hz. muhammed

hz. peygamber, annesi ona hamileyken babasını, altı yaşındayken de annesini kaybetmiş; önce dedesi abdülmuttalib’in, onun ölümünden sonra da amcası ebû tâlib’in himayesinde yetişmiştir. ebû tâlib, yeğeninin peygamberliğini kabul ettiğini açıkça ilân etmemekle birlikte düşmanlarına karşı onu korumuştur. fakat ebû tâlib ve hz. peygamber’in eşi hatice vefat edince müşrikler ona karşı saldırılarını arttırmışlardı. bu sûrede allah, o güne kadar peygamberine verdiklerini hatırlatarak teselli etmiş, geleceğinin daha iyi olacağını da müjdelemiştir.

“seni yol bilmez halde bulup yol göstermedi mi?” diye çevirdiğimiz 7. âyeti bazı müfessirler, “resûlullah küçükken mekke vadilerinden birinde yolunu şaşırıp kaybolmuştu. allah onun yolunu bulup dedesine gelmesini sağladı” şeklinde yorumlarken, bazıları da “resûlullah amcası ebû tâlib’le birlikte suriye’ye giderken yolda kaybolmuştu, allah’ın yardımıyla amcasını buldu” demişlerdir (ebû hayyân, el-bahru’l-muhît, vııı, 486, beyrut 1983). buna benzer başka yorumlar da olmakla birlikte bunlar âyetin amacına açıklık getirici nitelikte görünmemektedir. bizim de katıldığımız müfessirlerin çoğunluğunun yorumuna göre ise bu âyette hz. muhammed’in peygamberlikten sonraki dönemiyle önceki dönemi arasında bir karşılaştırma yapılmaktadır. nitekim o peygamber olmadan önce de başta putperestlik olmak üzere kendi toplumunda hâkim olan inanç ve yaşayışın yanlışlığını, insanın varlık amacına yakışmadığını görüyor, bu gidişi asla beğenmiyordu; ama onların bundan nasıl kurtulacaklarını da bilmiyordu. âyetteki deyimiyle bu konuda “yol bilmez bir halde” idi. işte yüce allah kur’an’ı göndererek onu bu durumdan kurtarıp yolunu aydınlattı; ona hem varacağı hedefi hem de o hedefe nasıl varacağını öğretti (râzî, xxxı, 215-216; elmalılı, vııı, 5900-5901).

hz. peygamber kureyş’in soylu bir ailesine mensup olmakla birlikte yetim ve himayeye muhtaç olarak büyümüştü; çocukluğu ve gençliğinin ilk yılları yoksulluk içerisinde geçmiş, daha sonra gerek kendisinin ticarî faaliyetleri gerekse zengin bir tüccar olan hz. hatice ile evlenmesi ve eşinin tüm servetini onun yönetimine bırakması neticesinde fakirlikten kurtulmuştur. ancak buradaki zenginleştirmeyi, allah teâlâ’nın resulüne gönderdiği vahiy ile onun ruh ve kalp dünyasını zenginleştirmesi, onu hem kendisini hem insanlığı aydınlatabilecek zenginlikte hakikatlere mazhar kılması şeklinde anlamak da mümkündür. bazı müfessirlere göre 8. âyette, onun hayatındaki bu gelişme hatırlatılarak kendisine bu imkânları sağlayan allah’ın ona darılmasının, kendisini terketmesinin söz konusu olamayacağı bildirilmiştir (bk. muhammed abduh, tefsîru cüz’i ‘amme, s. 112; elmalılı, vııı, 5902).


kaynak : kur'an yolu tefsiri cilt:5 sayfa:638-639