dinler tarihi

dinler tarihi, aslında insanoğlunun ortak bilinçaltının ilginç bir yansımasıdır.

din kavramı nasıl ortaya çıkmıştır? bunun sebebi insanoğlunun edilgen değil etken olma eğilimidir.
ilk insan doğa karşısında güçsüzdür. basit bir fırtına yada yağmur onlarca insanın ölebilmesi ile sonuçlanmaktadır. bunun üzerine düşünen insan, önce bu korkunç ve muazzam güçleri anlamaya çalışmış, sonra da bunları kontrol etmeye çabalamıştır. insanın bulduğu ilk rakam 2'dir. neden? çünkü aristo'nun da dediği gibi olguları birbirlerinin zıtları ile algılarız.

bu zıtlık, ikilik kavramlarını insanın aklına sokmuştur. gece-gündüz, yer-gök, kadın-erkek, sıcak-soğuk vb... işte avcı-toplayıcı insanın ilk dini bu şekilde oluşur, iki adet tanrı. ikisi de birbirine zıt kavramların temsilcisidir. bu dinler şamanizm veya zerdüştlük benzeri dinlerdir.
bu noktada tarımın keşfi çok kritik bir önem kazanır. tarım ile birlikte, tüm gün karnını doyurabilmek için uğraşan insan, bir yılda sadece 4-5 ay çalışarak yiyebileceğinden çok daha fazla gıda üretmeye başlamış, hem fazla zaman kazanmış hem de yerleşik hayata geçmiştir.
boş zaman dine yönelme şeklinde şekillenmiş, sonuçta hem yerleşik hayatla hem halkın artan eğilimiyle, hem de oluşan sınıfsal ve mesleki ayrımlarla din güçlenmiştir. bu güçlenme dini algılarda da değişikliğe yol açmış, bir zamanlar birkaç rüzgar veya depremi yöneten doğa olayı-tanrı kavramı daha da ilahileşmiştir. bu ilahileşme sonucu insan yüzünü göklere çevirmiş, tanrıları orada aramaya başlamıştır. iki-tanrıcılıktan çok tanrıcılığa geçiş bu noktadadır.

bilindiği üzere gökyüzünde 12 adet takım yıldızı bulunmaktadır. tarımla birlikte bunların herbiri birer tanrı olarak algılanmıştır.
fakat ikilik fikri hala devam etmektedir. bu 12 tanrı içerisinde tek bir tanrı en yukarıda baş tanrı olarak addedilmiş, onun zıttı olan bir başka tanrı da en aşağıda yer almıştır. işte bu yapı çok önemli. okuyan herkesin bu yapıyı gözünde canlandırmasını istiyorum, tek bir tanrının en güçlü olarak yukarıda yer aldığı, onun karşısında kötü bir tanrının yer aldığı, ve yine en yukarıdaki tanrıya yardımcı olan, hiyerarşik olarak biraz daha aşağıda bulunan 12 tanrı. bu hiyerarşik yapı yunan miteolojisinde de mısır miteolojisinde de çok net bir biçimde görülebilir.

ardından bugün ilahi olarak addedilen dinler gelir. okullarda öğretilen resmi dini bakış açısı, bir anda insanoğlunun dini algılamasında bıçak gibi bir kesilme olduğu, yepyeni ve kutsal bir anlayış geldiği, eskinin zavallı, aşağılık ve rezil bakış açısının yok olduğu fikrini savunur. ama bugünkü dinlerin içerisinde eskinin yapısı çok rahat görülebilir. şimdi boş bir kağıt alın, ve az önceki yapıyı bu kağıda çizin. başta bir nokta, onun hemen altında yatay bir çizgi oluşturan 12 nokta, ve hepsinin karşısında bir nokta. ne elde ettiniz?
bir haç. modern olarak kabul edilebilinecek dinlerde 12 tanrı iyice güç kaybetmiş ve adeta tek tanrının çevresindeki birer memura dönüşmüştür.

tek tanrı güçlenmiş, bir zamanlar sadece doğa olaylarını yöneten tanrı artık tüm evreni yaratan, herşeyi kontrol eden, geçmiş ve geleceğe hakim bir mutlakiyete kavuşmuştur. bu tanrı göktedir, iyiliği ve aydınlığı temsil eder. onun karşısındaki karanlığı ve kötülüğü temsil eden tanrı giderek güç kaybetmiş, zavallı bir hale düşmüştür, mekanı yer altıdır.
benzer yapı isa-12 havari ve onlara karşı olan şeytan veya muhammed-12 imam ve onlara karşı olan iblis-şeytan olarak görüledebilir.

yalan ile paralellik gösterir.

dinler tarihinde 4 rakamı çok defa karşımıza çıkar
4 büyük melek (cebrail,azrail,israfil,mikail)
4 kitap (tevrat,zebur,incil,kuran)
kabenin 4 köşesi ve isimleri
4 büyük put (lat ,uzza,menat,hubal)
4 incil (matta,markos,luka,yuhanna)
4 halife (ebu bekir,ömer,osman,ali)
4 mezhep (hanefi,şafii,maliki,hanbeli)
4 yön (kuzey,güney,doğu,batı)
4 unsur (hava,su,ateş,toprak)
4 mevsim (yaz,kış,ilk bahar,son bahar)

kürşat demirci videoları mevcut youtube'da. tamamını izleyin, enfestir.

dinleri bir çok yönden karşılaştıran bilim dalıdır. dinlere, kutsal kitaplarına yaşayış biçimlerine hâkim olmak gerekir. bunun için de sahada olmak mantıklıdır. okumanın yanı sıra yanlarına gitmek kiliselerini sinagoglarını tapınaklarını ziyaret etmek, ayinleri bayramları izlemek gerekir. çünkü hiçbir zaman dinler yazıldığı gibi değildir. insanların uygulaması farklılık gösterebilir. okuma açısından her dinin kutsal kitabı yanında ankara ve istanbul üniversitesi dinler tarihi ana bilim dalı hocalarının kitapları çok güzeldir. ayrıca karen armstrong tanrı'nın tarihi, tanrı adına savaş... kitapları da dinler açısından karşılaştırmalıdır. ben sadece şöyle bakıp geçicem akademik kaygım yok diyenler için dinler tarihi 101- peter archer ve alfa yayınlarının dinler kitabı yeterli olur.

dinler tarihi için youtubeda gig tv ibrahim, ilyas özkan, nurşen fidan, diamond tema, uçaktaki ateist, din ve mitoloji, burhi, eren karakoç gibi ateist youtube kanallarını izleyin. ekstradan muazzez ilmiye çığ, turan dursun, ilhan arsel, arif tekin, gönül tekin gibi ünlü yazarların kitaplarını okuyun.

dinler tarihi ateistlerin olduğu kanal değildir. her görüşten insanın olduğu tarafsız tarihtir.

youtube kanallarını bilmem ama mircea eliade okumadan komik ve güdük kalacak mefhumdur.
ha bir de joseph campbell hacı abimiz.

yaklaşık 8 senedir uzun, bir senedir de tekrar çalışması yaptığım alan. bu bağlamda kaynak olarak

dünya dinleri ansiklopedisi - g.t. bettany
dinler tarihine giriş - mircae eliade
dinsel inançlar ve düşünceler tarihi 1-2-3 / mircae eliade
dinler tarihi ve sembolizm - ismail taşpınar
dinler tarihi - şemsettin günaltay
dünya halklarının dinler tarihi - sergei aleksandrovich tokarev

gibi kaynaklar ve yabancı kaynaklarda yeterli "data" ve "info" bulunabilir.

fakat önemli olan "data" info"ları "knowledge" yani doğru bir yoruma, hak bir anlama bağlayabilmektir.

kuru bilgi sadece amatör eğlendirir. günümüz youtube kanalları size sadece "data" info" verebilir. daha şimdiye kadar adam akıllı "knowledge" edenine rastlamadım.