attis

eski anadolu tanrılarından biri. adonis kadar güzeldi bu yüzden anadolu tanrılarının anası kybele ona gönül verdi. ondan hayat boyu kendisine sadık kalma sözü almıştı ancak attis sakarya nehrinin perisi sagaratis'e gönül verdi. kybele buna çok öfkelendi ve peri kızının hayatının bağlı olduğu ağacı kesti. attis'i de delirtti.

iki farklı anlatım versiyonu olan bir mitolojik karakter. biri yukarıdaki yazarın anlattığıdır diğerine göre ise attis, kybele'nin genç yaşta ölen oğludur. her iki versiyonun da kendi içinde her antik yazarın farklı aktarımları neticesinde farklı anlatım şekli var. bu kadar farklı versiyonlarının olması kybele-attis kültünün çok eskilere dayanmasından kaynaklanıyor. hittit, frig ve en son yunan kültürlerinin bir harmanı olarak çok uzun bir tarihsel süreçte gelişen bu kültü hittit'lerden çok önceki dönemlerle ilişkilendirenler de vardır.

efsanenin ikinci versiyonunu özellikle pausanias, diodoros ve arnobius gibi antik yazarlardan biliyoruz. ancak her üç yazar da temelde aynı ortak noktada buluşsalar da attis'in doğumuyla ilgili farklı şeyler anlatırlar. her üç yazar da şu konuda hem fikir; zeus kybele'le cinsel ilişki yaşamak ister ancak başaramaz ve menisini dışarı akıtır. bu meniden gebe kalan dağ agdistis adında bir hermaphrodit doğurur. her iki cinse sahip olan bu yaratığın cinsel isteği çoktur ve bu durum tanrıları rahatsız eder. şehvet düşkünlüğü sonucu erkeklik organı kesilir ve toprağa düşen organdan bir badem ağacı yeşerir. sagarios'un kızı bademleri toplar ve hamile kalır daha sonra attisi doğurur. daha sonra attis genç yaşta bir domuz saldırısında öldürülür. attis'in tasvirlerinde başında bir frig şapkası vardır.

kybele-attis kültü için yapılan törenler 15 martta başlayıp 27 martta biter. törenin ana fikri, ölen attis'in baharda canlanıp kybele ile buluşmasıdır. attis öldükten sonra bir çam ağacına dönüştüğü için törenin ilk gününde bir çam ağacı kesilir ve bir ceset gibi sarılır. bu ağaç 21 martta kybele tapınağına getirilir. 21 marta kadar ise oruç tutulur. bu oruçta ekmek, şarap, et ve balık tüketmek yasaktır. 24 martta ise kanlı ayinlerin yapıldığı bir tören düzenlenir. bu tören halka kapalıdır ve sadece kültün mensubu olan rahipler tarafından yapılır. peki törenle ilgili bu kadar ayrıntıyı nereden biliyoruz diye soracak olursanız cevabı basit; törenler sırasında ormanda gizlice onları izleyen kişiler ve yazarların anlatımları sayesinde biliyoruz. törende rahipler müzik eşliğinde sırtlarını kamçılayarak kanlarını akıtırlar. 25 martta ise bayram kutlanır. tabiatın canlanması ve attis'in ölüm uykusundan uyanması sevinçle kutlanır. bir gün dinlendikten sonra 27 martta sokaklarda gösteri alayı geçer ve tören son bulur.
kaynak: buradan ve buradan incelenebilir.

attis, eski anadolu uygarlıklarından frigyalıların tanrısıdır ve tanrıça kibelenin oğludur. attis, şehvetini engellemek için penisini keser. bu olay, sünnet ile alakalıdır. attis, dinler tarihinde hz. isa ile bağlantılıdır.
ilgili linkler:
1) nereye.com.tr/pagan-attis-v...
2) mitolojikdunya.blogspot.com...
3) gercekbandirma.com/anadolud...
başında frig şapkasıyla tanrı attis

anadolu kültüründeki bu figürlerden attis antik yunan kültüründe dionyssos'a; kibele ise demeter'e evrilmiştir.