fantom ağrısı

kesilip uzaklaştırılmış bir uzuvda hissedilen kasılma, yanma ve batma niteliğinde olan ağrılara verilen ad.

ispatlanamayan bir matematik teoremi için kullanılan tabir.

(bkz: metal gear solid v phantom pain).

hayalet ağrı anlamına gelir. bireyin alt - üst ekstremitesinin kesilen veya eksik olan bölgesinde hissettiği ağrıdır. ilk defa savaş sırasında bir nörolog tarafından tanımlanmıştır. bacağı kesilmiş olan bir askerin başka birinden bacağına masaj yapmasını istemesi üzerine fark edilmiştir. kişinin olmayan bacağının ağrımasının sebebi; kesilen sinirlerin uç kısımlarında sinirin düzensiz büyümesi ile oluşan düğümcüklerin, kendi kendine uyarı oluşturması ve bu uyarılan beynin bacaktan geliyor gibi algılamasından kaynaklanmaktadır.

uzun yıllar boyunca kaybedilen uzuvdan beyne sinyal gittiği yönünde bir görüş varken son yıllarda yapılan çalışmalar aksini gösteriyor. bilim insanları uzuv kaybedildiğinde nöronlardan beyne gönderilen sinyallerin aniden kesildiğini, beynin "çok ciddi bir sorun var" diye düşündüğünü ve o bölgeye devamlı sinyal gönderdiğini düşünüyor, hatta kanıtladılar diyebiliriz. yani biz uzvumuzu kaybettiğimizi biliyoruz fakat beyin ömür boyu o uzvun kaybını kabullenmiyor. duyusal feedback alana kadar ısrarla sinyal gönderiyor.

yanılmıyorsam florida'da yürütülen bir çalışma var. dirseğinin altında 1/2 oranında uzuv kaybı yaşayan bir adama uygun protez tasarlandı. bu protezin amacı sadece işlevsellik değil aynı zamanda duyuyu tekrar kazanabilmek. deltoidin orta parçasına yakın bir yere operasyonla yapay sinir uçları yerleştirildi ve bu parça da proteze bağlı. katı/yumuşak cisim ayrımından tutun da iki elini kullanarak yumurta kırmaya kadar büyük bir ilerleme kaydedilmiş durumda.

bunca zaman fantom hissini tam tersi algılamış olmamız çok ilginç. bir psikiyatristin kolunu kaybetmiş biri üzerindeki deneyini okumuştum. adamın gözünü bağlıyor ve vücudunda rastgele noktalara dokunuyor. adam yüzündeki bir bölgeye dokunulduğunda "koluma dokundun" diyor. yani beyinde aslında kaybettiği koluna karşılık gelen bölgeyi başka nöronların feedbacklerinin işgal ettiğini düşünüyorlar. ben de bu fikre çok yakındım. beynin duyulardan aldığı sinyalleri işlediğini düşünüyordum. hâlbuki ısrarla o bölgeye ulaşmaya çalışıyor.

kişinin artık vücudunda olmayan uzvunu hâlâ var zannetmesi ve o uzvun yerinde ağrı çekmesi durumu olarak kısaca açıklanan tıbbi reaksiyon.


buradan