bağlaç olan ki

yazımında büyük hatalar yapılan bağlaç. bakın hemen size püf noktasını veriyorum ki yanlış başlık açmayın. siz yanlış başlık açınca ben çok üzülüyorum*

eğer 'ki' ekini alan kelimenin sonuna -ni ekleyince anlamsız oluyorsa ayrı yazılır çünkü bağlaçtır.
örnek
sen ki -> senkini anlamsız bir kelime
sendeki -> sendekini anlamsız değil o yüzden bitişik yazılır çünkü bağlaç değildir.

bu başlığı açan arkadaşa teşekkür ediyorum. bu başlık bize bağlaç olan ki ekini kullanmayı öğretiyor. faydalı başlık .

bağlaç olan de’nin yanlış yazılması kadar sinir bozucu bir şey varsa, o da ki’nin yanlış yazılmasıdır.
inanın sandığınız kadar karmaşık bir mesele değil. dikkat edince oluyor. ha gayret!

eğer cümleyi onsuz okuduğumuzda cümle anlamsızlaşıyorsa edattır ve birleşik yazılır; herhangi bir değişiklik yoksa bağlaçtır ve ayrı yazılır. bu kural bağlaç olan -de için de geçerlidir.

kelimeye -ler getirince eğer anlam saçmalaşmıyorsa birleşik
mesela “bizimki+ler” anlamlı bir kelime oluşturduğundan buradaki ki birleşik yazılır. “anladımki+ler” anlamsız olacağı için buradaki ki ayrı yazılır.

üzülerek söylemeliyim ‘ki’ bazı modların da bu konuda dikkatsiz ya da duyarsız olduğunu gördüğüm durum.

(1) bağlaç olan ki ayrı yazılır: örneğin; bilmem ki, demek ki, kaldı ki vb.
(2) birkaç örnekte ki bağlacı kalıplaşmış olduğu için bitişik yazılır: örneğin; belki, çünkü, hâlbuki, mademki, meğerki, oysaki, sanki. bu örnekler­den çünkü sözünde ek aynı zamanda küçük ünlü uyumuna uymuştur.
3) şüphe ve pekiştirme göreviyle kullanılan ki sözü ayrı yazılır: örneğin; ders bitti, zil çaldı mı ki? seni öyle göreceğim geldi ki. ki

kolay bir örnek vermek gerekirse;

sonunda ‘ki’ olan (ki’nin bitişik yazıldığı) sözcüğe ‘-ler’ eki getirdiğinizde, yani çoğul yaptığınızda cümlenin anlamı bozulmaz. bunun için ‘ki’yi ‘kiler’ olarak değiştirin ve cümleyi tekrar okuyun. eğer cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ‘ki’ bitişik yazılır.
örneğin; kitaptaki → kitaptakiler. benimki nerede? → benimkiler nerede?
anlam bozulmuyor, -ki bitişik yazılır.

ayrı yazılması gereken ‘ki’ bağlacına ‘-ler’ eklerseniz, anlamın bozulduğunu göreceksiniz.
örneğin;
yeter ki → yeter kiler. duydum ki unutmuşsun. → duydum kiler unutmuşsun.
anlamı bozuluyor, burada -ki ayrı yazılır.

sosyalleşmeyi sevmeyen ki’dir. ayrı takılır. ayrı yazılır. bizi de strese sokar. yahu sen altı üstü bir “ki” sin. birleş işte sonuna getirildiğin kelimeyle. yok. illa ayrı.

-de,da işte bu ki’den yüz bulup ayrı yazılmaya başlamıştır. bu harfler çok nankör yemin ederim. iyi kötü bir şekilde yazılıyorum demiyor da bir de ayrı yazılayım istiyor. ayrı eve çıkmayı isteyen gelin gibi.

şurdan bir tren geçiyor ki

ben bu ki bağlacıyla hiç anlaşamadım. her seferinde geri dönüp doğru mu yazdım diye kontrol etmem gerekir.

ki ve de bağlaçlarının yazım kurallarına dikkat etmeyenlerin, hayatta hep daha mutlu olduğu gerçeği...

bilge kağan orhun kitabelerinde bile bunu bu kadar mesele yapmamıştır dediğim başlık.