1.
şu anki bilgilerimize göre düz olan geometri. karıştırmayalım; düz olan dünya değil, evren.
evrenin tamamını göremiyoruz ve görebildiğimiz kadarına gözlenebilir evren diyoruz. bu nedenle konuştuğumuz birçok konu aslında evrenin tamamından ziyade görebildiğimiz kısmıyla ilgili. bu konu da öyle...
yerel bir ölçekte baktığımızda evren bize inişli çıkışlı, pürüzlü bir yapı olarak görülür çünkü içinde birçok kütle var ve bunlar uzay - zaman dokusunda dalgalanmalar oluşturuyor. mikro ölçekte baktığımızda da yine evren dalgalanmalar gösterir. ancak kozmolojik ölçekte baktığımızda bizi bekleyen sonuç farklıdır.
***
evrenin şekli neye bağlı? anahtar kelime: yoğunluk.
fizikçiler işin hesabını kitabını yapmış ve sonuçlar böyle çıkmış karşılarına:
1. durum: eğer evrenin maddesel yoğunluğu çok yüksek olursa, evren pozitif eğriliğe sahip olur ve küresel bir şekil alır. kapalı olan bu evren modeli, genişlemesinin gittikçe yavaşlaması sonucu kendi üzerine çöker. böyle bir evrende paralel 2 ışın demeti bir yerlerde mutlaka kesişir.
2. durum: eğer evrenin maddesel yoğunluğu çok düşük olursa, evren negatif eğriliğe sahip olur. hiperbolikuzay da denilen bu modelde evren, azalan bir değerle de olsa genişlemeyi sürdürür. böyle bir evrende paralel 2 ışın demeti gittikçe birbirinden uzaklaşır.
3. durum: eğer evrenin maddesel yoğunluğu, adına "kritik yoğunluk" denen dengeli bir değerdeyse, evren açık ve düz bir geometriye sahip olur. bu durumda evren genişlemeye devam eder ve paralel 2 ışın demeti sonsuza dek paralel kalır.
kozmik mikrodalga arka plan ışınımı gözlemleri ve başka bazı çalışmalar, evrenin 3. durumdaki kritik yoğunluk değerine sahip olduğunu gösteriyor. bu durumda, eğer bir gün aksini ispatlayacak kanıtlar ortaya çıkmazsa, evrenin düz olduğunu söylemeye devam edebiliriz.
evrenin tamamını göremiyoruz ve görebildiğimiz kadarına gözlenebilir evren diyoruz. bu nedenle konuştuğumuz birçok konu aslında evrenin tamamından ziyade görebildiğimiz kısmıyla ilgili. bu konu da öyle...
yerel bir ölçekte baktığımızda evren bize inişli çıkışlı, pürüzlü bir yapı olarak görülür çünkü içinde birçok kütle var ve bunlar uzay - zaman dokusunda dalgalanmalar oluşturuyor. mikro ölçekte baktığımızda da yine evren dalgalanmalar gösterir. ancak kozmolojik ölçekte baktığımızda bizi bekleyen sonuç farklıdır.
***
evrenin şekli neye bağlı? anahtar kelime: yoğunluk.
fizikçiler işin hesabını kitabını yapmış ve sonuçlar böyle çıkmış karşılarına:
1. durum: eğer evrenin maddesel yoğunluğu çok yüksek olursa, evren pozitif eğriliğe sahip olur ve küresel bir şekil alır. kapalı olan bu evren modeli, genişlemesinin gittikçe yavaşlaması sonucu kendi üzerine çöker. böyle bir evrende paralel 2 ışın demeti bir yerlerde mutlaka kesişir.
2. durum: eğer evrenin maddesel yoğunluğu çok düşük olursa, evren negatif eğriliğe sahip olur. hiperbolikuzay da denilen bu modelde evren, azalan bir değerle de olsa genişlemeyi sürdürür. böyle bir evrende paralel 2 ışın demeti gittikçe birbirinden uzaklaşır.
3. durum: eğer evrenin maddesel yoğunluğu, adına "kritik yoğunluk" denen dengeli bir değerdeyse, evren açık ve düz bir geometriye sahip olur. bu durumda evren genişlemeye devam eder ve paralel 2 ışın demeti sonsuza dek paralel kalır.
kozmik mikrodalga arka plan ışınımı gözlemleri ve başka bazı çalışmalar, evrenin 3. durumdaki kritik yoğunluk değerine sahip olduğunu gösteriyor. bu durumda, eğer bir gün aksini ispatlayacak kanıtlar ortaya çıkmazsa, evrenin düz olduğunu söylemeye devam edebiliriz.
devamını gör...
2.
--- alıntı ---
uzayın eğri olabileceğini bir kez kavradığımız zaman, ortaya şaşırtıcı yepyeni bir resim çıkar. bir yatağın üzerine ağır bir taş konmuş olduğunu düşünün. şimdi, yatağın üzerinde minik bir bilye yuvarlayın. bilye düz bir çizgi üzerinde değil, taşın etrafında eğri bir çizgi boyunca hareket eder. bu etkiyi incelemek için iki yol bulunmaktadır. uzaktan seyreden bir newton'cu, taştan çıkarak bilyeyi etkileyen gizemli bir ''kuvvet'' var olduğunu, bu kuvvetin bilyeyi yol değiştirmeye zorladığını söyleyebilir. bu kuvvet, görünmez olmakla beraber, uzanmakta ve bilyeyi çekmektedir. buna karşın, bir görelilikçi, tümüyle farklı bir manzara görebilir. yatağa yakından bakan görelilikçi için bilyeyi çeken herhangi bir kuvvet bulunmamaktadır. yalnızca yatakta bir çöküntü vardır, bu da bilyenin hareketini belirlemektedir. bilye hareket ettikçe yatağın yüzeyi bilyeyi dairesel bir hareketle yol alacak şekilde ''itmektedir''.
şimdi taşın yerinde güneş'i, bilyenin yerinde dünya'yı ve yatağın yerinde de uzay ve zamanı düşünün. newton olsaydı, adına ''çekim'' denilen görünmez bir kuvvetin dünya'yı çekerek güneş'in etrafında tuttuğunu söylerdi. einstein ise ortada hiçbir çekim kuvvetinin olmadığını söyleyerek buna yanıt verirdi. dünya güneş'in etrafında dönmektedir, çünkü uzayın kendisinin eğriliği dünya'yı güneş'e doğru itmektedir. bir bakıma, güneş çekmez, fakat uzay iter.
einstein, bu resimde güneş'te olan herhangi bir olayın dünya'ya ulaşmasının neden sekiz dakika süreceğini açıklayabilirdi. örneğin, eğer taşı birdenbire yerinden kaldıracak olursak, yatak normal şekline döner, yatağın yüzeyi boyunca belli bir hızla yol alan dalgalanmalar meydana getirir. aynı şekilde, eğer güneş ortadan kalkacak olursa, ışık hızında yol alacak bir çarpık uzay şok dalgası çıkar. bu resim öylesine basit ve şıktı ki, einstein kendisine neden bu kadar ünlü olduğunu soran ikinci oğlu eduard'a temel fikri anlatabilmişti. einstein, şöyle yanıtlamıştı: ''kör bir böcek eğri bir dal üzerinde yürürken, gittiği yolun eğri olduğunun farkına varmaz. ben, böceğin fark etmediği şeyi şans eseri fark ettim.''
einstein'ın evreni, michio kaku
--- alıntı ---
uzayın eğri olabileceğini bir kez kavradığımız zaman, ortaya şaşırtıcı yepyeni bir resim çıkar. bir yatağın üzerine ağır bir taş konmuş olduğunu düşünün. şimdi, yatağın üzerinde minik bir bilye yuvarlayın. bilye düz bir çizgi üzerinde değil, taşın etrafında eğri bir çizgi boyunca hareket eder. bu etkiyi incelemek için iki yol bulunmaktadır. uzaktan seyreden bir newton'cu, taştan çıkarak bilyeyi etkileyen gizemli bir ''kuvvet'' var olduğunu, bu kuvvetin bilyeyi yol değiştirmeye zorladığını söyleyebilir. bu kuvvet, görünmez olmakla beraber, uzanmakta ve bilyeyi çekmektedir. buna karşın, bir görelilikçi, tümüyle farklı bir manzara görebilir. yatağa yakından bakan görelilikçi için bilyeyi çeken herhangi bir kuvvet bulunmamaktadır. yalnızca yatakta bir çöküntü vardır, bu da bilyenin hareketini belirlemektedir. bilye hareket ettikçe yatağın yüzeyi bilyeyi dairesel bir hareketle yol alacak şekilde ''itmektedir''.
şimdi taşın yerinde güneş'i, bilyenin yerinde dünya'yı ve yatağın yerinde de uzay ve zamanı düşünün. newton olsaydı, adına ''çekim'' denilen görünmez bir kuvvetin dünya'yı çekerek güneş'in etrafında tuttuğunu söylerdi. einstein ise ortada hiçbir çekim kuvvetinin olmadığını söyleyerek buna yanıt verirdi. dünya güneş'in etrafında dönmektedir, çünkü uzayın kendisinin eğriliği dünya'yı güneş'e doğru itmektedir. bir bakıma, güneş çekmez, fakat uzay iter.
einstein, bu resimde güneş'te olan herhangi bir olayın dünya'ya ulaşmasının neden sekiz dakika süreceğini açıklayabilirdi. örneğin, eğer taşı birdenbire yerinden kaldıracak olursak, yatak normal şekline döner, yatağın yüzeyi boyunca belli bir hızla yol alan dalgalanmalar meydana getirir. aynı şekilde, eğer güneş ortadan kalkacak olursa, ışık hızında yol alacak bir çarpık uzay şok dalgası çıkar. bu resim öylesine basit ve şıktı ki, einstein kendisine neden bu kadar ünlü olduğunu soran ikinci oğlu eduard'a temel fikri anlatabilmişti. einstein, şöyle yanıtlamıştı: ''kör bir böcek eğri bir dal üzerinde yürürken, gittiği yolun eğri olduğunun farkına varmaz. ben, böceğin fark etmediği şeyi şans eseri fark ettim.''
einstein'ın evreni, michio kaku
--- alıntı ---
devamını gör...
3.
sadece bizim evrenimizin değil, tüm evrenlerin yuvarlak bir yapıya sahip olduğunu söyler ayetler: rahman 33. ey cin ve insan toplulukları! göklerin ve yerin bucaklarından/köşelerinden geçip gitmeye gücünüz yeterse, hadi geçin gidin. bilgi ve güç dışında birşeyle geçip gidemezsiniz!
emre1974tr.blogspot.com/201...
emre1974tr.blogspot.com/201...
devamını gör...
4.
evren bir dildo, bulunduğu kabin şeklini alan.
devamını gör...
5.
karpuzdan hallice.
devamını gör...
6.
karanlık maddenin ve karanlık enerjinin fizikçiler tarafından çözümlenmesi sonrasında hesaplanabilecek şey. *
devamını gör...