cancel culture

yaşayan ya da tarihten bir ünlü figürün ırkçı, homofobik vs eylemlerinden dolayı ifşa edilmesi ve bir nevi kazandığı başarılarının/ayrıcalıklarının/itibarlarının elinden alınması. bazen de benzer sebeplerle bazı sanat eserlerinin, işlerin iptal edilmesi, rafa kaldırılması. son günlerde çok tartışılan şey. güncel iki örnek:

1: joe biden'ın görevi devralma töreninde şiir okuyan genç siyahi kadın şair amanda gorman'ın şiirlerinin çevirilmesi işi hollanda'da beyaz ve nonbinary olduğunu söyleyen ancak sanırım kadın olarak nitelendirilmeyen bir çevirmene verildi, ardından bu çevirmenin görevine son verilerek yerine kadın ve siyahi bir çevirmen getirileceği söylendi. bu durum ispanya'ya da sirayet etti, yine orada da iş beyaz ve sanırım erkek çevirmenden alındı. şimdi bu burada dursun, döneceğiz.

2: winston churchill ingiltere'de bizdeki atatürk gibi görülen, ülkeyi hatta avrupa'yı hitler'den kurtaran adam gözüyle bakılan bir tarihi figür. şimdi kendisinin ırkçı ve emperyalist, kolonici mirası tartışmaya açıldı (biliyorsunuz kendisi çanakkale savaşlarında da sahnedeydi).

bu örneklere black lives matter eylemleri döneminde yıkılan, indirilen, suya atılan heykelleri vs de ekleyebilirsiniz. aynı zamanda ardından tecavüz, taciz iddiaları/gerçekleri kovalayan yazarları, sinemacıları vs (bunlar bence de cancel edilmeli)...

özellikle 1. örnek üzerinden konuşacak olursam bazıları - bütün ayrıcalıklılarını kuşanarak, bilip bilmeden - cancel culture çığrından çıktı, abartıyorlar nidaları atıyor. vay efendim o zaman uzaylı karakterin anlatıldığı kitap için de uzaylı çevirmen mi bulacakmışız bilmem ne... bir de netflix'in dizilerine eşcinsel ve siyahi oyuncu ağırlığı vermesinden rahatsız olan bir kesim var mesela ne demekse! bir de bunlar türkiye'nin eğitimli, geek kesimi olduklarını iddia ediyorlar. çevirmen olayına şu açıdan bakmak gerekiyor: hollanda da, ispanya da emperyal geçmişleri olan, siyahi meselesinde bir tarihi bagajları olan ülkeler, bunu göz ardı ediyor kararı eleştirenler. dolayısıyla böyle bir tarihi birikimi olan bu ülkelerde pek ala amanda gorman'ın kitaplarını çevirecek bir sürü siyahi kadın çevirmen olduğuna eminim. siz işi bunlara vermezseniz doğal olarak bir eşitsizlik ortaya çıkar. mesela türkiye özelinde konuşursak bu durum çok geçerli olmayabilir, çünkü ne siyahilerle ilgili böyle ciddi bir geçmiş birikimimiz var, ne de bu seviyede bir edebi çeviri yapabilecek siyahi kadın çevirmenlerimiz (vardır belki ama sonuç olarak sayısı hollanda ya da ispanya kadar olmayacaktır).

2. örneğe dönecek olursam, winston churchill bir tabu olarak görülmemeli, evet. yerden yere de vurulmalı. ama en azından kendi ülkesi için yaptığı iyi şeyleri de unutturmanın bir gereği yok. yani adamı neden tarih sahnesinden silelim ki? bu cancel culture ile ilgili genel problem savunan ve eleştiren her iki tarafın da olayları fazla siyah - beyaz görmesi. tarih ya da hiç bir olgu o kadar siyah - beyaz değildir. insanlar değişebilir ve çoğu zaman olaylarda birden fazla faktör vardır. herkes yaptığı kötülükler için bedel ödemeli, ayrıca eşitsizliği gidermek için pozitif ayrımcılık yapmak da kötü değildir. öte yandan bu çok yönlü bakış açısını da kaybetmemek gerekiyor. denge lazım yani, her şeyde olduğu gibi denge.

çok çetrefilli bir konu aslında. belki de ben de saçmaladım. işin içinden çıkması zor ancak çağımızın bir gerçeği bu konu.

toplumdan dışlama içgüdümüzün günümüze evrimleştiği formu olduğunu düşündüğüm doğal eylem. bu yüzden eylemlere değil motivasyona baktığımızda eskisi gibi saçma toplumsal şablonlar yerine daha ilerlemeci bir yöne evrildiğini düşünüyorum. kadın ve lgbt+ hakları, hayvan hakları veya sınıfsal ayrımlar gibi konuları insanlık olarak yeni yeni masaya yatırıyoruz ve önümüzdeki süreç bu aşamayı nasıl atlattığımıza göre şekillenecek bence. bu aşamada muhtemelen en büyük sorunlardan biri cancel culture ile fikir özgürlüğünün sınırlarının nasıl çizileceği olacak gibi.

twitter aktivistlerinin yeni hobisi.

kensıl kalçır diye okunur.

bir kült oluşturup, sanal teokrasi oluşturmaktır. artık her birimiz bir savcı ve hakimiz. cancel kültürü bir toplumu korkutmaz iken bu yorumu yazmasam daha iyi olur ya diye step by step şeklinde ilerler. bir bakmışsınız ben bu konuyu hiç görmeyim hiç yorum yapmayın seviyesine gelirsiniz. bu sayede hiç bir zaman farklı sesler çıkmaz. bir daha mehmet ali birand, aziz nesin göremeyeceğiz. reynmenden devam.

(bkz: cancel culture)

(bkz: cure for cancer)

kencıl kaltür diye okunur.

edit: yds 12

türkiye'de uygulanmayan kültür. balık hafızamız, geri kafalılığımız ve biz kocaman bir aileyiz.

böyle terimler bulunmadan dahi önce fişleme ismi ile ülkemizde yıllarca yapılmış ve hala yapılmakta olan. sırf bu yüzden bu ülkenin siyaseti de zihniyeti de bir boyutlu. siyah ve beyazdan ibaret, sığ ve kişinin de içerisinde bulunduğu toplumun da zerre miskal ileri gitmesine mani olur bu zihniyet ve onun tezahürü olan bu kültür.

edit: anlam bozukluğu giderildi

ibrahimi dinlerin ahir zamanı bu çağı, deccal'i cancel culture ve sjw'liği temsil ediyor olmalı... will smith'e yapılanlar bundan 10-15 yıl sonra insanlık suçu olarak hatırlanacak.