haç

türkçe’ye ermenice’den geçmiş kelimedir. batı dillerinde latince crux köküne dayanan cross*, croix * ve kreuz * kelimeleri kullanılır. grekçe’si stavrosdur. dilimizde istavroz olarak anılır. grekçe’de 'direk, sivri uçlu kazık, sırık' anlamlarına gelen stavros sonradan haç anlamında kullanılmaya başlanmıştır. kelimenin ibranice’si talah, arapça’sı salib, farsça’sı çehar mihtır. bunların hepsi 'dört çivi' anlamına gelir. bu anlamdan dolayı dilimize çarmıh olarak yerleşmiştir.

hristiyanlar 4. yüzyıldan günümüze kadar haça inanç ve fedakarlığın bir sembolü olarak saygı göstermişlerdir. bizans imparatoru konstantin'in hristiyanlığı kabul etmesinden sonra hristiyanlara yapılan zulüm ve işkenceler bitmiş, geniş halk kitleleri arasında dinsel bir sembol olarak yaygınlık kazanmaya başlamıştır. tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar bir çok din ve öğretide sembol halinde gelen haç bir çok şekilde tasvir edilmiştir.

grek haçı*; dört kolu da bir birisine eşit olan haçtır.
latin haçı*; üç kolu eşit, alt kolu diğerlerinden uzun olan haçtır.
tau haçı*; aziz antony haçı da denilmektedir. büyük 't' harfi şeklinde olan haçtır.
aziz andrew haçı*; bir birini çapraz kesen iki koldan oluşan haçtır.
kulplu haç*; latin haçına benzer fakat üst kısmı oval olan haçtır.
gamalı haç*; grek haçına benzemektedir ancak uç kısımları grek alfabesindeki gama harfine benzer.
malta haçı*; dört kolu eşit nacak uç kısımlar çentikli olan haçtır.
lorraine haçı*; yatayda iki kolu bulunan haçtır.
kelt haçı; latin haçı şeklindedir fakat kolların kesiştiği yer bir daire ile çevrilmiştir.
peter haçı; latin haçının tersi şeklinde olan haçtır.
papalık haçı*; yatayda üç kolu bulunan haçtır.

türkçe'ye ermenice'den geçmiş bir sözcük. haç, iki tane doğrunun birbirini dik kesmesinden oluşup haçın batı dillerindeki karşılığı crux, cross gibi kelimelerdir. haçın yunanca karşılığı istavrozdur(stavros). diğer semitik dillerdeki karşılığı ibranice talah, arapça salib sözcüklerdir. haçın yaygın adı çarmıhtır. çarmıhın etimolojisi farsça çehar(dört)+mıh(büyük çivi) sözcüklerinin birleşimidir: dört(4) çivi yani. aslında haftanın dördüncü günü olan çarşamba da çarmıhla etimolojik olarak aynı kökten gelir. çarşamba(dördüncü gün), çarmıh(dört çivi)
sanıldığının aksine hıristiyanlığın ilk sembolü haç değil, ichthys balığıdır. haç ise 4. yüzyıldan itibaren hristiyanlığın olmazsa olmazı olmuştur. zaten hıristiyanlığın ilk 300 yıl dönemi, erken hristiyanlık olarak bilinen, isevilik adıyla yahudi dininin reformist bir tarikatıydı. ebiyonitlerin olduğu kudüs nasrani cemaati..
haç, mitolojide güneş kültünü temsil eder. zodyak haçı, 25 aralık falan... yine bununla ilgili antik mısır'ın kulplu ankh haçı vardır.
ilgili linkler:
1) webtekno.com/hac-isareti-an...
2) listelist.com/hac-isareti-a...
3) twitter.com/SanatnTarihi/st...
hristiyanlığın sembolü olan isa'nın gerildiği haç.