ispanya iç savaşı

savaş, temmuz 1936'da castillo adlı solcu bir gencin sağcılar tarafından öldürülmesi üzerine solcuların da primo de rivera ve calvo sotelo adlı sağcı devlet adamlarını öldürmesi ile patlak verdi (bkz: görünür sebep).

ispanya iç savaşında sağcılara milliyetçi solculara da cumhuriyetçi denmiştir. savaş çıktığında köylüler, işçiler, komünistler, sosyalistler, anarşistler ve sendikalistlerin hepsi topyekûn cumhuriyetçilerin tarafına geçmişlerdi. buna karşın ordunun bütün üst kademesi milliyetçilerin safına geçtiği için sağcılar askeri açıdan solculara üstün duruma geçmiş oldular.

savaş boyunca dünya genelinden on binlerce devrimci cumhuriyetçilerin safında savaşa katılmak üzere ispanya'ya geçti(bkz: uluslararası tugaylar). mussolini de kendi ülkesindeki faşikleri gönüllü adı altında sağcılar safında savaştırmak için ispanya'ya yolladı. sonuç itibariyle üç yıl süren savaşın sonunda milliyetçilerin 1939 mart'ında cumhuriyetçilerin elindeki madrid'e girmeleri ile savaş milliyetçilerin zaferiyle sonuçlanmış oldu.

savaş boyunca almanya ve italya milliyetçilere, sovyet rusya da cumhuriyetçilere elinden gelen her türlü yardımı yapmıştı. eminim sovyetler ve ispanya arasındaki coğrafî handikap olmasaydı bu yardımlar daha büyük çapta olacaktı ve savaş tartışmasız cumhuriyetçilerin zaferiyle sonuçlanacaktı.

son olarak savaşa ernest hemingway de cumhuriyetçilerin safında savaşmak için katılmış olup savaş sonunda ülkesine döndüğünde çanlar kimin için çalıyor eserini kaleme almıştır.

sürgün dahi yiyen franco’nun ne yapıp ne edip bir şekilde lehine kapattığı ve uzun bir süre tahttan inmediği iç savaştır.

anarşistlerin iç savaş değil ispanya devrimi dedikleri olay.

tarih boyunca en cömert savaşlarından birisini yapan anarşistlerin, sscb’nin fransa ile anlaşma imzalaması ile destek görememeleri, silahlı düşmana karşı silahsız savaşmalarından sebep kaybettikleri savaştır.
rus tarihçiler halen sscb’nin çok stratejik bir yanlış yaptığından bahsederler.

nazilerin yardımı kaderi belirlemiştir.

sscb'nin sol cepheye cephane yardımını kesmesinin ardında kimi tarihçilere göre, yaklaşan alman tehlikesini farketmesinin yattığı savaş. almanların anschluss ile avusturyayı yutması, çekoslovakya ve sudetenland olayları (bkz: südet krizi) ile alman hükümeti, tabiri caizse ingiltereden el alarak yönünü doğuya çevirmişti. tabii ingiliz hükümetinin hedefi, faşist almanlar ile sosyalist rusyanın savaşması idi fakat bu ikilinin polonya üzerinde anlaşması ve molotov ribbentrop paktı ile saldırmazlık anlaşması yapması, üzerine danzig bölgesi için almanların polonyaya girmesi nihayetinde tüm bu planlar suya düşmüş, ingiliz ve fransız devletleri almanlar ile karşı karşıya gelmiştir.

tabi sonradan sscb ile de karşı karşıya gelecek. filmin devamı için (bkz: ikinci dünya savaşı)

hemingway çanlar kimin için çalıyor romanında bu savaşı odağına alır. muhteşem bir yapittir.

(bkz: ispanyol iç savaşı)

ekonomik olarak gayet güçlü bir ülke olan ispanya, sömürgelerin bir bir kaybedilmesi nedeniyle zor duruma düşmüştür. 1898 de başlayan bu durum 1936-1939 yılları arasında iç savaş olarak yansımıştır. genel olarak cumhuriyetçiler ile milliyetçiler arasında gerçekleşmiştir.

bazıları cumhuriyetçilerin komünist bir rejim getirmek istediğini söylese de küçük gruplar dışında komünizmi benimseyen kimse yoktu. savaş 1939 yılında sona ermiş, general franco 1975 yılında ölene kadar böyle devam etmiştir. savaş sırasında özellikle hitler ve mussolini çok yardımcı olmuştur franco'ya.
hitler'in gönderdiği uçak filosu guernica'nın bombalayarak yerle bir etmiştir. 2.dünya savaşı öncesi almanlar ve ruslar kozlarını burada paylaşmıştır.

anarşist tarih için suriye iç savaşına kadar eşi benzeri olmayan savaşlardan biriydi. anarşistler ilk defa bir toprak parçasını idare etmeye başlamışlardı. anarşist devrim içerisinde bugün suriye’de olduğu gibi binlerce yabancı devrimci bulunmuştu. sonuç her ne kadar başarısızlık olsa da anarşist tarih için ispanya savaşı bir mihenk taşı olarak kaldı.

(bkz: franco rejimi) #789934
pan'ın labirenti #789847

sonrasında las trece rosas isimli (bkz: darağacında üç fidan)ı andıran bir trajedinin yaşandığı olay. komünist gençlik ve sosyalist gençlik üyesi onüç kadın savaş bitimi idama mahkum edilir ve kurşuna dizilirler. filmi de çekilmiştir.

picasso nun guernica adlı tablosunun yapımını etkilemiştir. zira bir nazi subayının ''bunu kim yaptı?'' sorusuna picasso'nun verdiği cevap çok güzeldir:''bunu siz yaptınız!''.

franko'nun tarafındayım.

kimse "ay carmela" yı paylaşmamış, zoruma gitti..üstelik nazım da "39'da düştü madrid" demesine rağmen..

dinleyiniz!

aşkın ve direnişin öyküsüdür. insanların benliklerine işleyen acı, ölüm, tutsaklık, korku, umutsuzluk, aşk, koruma, mücadele, bir ülkü etrafında birleşme ve direniş.
ernest hemingway çanlar kimin için çalıyor kitabını tavsiye ederim.

iber yarım adasında tarih boyunca pek çok (iç) savaş oldu, hangisi?

ernest hemingway'in ispanya iç savaşını konu alan bir romanı vardır. olaylar kendisine verilen görevle faşistlere karşı savaşan gerillalar arasına katılan bir amerikalının etrafında geçmektedir. görevi operasyon başladığında bir köprüyü havaya uçurmaktır. okunulası bir kitaptır.
(bkz: çanlar kimin için çalıyor)

savaş dönemi ve sonrası, devletlerin ideolojileri yoktur, pembe düşleri yoktur; sadece çıkarları vardır tezini kanıtlar niteliktedir.

ayrıca olan lorca'ya olmuştur...

(bkz: ülke ve özgürlük) (bkz: land and freedom) ı seyredin.

"filmde büyük britanya komünist partisi üyesi bir işsiz olan ve ispanya iç savaşı'nda cumhuriyetçilerin tarafında savaşa katılmaya karar veren david carr'ın hikâyesi anlatılır. ayrıca film ispanya iç savaşı'na, uluslararası tugaylar aracılığıyla cumhuriyetçilere destek olmak üzere bizzat katılan george orwell'in burada yaşadıklarını kitaplaştırdığı katalonya'ya selam (homage to catalonia) adlı eserinde anlatılanlara geniş yer vermiştir."

filmin sonunda ululararası tugay üyelerinin franco ya değil stalin e küfür ettiklerine göreceksiniz. franco zaten düşmandı. stalin dost kılığındaki düşmandı.

not; george orwell mi6 üyesiydi palavralarıyla bu adiliği kapatmaya çalışıyorlar. orwell ingiliz devletine çalışmıyordu.

bonus, alt yazılı (bkz: ay carmela)