçısı olan ve solla hiçbir ilgisi olmayan süleyman demirel liderliğindeki adalet partisi'nin iktidar çıkması hem orduda hem de gençlerde memnuniyetsizliğe sebep oldu. solun ve komünizmin ülkenin tek çıkış yolu olduğunu ama bunların seçimle gelemeyeceğini düşünen bazı üniversite öğrencileri silahlı mücadele yolunu tercih ettiler**. ordudaki huzursuzluk ise iki farklı yöndendi, azınlıkta olan kesim solu ve komünizmi bir askerî darbe ile getirip yeni bir rejime gitmeyi amaçlıyorlardı; bunlar millî demokratik devrimcilerdir. liderleri 27 mayıs'ın fiili lideri cemal madanoğlu idi. ordunun esas hâkim güçleri ise ap'den bir hazzetmiyor* ancak soldan bin hazzetmiyorlardı*. içlerinden bazılarının* dertleri koltuk ve güçtü, ideolojiler ile pek ilgilendikleri söylenemezdi.
böyle bir zamanda ideolojik amaçlar için silahlı yöntemleri benimseyip ülkede bir terör ortamının oluşmasına neden olan gençler ordunun esas güçlerinin, bir darbe ile siyasi güç elde etmek isteyenlerinin ekmeğine yağ sürmüş oldular. demirel hükümeti bu gençlere karşı çok iyi davranmıyordu ancak demokratik sınırlar içinde davranıyordu. askerler ise terörün ve anarşinin sert tedbirlerle* önlenmesi taraftarı idiler, demirel'i ve ap'yi iktidardan etmenin fırsatını kolladıkları için silahlı sol gruplar onların aradığı fırsat oldu. üstüne ordu içindeki sol cuntaların örgütlenmesi ve bir darbe girişimi planlamaları bunun tuzu biberi oldu.
mahir kaynak isimli mit mensubu tarafından bu cuntanın çökertilmesi ile ilk ve tek sol girişim savuşturuldu. bundan sadece 3 gün sonra ordu demirel hükümetine muhtıra verdi ve demirel istifa etti. bu istifanın ertesinde bazı sendikaların ve yazarların muhtırayı sol cuntanın eseri zannedip alkışlaması, demirel'in siyaset tarzını değiştirdi. ilerleyen tarihlerde gezmiş ve arkadaşları askerlerce yakalandığında ve idamları istendiğinde demirel ve ap mecliste askerden yana*** tavır aldılar ve idamları onadılar.
solun üzerindeki baskı bununla da kalmadı, 12 mart muhtırası'nın etkileri yaklaşık iki sene** sürdü. bu süre zarfında her türlü sol örgütlenme yok edildi ya da ağır darbe aldı. 1973'te ise cumhurbaşkanı cevdet sunay'ın görev süresi doldu, askerler faruk gürler'i direttiler ancak demirel ve bülent ecevit bunu reddetti. bu iki lider aralarındaki ilk ve tek uzlaşıyı sağlayarak ortak cumhurbaşkanı belirledi ve fahri korutürk cumhurbaşkanı seçildi*. bununla birlikte demirel askerlerden de intikamını aldı. 12 mart'ta yapılanlar ise solun 70'ler boyunca sağa nazaran daha güçsüz olmasına sebep oldu. 1980 darbesi ile de hem sol hem sağ örgütlenmelerin yok edilmesi, siyasal islamcıların önünü açtı.
edit: başarıya ulaşsa daha iyi bir türkiye'de yaşıyorduk muhtemelen.
devamını gör...