fuzûlî

bugün divan edebiyatı şairleri günü olsun ve akışınızı biraz şairlerle donatayım.

divan edebiyatının en güzel şairlerinden biri olan fuzûlî, osmanlı dönemi şairlerinden. yukarıda da denildiği gibi mahlası fuzûlî ve gerçek adı da mehmed bin süleyman.

aynı zamanda alevi müslümanların yedi ulu ozanlarından biridir. alevi inancını insanlara anlatan yedi kişi yani. birçoğu da ehlibeyt soyundan geliyormuş. bu yedi ulu ozanların içinde nesimi ve pir sultan abdal gibi dört şair daha var.

fuzûlî, aşk ve ıstırap şairidir. kanuni sultan süleyman'a kasideler yollamış ve bu kasideler çok beğenildiği için ona maaş bağlanılacağı söylenmiştir, maaş bağlanmış -kimi zaman alamamış- ama sonradan bu maaş düşmüş fuzûlî'de adı çok duyulan şikâyetnamesini* yazmıştır. en çok gazel türünde şiirler yazmıştır. manzum ve mensur şeklinde yazmıştır. yaşı ilerledikçe tasavvufi aşkı anlatan şiirler yazmıştır, buna daha çok yoğunlaşmıştır.

leyla vü mecnun* ve su kasidesi ünlü eserlerindendir.

ne zaman doğduğu ve ne zaman öldüğü hakkında kesin bir bilgi yoktur ama kesinlikle edebiyatın en önemli şairlerinden biridir.

ayrıca leyla vü mecnun eseri bildiğimiz imkânsız bir aşk hikâyesini anlatıyor. ıstırap ve ölüm. en kötüsü. su kasidesi'nde ise hz. muhammed'i övmüş ve fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün aruz ölçüsüyle yazmıştır.

saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su
kim bu denli dutuşan odlara kılmaz çare su.

ey göz! gönlümdeki ateşlere su saçma.
çünkü bu kadar tutuşan ateşe su çare olmaz.

âb-gûndur günbed-i devvâr rengi bilmezem
yâ muhît olmış gözümden günbed-i devvâra su.

dönen kümbetin rengi su rengi midir bilmiyorum.
yoksa gözümden çıkan su mu dönen kümbeti doldurmuştur.

zevk-i tîgünden aceb yoh olsa gönlüm çak çak
kim mürûr ilen bırağur rahneler dîvâra su.

kılıcının zevkinden gönlüm parça parça olsa şaşılmaz.
çünkü devamlı geçmekle su duvarda yarıklar bırakır.

vehm ilen söyler dil-i mecrûh peykânun sözin
ihtiyât ilen içer her kimde olsa yara su.

yaralı gönül senin peykânının sözünü korkuyla söyler.
her kimde yara varsa o suyu ihtiyatla içer.

suya virsün bâğban gülzârı zahmet çekmesün
bir gül açılmaz yüzün tek virse bin gülzâra su.

bahçıvan gül bahçesini suya versin, boşuna zahmet çekmesin
çünkü o bin gül bahçesine su verse bile senin yüzün gibi bir gül açılmaz.

su kasidesi bu şekilde ama tabii hepsini yazmadım. ayrıca edebiyat kitabıma, edebiyat sitesine, beynime ve bu kasideyi çeviren şiir parkına teşekkür ediyorum, ben kendi başıma yapamazdım. tabii okuyan sizlere de teşekkür ediyorum. ruhuna bir el fatiha.

uzun geceyi ne falcılar, ne de zaman ölçenler bilemez.
onun kaç saat sürdüğünü
gam çekenlere sor*

15/ 16 yüzyılları arasında yaşamış osmanlı dönemi türk divan şairi olarak tanınır.

şiirlerinde maddeye duyulan aşkı değil ilaha duyulan aşkı yazmış, kibirli olmak istemediği için kendisine ''gereksiz/ boş" gibi anlamlara gelen fuzuli adını takmıştır.

leyla ile mencnun

fûzulî’ye sormuşlar: “gülmek mi daha güzel, yoksa güldürmek mi?”
“düşünmüyorsan ikisi de fuzuli!” demiş!


pardon pardon o değildi, şuydu:

“sevmek mi daha güzel, sevilmek mi?”
“sevişmiyorsan ikisi de fuzuli!”
demiş fûzulî.

asıl adı mehmed olup oğuzların bayat boyundandır.bagdat yakınlarındaki hille sehrinde dogdugu icin biz turkologlar tarafindan hilleli mehmed bey olarak da anılır .
şair kimliginin yaninda onemli bir dilcidir .eğitimli bir sairdir pozitif bilimlerin yaninda arapca ve farsca bilir.şiirleri türkçe ağirlikli ve yalın bir yapıdadır.
en ünlü yapıtı leylâ vü mecnûn mesnevisidir.
klasik türk edebiyati sairleri arasinda aşkın ve hüznün şairi olarak bilinir.
kanuni sultan suleyman 'a yazdigi bir kaside icin kendisine padisah tarafindan bir aylik baglanir ama mehmed bey padisahin bagladigi bu ayligi bir turlu alamaz.
bunun uzerine saraya"selam verdim rüşvet değildir deyu almadılar "cümlesiyle baslayan "şikayetnâme"adli mektubunu yazarak osmanli'da devlet katinda artan rusvetciligin ve toplumsal çürümenin bilinen ilk ve en sert elestirisini yapar.

sectigi fuzûlî mahlasının iki anlamı vardir;
1.gereksiz
2.faziletli(erdemli)

yazdiklarim hangisine yakisır okuyanlar karar versin diyen bu ulu türkmen kocasının sözleriyle bitirelim bu konuyu

aşk imis her ne var âlemde
ilim bir kıyl-ü kâl imiş ancak

(kıyl-ü kâl:dedikodu,boş laf)

bir şiirinde diyor ki; hikmet-i dünyâ vü mâfiha bilen arif degül, arif oldur bilmeye dünyâ vü mâfiha nedür. yani diyor ki dünya ve içindekilerin hikmetini bilen arif değil. arif odur ki bilmeye dünya nedir, içindekiler nedir.

insanlık maddeye dair daha çok şey öğrendikçe manaya dair şeyleri unutuyor, terk ediyor, sırt dönüyor. madde kısa ömürlü, geçici, fani. mana ise sonsuz. maddeye yöneldikçe her işimiz, her eserimiz, her ürettiğimiz madde gibi kısa ömürlü, gelip geçici, sanal oldu. eskilerin eserleri binlerce yıldır yaşarken bizim yapıp ettiklerimiz iki gün sonra unutulup gidiyor. sonra bu zamanda niye filozof çıkmıyor diye soruyoruz. filozof yani arif olmak için maddeyi aşmak gerekiyor.

dunden beri hakkinda 50 sayfa makale okudugum sair.

mezhebiyle ilgili. en sonunda kendisinin ya fazla ilimli bir sii ya da mezhepsiz bir adam, bir ihtimal sunni bir mutasavvif olduguna kanaat getirdim. evet ucunden biridir heralde

şöyle bir baktım, yârin en ölümcül yeri kaşıdır, kirpiğidir gözüdür. demek kimse öylesi sevmemiş ki, itibar da görmemiş.

fuzûlî'ye diyeceğimizi kısaca şurada demişiz. #1379107

* * *

ey kemân ebrû şehîd-i hançer-i müjgânınım.