prekarya

guy standing’in yeni yeni görünür olmaya başlayan, geleceğin ise en önemli sosyokültürel sorunlarından biri olacak olan prekarya sınıfını incelediği muazzam kitabı. standing prekaryayı yeni tehlikeli sınıf olarak nitelendirir. peki niye tehlikelidir bu sınıf? çünkü bu sınıfın ne ekonomik ne sosyal ne de varoluşsal güvencesi vardır, ve her geçen gün daha da çok insan ve grup prekarya içine çekilmektedir. bunu da küreselleşmenin tetiklediği esnek emek çağı, eğitimin, şirketlerin, vatandaşlığın ve siyasetin metalaşması ve gözetime dayalı piyasa ekonomisi olgularıyla açıklar standing. işler artık güvencesidir, vasıf kavramının içi boşaltılmıştır, prekaryanın büyük bir bölümünü oluşturan eğitimli, üniversite mezunu gençler önlerini göremezler ve bir kariyer fikrinden uzaktırlar. çoğu insan güvencesiz ve kısa süreli işler özelinde hayatta kalmaya çalışmaktadır. insanlar şirketler için adeta bir "toplumsal fabrika"ya dönüşmüştür. toplum adeta jeremy bentham tarafından öne sürülen "gözetim toplumu"na doğru evrilmektedir. bu oradan oraya savrulan, önlerinde bir gelecek göremeyen ve hayatta kalabilmek için güvencesiz ve kısa süreli işlerde çalışmak zorunda kalan (tabii bulabilirlerse) insanlar psikolojik açıdan da kötü durumdadır. bir de buna neoliberal politikalar sonucu sosyal yardımların azaltılması ve var olanların da ciddi şartlara ve yaptırımlara tabi olması bu insanları çaresiz bırakır ve neofaşist ve radikal siyasi liderlerin oyuncağı haline gelir bu insanlar. bu bağlamda radikal sağın dünyada yükselişi buradan okunabilir. son olarak standing bu labirentten ve krizden kurtulmak için temel gelir uygulamasının ve evrenselliğin tek çare olduğunu iddia eder. bu bağlamda aynı yazarın "temel gelir" adlı kitabı da okunabilir. unutulmamalıdır ki artık hepimiz prekaryayız.

kavramlar
esnek emek çağı
şirketlerin metalaşması
emeğin kadınsılaşması
kadın ev reislerinin yükselişi
evsiz kadın sendromu
güvencesiz varoluş
eğitimin metalaşması
prekarya tuzağı
yaşlanma krizi
yaşlanmanın emek arzına etkisi
jeremy bentham - gözetim toplumu
toplumsal fabrika
üretime dayalı piyasa ekonomisi
siyasetin metalaşması
demokratik yönetişim
mesleki demokrasi
mesleki özgürlük
istikrar hibesi olarak temel gelir

sayfa 269
işin mutluluk kaynağı olduğunun söylenmesi, onu aslında hiç olmadığı bir şey olarak sunmak demektir. işler, birisi bir şey yapılmasını istediği için yaratılır.
sayfa 274
maalesef faydacılığın hakim olduğu bir durumda eşitsizlik görmezden gelinir ya da doğrudan reddedilir ve çoğunluk mutlu olur.
sayfa 282
bugünün hizmetlere dayalı toplumunda mücadele, beş değerli şeye eşitsiz erişim ve bu şeylerin kontrolü üzerinden şekilleniyor.
bu beş değerli şeyi şöyle özetleyebiliriz: ekonomik güvenlik, zaman, kaliteli mekan, bilgi ve finansal sermaye.
sayfa 286
david hume’un da dediği gibi ‘yoksul’u konuşmak, bir yandan da nefrete yakın bir duygu olan acıma duygusundan bahsetmek demektir. ‘onlar’ ‘biz’e benzemez. prekaryanın verdiği sert karşılık ise şu: yoksullar bizden başkası değil ya da her an biz olabilirler.
sayfa 288
prekarya için başlangıç noktası, belirsizlikle mücadele etmekten geçer zira prekaryanın sigortası ‘bilinmeyen bilinmeyenler’dir.
sayfa 289
eğer temel gelir ‘ekonomik istikrar hibesi’ şeklinde algılansa, ekonomik istikrarsızlığın azaltılması konusunda eşitlikçi bir yöntem işlevi de görebilir.



sayfa 292
hakim ayelet schachar (2009) birthright lottery (vatandaşlık hakkı piyangosu) adlı kitabında, zengin ülkelerde bir vatandaşlık vergisi olması ve bunun yoksul ülkelerdeki insanlara dağıtılması gerektiğini savunuyor.
sayfa 296
kamusal alanın parçalanmasından dert yanan sosyolog ve filozof jürgen habermas, çare olarak londra'daki kafelerin yanı sıra paris'le almanya'nın ‘masa sohbetleri’ni adres göstermişti.
...
istihdama dayalı toplumların endişe verici yanlarından birisi de yunanca anlamıyla boş zamana (schole) dair duyulan saygının azalmasıdır. söz konusu saygının azalması, maddiyatçılığa bağlı gelişen bireycilikle el ele gidiyor. toplumun sağlığı ve kendi sağlığımız için bu eğilimi geri çevirecek mekanizmalara ihtiyacımız var.
sayfa 298
temel gelir alma hakkı olan herkesin, ulusal ve yerel seçimlerde oy kullanmak için ahlaki bir taahhütte bulunması ve önemli siyasi meseleleri tartışmak üzere her sene yapılan yerel bir toplantıya katılma sözü vermesi beklenmeli. bu taahhüdün yaptırımlar getirebilecek yasal bir bağlayıcılığı olmamalı. ancak böylece insanların medeni sorumluluklarının herkesçe tanınması sağlanabilir ki bu, özgürleştirici eşitlik eksenli değerler sistemini uyar.
sayfa 300
1930'larda almanya'da nazilerin yükseldiği dönemde din adamı, martin niemöller’e atfedilen meşhur uyarıyı hatırlamakta fayda var:
önce komünistleri aldılar, komünist değilim diye sesimi çıkarmadım.
sonra sendikacıları almaya geldiler. sendikacı olmadığımdan itiraz etmedim.
ardından yahudileri tutukladılar. yahudi değildim, ses etmedim.
en son beni almaya geldiklerinde, beni savunacak kimse kalmamıştı.
...
merkez sağdaki partiler seçmenlerini kaybetmemek için giderek sağa kayarken, merkez sol mevzi ve kan kaybettiği gibi bir nesle dönük inandırıcılığını yitirmek üzere.
...
prekarya ne bir kurban, ne bir hain ne de kahraman - sadece içinde hepimizden bir şeyler var.