kaçınma terapisi

isminden de çıkarım yapılacağı üzere, olumsuz pekiştirme prensibine dayanıp esas olarak bağımlılıkları ve istenmeyen alışkanlıkları tedavi etmede kullanılmak üzere geliştirilen terapi yöntemidir.

esas itibariyle, acı bir madde sürülerek tırnak yeme alışkanlığından kurtulunması gibi, kişinin belirli bir davranışı hoş olmayan veya rahatsız edici duygularla ilişkilendirildiği koşullanma sürecidir. yani bir tür soğutma yöntemi kullanılır, kişinin alışkanlığına farklı bir boyut ve içerik katarak ondan soğutulması hedeflenir.

mesela alkol bağımlısı olan bir kişinin tedavisi; alkollü içeceklere çok daha kötü yan etkileri olan maddeler/kimyasallar(genelde disülfiram)eklenerek ilerler. böylelikle bağımlı kişi bunu alkolün genel yapısından bilerek uzaklaşır.

hasta bu tedaviden ötürü; kusma, bayılma, dispne gibi çeşitli sıkıntılarla karşılaşabilir. hastanın bunları bir çeşit verilemsi gereken ödev olarak görmesi gerekmektedir. bu terapi yöntemi rıza dışı olduğu takdirde bir suç sayılabilir. zira bu terapinin işkence olarak görüldüğü örnekleri de bulunur(rotenberg eğitim merkezinin rıza dışı tedavisi dolayısıyla bm tarafından kınanması). tedavi bazı durumlarda(hastanın istenmeyen ve beklenmeyen hareketler sergilemesi halinde) elektrik verilerekte ilerleyebilir.

bu terapi; k*kain, sigara, saç yolma, deri yolma gibi çeşitli hastalıklarda da kullanılır. anthony burgess'in eseri a clockwork orange yani türkçesi otomatik portakal olan roman ve daha sonra 1971 yılında sinemaya uyarlanan filmi bu konu üzerinde şekillenir.