büyük selçuklu devleti

tarihimiz açısından oldukça önemli bir devlet olmasına rağmen ne yazık ki her zaman osmanlı devleti gölgesinde kalmış hakkı verilmemiştir. döneminde oldukça karmaşık ilişkiler ve taht mücadeleleri yaşanmıştır. bu dönemden kalma mimari açıdan oldukça değerli eserler vardır lakin pek çoğu yıllarca bakımsızlık yüzünden yıpranmış durumda. öte yandan maalesef bu dönemde dilimize sayısız farsça, arapça kelime karışmış ve güzel türkçemiz çok derin bir tahribata uğramıştır.

kurucusu tuğrul beydir ve devleti biraderi çağrı bey ile yönetmiştir*. iki kere büveyhiler tarafından kaldırılmış*halifeyi büveyhiler'den kurtarmış ve bu devlete son vermiştir. buna karşılık halifeden doğu'nun ve batı'nın sultanı unvanını almış, halifelik unvanını dini anlama kısıtlamış ve siyasi yetkiyi kendinde toplamıştır* fakat kendisi kısırdır, bu sebeple halife kızıyla evlenmiş* fakat ondan da çocuğu olamamış ve bu yüzden tahtı kardeşi çağrı'nın oğlu alparslan'a kalmıştır.

alparslan zamanında daha önceden birkaç akın yapılmış ve doğusunun bir kısmına pasinler* ile egemen olunmuş anadolu'ya daha fazla ağırlık verilmeye başlanmıştır. ayrıca bilinenin aksine alparslan dönemi devletin altın çağı falan da değildir. doğuda karahanlılar üzerinde otorite kurulmuş ve 1071 malazgirt ile anadolu alınmıştır. alparslan ise karahanlılar ile girdiği bir savaş sonrası * yendiği vali tarafından hançerlenerek öldürülmüştür*. yerine oğlu melikşah çıkmıştır.

melikşah padişah olduğunda 17 yaşındadır fakat yanındaki vezirleri çok kuvvetli adamlardır* ve kendisi de genç olmasına rağmen boş adam değildir. kendisi döneminde selçuklu devleti kendi rönesansını yaşar, devlet her yönden en güçlü konumuna gelir. döneminde devlet sınırları pek değişmese de hanedanın diğer mensuplarının yönettiği eyaletleri sayıları fazlalaşmasına ve bu yöneticilerle akrabalık bağları uzaklaşmasına rağmen otorite boşluğu olmadan ülkeye bağlı tutar* fakat bu iş böyle devam etmez. bu altın dönem hasan sabbah'ın tarikatı* sebebiyle son bulur. bu allah'ın belası adamlar önce koca nizamülmülk'ü indirirler, yetmez melikşah'ı da götürürler*. melikşah'ın ölümünden sonrası kaostur. bunun allah'ın belası bir karısı* vardır, esasında ilk 3 oğlu da bu kadından doğmadır yani kadın uzun yıllar valide sultan olma hayalleri kurmuştur fakat bu çocuklar erkenden ölünce birinci aday terkenden doğmayan berkyaruk olur fakat selçuklu'nun kösem'i olan terken'i kimse durduramaz ve 5 yaşındaki veledi mahmud'u tahta çıkarır**. bu durum uzun sürmez, berkyaruk daha sonra tahtı alır fakat taht kavgaları bir kere başlamıştır, üstüne berkyaruk da 1104'te 26 yaşında ölünce ortalık daha da karışır. bu durum * 1118'de melikşah'ın diğer oğlu ahmed sencer hükümdar olana dek sürer, onun hükümdarlığında taht kavgası olmaz ama devlet o kadar güç kaybetmiştir ki bir daha toparlanamaz. nihayet 1157'de sencer'in karahıtaylar'a yenilmesiyle devlet yıkılır.

1037-1194 yılları arasında hüküm sürmüş büyük selçuklu devleti, çağrı bey ve tuğrul beyler tarafından kurulan büyük müslüman türk devleti olup oğuz türkleri'nin üçok kolunun kınık boyuna mensupturlar. büyük selçuklu imparatorluğu'nun başkentleri rey, nişabur, merv şehirleridir ve en ünlü hükümdarları alp arslan'dır. 1071'de büyük selçuklu imparatorluğu'yla bizans imparatorluğu arasında muş'ta malazgirt savaşı yapılmıştır ve bu savaşı, sultan alp arslan liderliğindeki selçuklu türkleri'nin kazanmasından sonra türkler, anadolu'ya yerleşmiş ve anadolu türk tarihi başlamıştır. büyük selçuklu imparatorluğu'nun yıkılmasından sonra anadolu, kirman, horasan selçukluları, musul atabeyliği gibi ufak türk beylikleri kurulmuştur.
büyük selçuklu imparatorluğu; batı'da kuzeybatı afrika'ya, anadolu'ya, hint okyanusu'na; doğu'da çin'e kadar genişlemiştir. selçuklu imparatorluğu'nda iran kültürünün etkisi açık bir şekilde görülür: key-kubad, key-kavus vb. gibi

selçuklu imparatorluğu'nun turkuaz renkli bayrağının üzerindeki ok atan çift başlı kartallı bayrağı

selçuklu imparatorluğu'nun dilsiz haritası