nevizade atayi

17.yüzyılda asıl ününü mesnevieri ve bibliyografik eserleri ile yapan n. atayi'nin, (bundan sonra şairin adını bu şekilde yazacağım.) ayrıca pek bilinmeyen bir de divanı vardır.
16.yy sonları - 17.yy'ın ilk yarısında (1583-1635) yaşayan ve genç sayılabilecek yaşata ölen atayi'nin yaşadığı dönemin karışık düzeni içinde* -örn. genç osman'ın öldürülmesi- pek rahat bir hayat geçirdiği söylenemez. (bu karışıklıklara yakından şahit olmuş ama hiç karışmamış, görece sakin bir hayatı yeğlemiştir.)
kendisi gibi şair olan babasından bir hayli etkilendiği anlaşılan atayi'nin, yaşadığı 52 yıllık süre içinde, değişen padişahlar ve daha sık değişen vezir ve ulemaya yazdığı kasidelerinin kendisine fazla yararı olmadığı, atayi'nin pek himaye görmediği söylenebilir.
her şeye rağmen atayi, yaşadığı dönemi bize hemen her açıdan yansıtan ve tanıtan önemli bir şahsiyettir.

not: divanından örnek beyitler eklenecektir.

bela dildendir ol dildar elinden dâdımız yoktur,
gönüldendir şikayet kimseden feryadımız yoktur.
-
geldimse n'ola ben şuârâ bezminde âhir,
âdet budur âhirde gelir bezme ekâbir.
-
senün mahzunun olmak bana şâdan olmadan yeğdir,
gamında ağlamak ellerle handan olmadan yeğdir.
-
ne yapsın ya güzel sevmeyip allah’ı seversen!
nev'î gibi bir rind, hususa ola şâir.
-
la’l-i lebüne rûh desem lâf değüldür,
şâ’ir sözi bî-rûh ola insâf değüldür.
-
ta’ayyün perdesin keşf eylemiş nev’i-sıfat yüzden,
ulaşmış özge bir zevke ne cismânî ne rûhânî.

beyitlerine can veren şairimiz.