1.
dominique jean larrey, 8 temmuz 1776 - 25 temmuz 1842 tarihleri arasında yaşamış bir ordu hekimi, cerrahtı. 18. yüzyılın sonlarında gerçekleşen fransız devrim savaşları'nda ve 19. yüzyılın başlarında patlak veren napolyon savaşları'nda ön plana çıkmış bir fransız'dı. ilk modern askeri cerrahlardan sayılan jean savaş alanlarında tıbbın gelişimine de katkı sağlamıştır.
küçük yaşlarda yetim kalan ve cerrah olan amcasının büyüttüğü jean, 8 yıllık çalışmaları ardından fransız cerrah ve anatomist pierre-joseph desault'un yanında çalışmaya başladı. donanmada doktorluk yapan ve bir zamanlar kraliyet donanmasının en genç cerrahı olan dominique amerika'da da bulunmuştu. sıradan bir doktor olmanın yanısıra dominique yenilikçi bir bakış açısına sahipti. 1789 yılında, bastille baskını sırasında geliştirdiği bir ambulans modeli bunun sinyallerini aslında vermişti.
fransız devrimini destekleyen larrey, 1792 yılında orduya katıldı. geçici hastaneler diyebileceğimiz sahra hastanelerini, çeşitli cerrahi yöntemleri ve ordu ambulans sistemini başlattı. horse artillery denen top arabalarının savaş alanında yaptığı manevralardan etkilenerek bunların hasta taşınmasında kullanılabileceğini düşündü. bu fikri benimsendi ve diğer ordularda da kullanılması için talimat verildi. tıbbi müdahele önceliklerinin belirlenmesi ,triyaj, konusunda da kurallar koyan doktor, hastalarını milliyetlerine veya rütbelerine bakmaksızın tedavi etti.
bundan sonraki hayatı da savaşlarla ve ülke değişiklikleri ile geçen larrey baron, başcerrah gibi sıfatlar de edindi hayatının kalanında ve tarihe ismini yazdırmış birçok kişiyi kurtardı. savaş alanında yaralanan generallere acil müdahelelerde bulunmuştur. bir operasyonu sırasında hastanın titremeyi kesmemesi üzerine ona tokat atmış, memur onuruna yapılan bu hareket hakkında söylenirken operasyonu bitirmiştir. işlem sonrasında da memurdan özür dileyerek, işleme devam etmesi için kendisine operasyonu unutturması gerektiğini söylemiştir. bunun gibi anekdotlar kendisinin ne kadar cesur ve işine sadık birisi olduğunu göstermektedir.
bu özellikleri sebebiyle olsa gerek çoğu kimse tarafından da sevilmekte ve saygı duyulmaktadır. rusların eline düştüğünde onu tanıyan bir cerrah tarafından, hayatının bağışlanması istenmiştir. veyahut waterloo savaşı sırasında, dük tarafından şapkası çıkarılarak selamlanmıştır. kimi selamladığı sorulduğunda dük ''artık bizim olmayan bir çağın cesaret ve bağlılığını selamlıyorum'' yanıtını vermiştir. napolyon tarafından da saygı duyulan birisi olan larrey, mısır seferi sırasında davetli olduğu bir akşam yemeğine gelememişti. napolyon'un masaya gelmesi ile birlikte, bekletilmesi saygısızlık olacağından yemeğin gelmesi işareti veriliyordu. fakat napolyon, larrey'nin gelmesini bekledi ve bu konuda ısrarcı oldu. yemek, larry geldiğinde, 1 saat sonra başladı.
yazdığı ve yayınladığı tıbbi metinler ile de bilime katkı sağladı. şimdi bile hakkında yazılan makalalere ulaşabilir veyahut yazdığı kitaplara göz atabilirsiniz. bunlar dışında alan hastaneleri, ambulans gibi tanıtımlar dışında hastalık tanımı yaptı, trahom'un -bir çeşit göz hastalığı- bulaşıcılığını fark etti. anılarını yazdığı kitaplarda sadece savaş cerrahisinden değil başka tıbbi durumlardan da söz etti. tüm bu özellikleri ile de larry, kimilerince tarihin en büyük askeri cerrahı olarak anılmaktadır.
kaynakça ve daha fazlası: wikipedia, frenchempire.net, britannica, pubmed - bazı makalaler, exhibits.hsl.virginia.edu, rcseng.ac.uk
küçük yaşlarda yetim kalan ve cerrah olan amcasının büyüttüğü jean, 8 yıllık çalışmaları ardından fransız cerrah ve anatomist pierre-joseph desault'un yanında çalışmaya başladı. donanmada doktorluk yapan ve bir zamanlar kraliyet donanmasının en genç cerrahı olan dominique amerika'da da bulunmuştu. sıradan bir doktor olmanın yanısıra dominique yenilikçi bir bakış açısına sahipti. 1789 yılında, bastille baskını sırasında geliştirdiği bir ambulans modeli bunun sinyallerini aslında vermişti.
fransız devrimini destekleyen larrey, 1792 yılında orduya katıldı. geçici hastaneler diyebileceğimiz sahra hastanelerini, çeşitli cerrahi yöntemleri ve ordu ambulans sistemini başlattı. horse artillery denen top arabalarının savaş alanında yaptığı manevralardan etkilenerek bunların hasta taşınmasında kullanılabileceğini düşündü. bu fikri benimsendi ve diğer ordularda da kullanılması için talimat verildi. tıbbi müdahele önceliklerinin belirlenmesi ,triyaj, konusunda da kurallar koyan doktor, hastalarını milliyetlerine veya rütbelerine bakmaksızın tedavi etti.
bundan sonraki hayatı da savaşlarla ve ülke değişiklikleri ile geçen larrey baron, başcerrah gibi sıfatlar de edindi hayatının kalanında ve tarihe ismini yazdırmış birçok kişiyi kurtardı. savaş alanında yaralanan generallere acil müdahelelerde bulunmuştur. bir operasyonu sırasında hastanın titremeyi kesmemesi üzerine ona tokat atmış, memur onuruna yapılan bu hareket hakkında söylenirken operasyonu bitirmiştir. işlem sonrasında da memurdan özür dileyerek, işleme devam etmesi için kendisine operasyonu unutturması gerektiğini söylemiştir. bunun gibi anekdotlar kendisinin ne kadar cesur ve işine sadık birisi olduğunu göstermektedir.
bu özellikleri sebebiyle olsa gerek çoğu kimse tarafından da sevilmekte ve saygı duyulmaktadır. rusların eline düştüğünde onu tanıyan bir cerrah tarafından, hayatının bağışlanması istenmiştir. veyahut waterloo savaşı sırasında, dük tarafından şapkası çıkarılarak selamlanmıştır. kimi selamladığı sorulduğunda dük ''artık bizim olmayan bir çağın cesaret ve bağlılığını selamlıyorum'' yanıtını vermiştir. napolyon tarafından da saygı duyulan birisi olan larrey, mısır seferi sırasında davetli olduğu bir akşam yemeğine gelememişti. napolyon'un masaya gelmesi ile birlikte, bekletilmesi saygısızlık olacağından yemeğin gelmesi işareti veriliyordu. fakat napolyon, larrey'nin gelmesini bekledi ve bu konuda ısrarcı oldu. yemek, larry geldiğinde, 1 saat sonra başladı.
yazdığı ve yayınladığı tıbbi metinler ile de bilime katkı sağladı. şimdi bile hakkında yazılan makalalere ulaşabilir veyahut yazdığı kitaplara göz atabilirsiniz. bunlar dışında alan hastaneleri, ambulans gibi tanıtımlar dışında hastalık tanımı yaptı, trahom'un -bir çeşit göz hastalığı- bulaşıcılığını fark etti. anılarını yazdığı kitaplarda sadece savaş cerrahisinden değil başka tıbbi durumlardan da söz etti. tüm bu özellikleri ile de larry, kimilerince tarihin en büyük askeri cerrahı olarak anılmaktadır.
kaynakça ve daha fazlası: wikipedia, frenchempire.net, britannica, pubmed - bazı makalaler, exhibits.hsl.virginia.edu, rcseng.ac.uk
devamını gör...