1.
ivriz köy enstitüsü mezunu öğretmen ve yazar. köy enstitülü yazarlardan olup kendine özgü tarzıyla köy yaşamını bütün gerçekliğiyle anlatmıştır. hatta öyle bir anlatmıştır ki jandarmalar onu kolundan tutup götürmüşlerdir. yoksulluk, açlık, hurafeler, içten içe yapılan pazarlıklar, eğitimin herşeyin gerisinde kalışı ve sınırsız cehalet. tüm bunlara karşı duran köyün mahmıd efendi'si.
(bkz: bizim köy)
(bkz: bizim köy)
devamını gör...
2.
bizim köy eserini yayınladığı zaman büyük fırtınalar koparan eğitimci, yazar. 1930'da aksaray'ın demirci beldesinde doğar. köyünde ilkokul diploması alan ilk kuşaktandır. pek çok köylü yazar gibi, 1943'te sınavı kazanarak girdiği ivriz köy enstitüsü'nde şiir yazmaya başlar. 1947'de okulu bitirip aksaray'ın nurgöz köyüne öğretmen olduğundaysa bizim köy'ü evvela "bir köy öğretmeninin notları" başlığıyla tefrika eder. 1950'de varlık dergisinde bastırır.
kitap çıkınca türkiye'de fırtınalar kopmuştur, çünkü çeşme başında türkü söyleyen yörük kızları, otlar üzerinde saz çalan bağrı yanık aşıklar, dolgun başaklarla dolu tarlada çalışan mutlu köylüler gibi ilkokul kitaplarına kadar girmiş tabuların aksine, köyler tüm yoksulluğu, pisliği, hastalığıyla anlatılmıştır. gerçi yakup kadri karaosmanoğlu da yaban'da köyleri bu şekilde betimlemiştir, ama 30 yılda bir şeyin değişmediğini kimse kabullenemez. bugüne kadar "sen ne güzel bulursun görsen anadolu'yu" ezberine alışanlar makal'ın ne komünistliğini bırakır ne bozgunculuğunu. hakkındaki en yaygın suçlama da bu kitabın ismail hakkı tonguç veya yaşar nabi nayır tarafından yazıldığıdır, çünkü kimse henüz yirmi yaşındaki bir gencin bu kadar vurucu bir kitap yazacağını düşünemez. tonguç'un, ortaokullara öğretmen diye sürüldüğü, ne partiden ne inönü'den destek gördüğü hatta eski yardımcılarının sokakta kendisine selam vermeye çekindiği, sakıncalı bir şahıs olarak kapısında sivil polislerle yaşadığı günlerdeki en büyük gurur kaynağı da bizim köy olur...
iş bizzat valinin köyüne kadar gelip makal'ı tutuklamasıyla tüm türkiye'de duyulur. tam da chp iktidarının son günlerinde hapis yattığı için yeni seçilen demokrat parti yönetimi makal'ı krallar gibi karşılar. ankara'nın en prestijli okullarından bursa'nın umurbey köyüne (bayar'ın köyü) kadar birçok tayin teklifi yapılır. ama makal hiçbirini kabul etmeyip aksaray'a döner, 1955'te gazi eğitim enstitüsünü bitirerek lise edebiyat öğretmenliğine terfi eder. tıpkı kader arkadaşları dursun akçam, fakir baykurt, talip apaydın gibi türlü baskılara uğrar. 27 mayıs sonrasıysa ingiltere ve fransa'da sosyoloji seminerlerine katılır. ilköğretim müfettişi yapılsa da "darbenin yaralarını sarma" iddiasındakiadalet partisi hükümetince müfettişlikten alınır. 1968'de erken emekli olmak zorunda kalır, yurtdışına çıkmaya zorlanır, venedik üniversitesinde türkçe okutmanlığı yapar. 1965'te türkiye işçi partisinden adaylığını koyar, seçilemez. yaşamını ankara'da sürdüren mahmut makal, 10 ağustos 2018'de vefat eder.
kaynak: evvela engin tonguç'un yayınladığı "bir eğitim devrimcisi ismail hakkı tonguç" biyografisi, daha sonra yesevi üniversitesinin sözlüğü.
kitap çıkınca türkiye'de fırtınalar kopmuştur, çünkü çeşme başında türkü söyleyen yörük kızları, otlar üzerinde saz çalan bağrı yanık aşıklar, dolgun başaklarla dolu tarlada çalışan mutlu köylüler gibi ilkokul kitaplarına kadar girmiş tabuların aksine, köyler tüm yoksulluğu, pisliği, hastalığıyla anlatılmıştır. gerçi yakup kadri karaosmanoğlu da yaban'da köyleri bu şekilde betimlemiştir, ama 30 yılda bir şeyin değişmediğini kimse kabullenemez. bugüne kadar "sen ne güzel bulursun görsen anadolu'yu" ezberine alışanlar makal'ın ne komünistliğini bırakır ne bozgunculuğunu. hakkındaki en yaygın suçlama da bu kitabın ismail hakkı tonguç veya yaşar nabi nayır tarafından yazıldığıdır, çünkü kimse henüz yirmi yaşındaki bir gencin bu kadar vurucu bir kitap yazacağını düşünemez. tonguç'un, ortaokullara öğretmen diye sürüldüğü, ne partiden ne inönü'den destek gördüğü hatta eski yardımcılarının sokakta kendisine selam vermeye çekindiği, sakıncalı bir şahıs olarak kapısında sivil polislerle yaşadığı günlerdeki en büyük gurur kaynağı da bizim köy olur...
iş bizzat valinin köyüne kadar gelip makal'ı tutuklamasıyla tüm türkiye'de duyulur. tam da chp iktidarının son günlerinde hapis yattığı için yeni seçilen demokrat parti yönetimi makal'ı krallar gibi karşılar. ankara'nın en prestijli okullarından bursa'nın umurbey köyüne (bayar'ın köyü) kadar birçok tayin teklifi yapılır. ama makal hiçbirini kabul etmeyip aksaray'a döner, 1955'te gazi eğitim enstitüsünü bitirerek lise edebiyat öğretmenliğine terfi eder. tıpkı kader arkadaşları dursun akçam, fakir baykurt, talip apaydın gibi türlü baskılara uğrar. 27 mayıs sonrasıysa ingiltere ve fransa'da sosyoloji seminerlerine katılır. ilköğretim müfettişi yapılsa da "darbenin yaralarını sarma" iddiasındakiadalet partisi hükümetince müfettişlikten alınır. 1968'de erken emekli olmak zorunda kalır, yurtdışına çıkmaya zorlanır, venedik üniversitesinde türkçe okutmanlığı yapar. 1965'te türkiye işçi partisinden adaylığını koyar, seçilemez. yaşamını ankara'da sürdüren mahmut makal, 10 ağustos 2018'de vefat eder.
kaynak: evvela engin tonguç'un yayınladığı "bir eğitim devrimcisi ismail hakkı tonguç" biyografisi, daha sonra yesevi üniversitesinin sözlüğü.
devamını gör...
3.
1930/ 2018 yılları arasında yaşamış türk yazar, şair ve öğretmen.
köy edebiyatı akımını başlatmıştır.
bazı eserleri
bizim köy
köyümden
memleketin sahipleri
kuru sevda
köye gidenler
kalkınma masalı
eğitimde yolumuz nereye
iplik pazarı
yüreğimin bir köşesini de, bu bozuk düzen yakıyor.
köy edebiyatı akımını başlatmıştır.
bazı eserleri
bizim köy
köyümden
memleketin sahipleri
kuru sevda
köye gidenler
kalkınma masalı
eğitimde yolumuz nereye
iplik pazarı
yüreğimin bir köşesini de, bu bozuk düzen yakıyor.
devamını gör...
4.
ara güler'in fotoğraflarıyla yayımlanmış bizim köy eseri anadolu halkının cumhuriyet dönemindeki sefil halini gözler önüne koyar. kendisinin ismail hakkı tonguç ve türk eğitim devrimi üzerinde etkisi büyüktür.
devamını gör...