rutkay aziz

rutkay aziz, yaşama gözlerini istanbul’da açmıştır. tiyatroya lisede öğrenim gördüğü yıllarda başlamıştır. muhsin ertuğrul yönetimindeki lcc tiyatro okulu’nda tiyatro eğitimi almıştır. ilk deneyimini peter weiss’ın “marat-sade” oyunundaki marat rolüyle yaşamıştır. tiyatro hayatına 1971 yılından itibaren ankara sanat tiyatrosu’nda devam etmiştir. 1973 yılında aynı tiyatroda sanat yönetmenliği ve yönetmenlik yapmaya başlamıştır. tiyatronun dışında sinema filmlerinde de rol almıştır. ilk sinema deneyimi 1987 yılındaki yer demir gök bakır filmiyle başlamıştır. ziya öztan’ın yönettiği, hem sinemada hem de televizyon dizisi olarak yayınlanan “cumhuriyet” adlı eserde en önemli rolü olan mustafa kemal atatürk rolünü canlandırmıştır.

rutkay aziz, iki evlilik yaşamıştır. ilk eşi nuran duru’dan doğa rutkay adında kendisi gibi oyuncu bir kızı vardır. rutkay aziz, çiğdem rutkay ile evlidir.

rutkay aziz, nazım hikmet kültür ve sanat vakfı’nın başkanlığını üstlenmiştir.

rutkay aziz kızıyla beraber aynı projelerde de rol almıştır.

sanata öylesine gönül vermiş bir şahsiyettir ki ülkemizin darbe dönemleri ve bugünler dahil her döneminde sanatını icra etmek için yasakçılarla, gericilerle, sanat düşmanlarıyla mücadele etmiştir.

ülkemizin yaşayan son büyük sanatçılarındandır. gerçek bir aydın gerçek bir entelektüeldir.

rutkay aziz hayatı boyunca onurlu duruşundan, ilkelerinden taviz vermemiştir.

ülkemizin bir başka önemli sanatçılarından olan tarık akan ile lise yıllarından sıkı dostlukları bilinir. tarık akan’ın yaşama veda törenindeki konuşması unutulmayacaktır.

üstadın öyle bir üslubu ve ses tonu var ki karşısındakileri ve ekran başındakileri etkilemeyi mutlaka başarır.

katıldığı bir programda sunucu hanımefendi rutkay aziz’e, ülkemizdeki kadınlara ne söylemek istersiniz demişti. üstad, “inansınlar ki er ya da geç nazım’ın güneşli günlerini birlikte yaşayacağız.” cevabıyla bir kez gönüllerimizde taht kurmuştu.

bir söyleşisinde üstad “ben muhalefetteyken de iktidar gibi yaşarım.” diyerek hiçbir zamanda ve hiçbir durumda onurlu duruşundan taviz vermediğini belirtmiştir.

rutkay aziz’in oynadığı ve yönettiği tiyatro oyunlarından bazılarına göz atalım

suçsuzlar “sacco ile vanzetti”
yusuf ile menofis
adalet sizsiniz
ayak takımı arasında
mefisto
yolcu
bir halk düşmanı
sakıncalı piyade
ay carmela
akrep
rummuz goncagül
ferhat ile şirin
oyun nasıl oynanmalı
1984 - büyük gözaltı
komün günleri
güneyli bayan
adalet sizsiniz
el kapısı
evler evler
dimitrof
hitler rejiminin korku ve sefaleti
sait hop sait
hikâye-i mahmut bedrettin
nafile dünya

rutkay aziz’in oynadığı sinema filmlerine bakalım şimdi.

sis
ada
ölü bir deniz
gizli yüz
piano piano bacaksız
kurtuluş
cumhuriyet
gülüm
halk düşmanı
hicran sokağı
vesaire vesaire
yol ayrımı

rutkay aziz’in oynadığı televizyon dizilerine göz atıyoruz şimdi.

cahide
geçmiş bahar mimozaları
bizimkiler
yazlıkçılar
tutku
gözlerinde son gece
yaz gülü
herşey aşk için
kara melek
hayat bilgisi
istanbul şahidimdir
aşkın mucizeleri
savunma
avrupa yakası
şölen
sırat
yalan dünya
içimizden biri*

sanatçının ödüllerinden bazıları

evler evler tiyatro oyunu ile en iyi erkek oyuncu ödülü’nü kazanmıştır.

sis filmi ile türkiye yazarlar derneği tarafından en iyi erkek oyuncu ödülü’ne layık görülmüştür.

altın portakal film şenliği’nde sanatta sosyal sorumluluk ödülü’nü almıştır.

altın koza film şenliği’nde yaşam boyu onur ödülü’ne layık görülmüştür.

üstün akmen tiyatro ödülleri’nde emek ödülü’ne layık görülmüştür.

bahçeşehir üniversitesi tarafından yaşam boyu onur ödülü’ne layık görülmüştür.

rutkay aziz kuşkusuz ülkemizin yetiştirdiği en önemli sanatçılardandır.

rutkay aziz’in oynadığı her rolün hakkını verdiğine inanıyorum. hatırımdaki en önemli kamera önü oyunculuklarından bazılarına değinmek istiyorum şimdi. en önemli rolü hiç şüphesiz cumhuriyet filmindeki mustafa kemal atatürk rolüdür. hâlen atamızın rolünü kendisi kadar iyi oynayan oyuncu çıkmamıştır gözümde. diğer başarılı bulduğum ve beğendiğim rollerine değineceğim şimdi de. gizli yüz’deki gizemli saatçi rolü harikaydı. orhan pamuk, gizli yüz filmindeki esrarengiz saatçi rolünü sanki rutkay aziz için yazmış gibiydi âdeta. keza piano piano bacaksız filmindeki kerim dayı rolündeki performansı da takdire şayandı. avrupa yakası’ndaki kadın ruhu konusunda uzman bir çapkın olan bülent onaran rolünü de harikulâde icra etmişti. ancak benim en sevdiğim rolü bizimkiler’deki şair cenap bey rolüydü. şair, yazar, entelektüel, centilmen, aydın, klas, nahif, tatlı dilli cenap beyefendi rolünü kusursuz oynamıştı. bu karakteri öyle harikulâde icra ederdi ki şahsi fikrimce ülkemizde o rolü kendisinden daha iyi oynayabilen oyuncu olamazdı.

üstadın tüm konuşmaları değerli fakat ödül törenlerindeki konuşmaları ve can dostu tarık akan’ın cenaze töreninde yaptığı onurlu, devrimci, ilkeli, vicdanlı, erdemli konuşması okullarda ders olarak okutulacak niteliktedir.

bir söyleşisinde, “tiyatroda ihtilal veya devrim olmaz” demişti ve eklemişti. “bizler seyircinin düşüncelerinde, duygularında değişime neden olabiliriz tiyatroda. bu da bir yenilenmedir. işte tiyatronun böyle soylu bir görevi var ve ben bu göreve inandım hep” demişti.

üstadı sahnede canlı izleyememenin eksikliğini yaşarım ve bu eksikliği sinema filmleriyle ve diğer eserleriyle kapatmaya çalışırım. umarım bir gün kendisini sahnede izleyebilirim.

rutkay aziz bazıları gibi devrin adamı değildir. her devirde sanatçıdır. gönlümde, hatırımda yer edinen güzel doksanların, çocukluğumun başka güzel başka özel sanatçısıdır.

umarım güzel ülkemizdeki bu akp kâbusunun bittiğini görmeye ömrü vefa eder kıymetli sanatçımızın.

üstadımıza sevdikleriyle birlikte sağlıklı, huzurlu, neşeli, güzel bir diliyorum.

heyhat! bu dünyadan bir rutkay aziz geçti..

yararlanılan kaynaklar

kaynak 1, kaynak 2, kaynak 3, kaynak 4, kaynak 5

aşağıda rutkay aziz’in bizimkiler’deki unutamadığım rolüne değineceğim.

[[spoiler]]

üstadın en beğendiğim rolü şair cenap bey rolünün hatırımda kalanlarından biraz bahsetmek istiyorum. cenap bey’in tatlı dille çözemeyeceği mesele yoktu. etrafındaki insanlara nabza göre şerbet verirdi. emekçiyi, işçiyi severdi, onları kollardı. kadın ruhundan çok iyi anlardı. etrafındaki kadınları etkilemeyi her zaman başarırdı. varlıklı olmadığı hâlde bazen yüksek zümreden biri gibi yaşardı. sonradan görme zenginlerden hiç haz etmezdi. ev sahibesi ayla hanım’ın kendisine büyük zaafı, hayranlığı vardı. kendisi bu hayranlığın farkındaydı ve bu durumdan kısmen finansal olarak* yararlansa da asla ayla hanım’ın duygularını kötüye kullanmazdı. hiçkimseden çekmemiştir almancıların oğlu dunkof halis’ten ve baykuş cemil’den çektiği kadar. ne zaman evde kafa dinlemeye kalksa ya halis ya cemil gelir onlar da olmazsa başka birileri huzur vermezdi hiç adama.
ressam ahbabı sıtkı* ile aynı dairede yaşarlardı. keyfetmeyi, eğlenmeyi, alem yapmayı pek severlerdi. son zamanlarda karşı binada olduğuna inan(dır)dığı esmer mahlasını taktığı bir gizli hayranı/flörtü vardı. fakat bir türlü kim olduğunu öğrenemiyorduk bu esmer’in. geçenlerde eski bölümlerini izlerken doksan yedi’deki bir bölümde cenap bey gazetelere göz atarken bir gazetenin* tansu çiller’in başbakan mesut yılmaz’a onbaşı dediği haberini okurken, “yazık yahu! siyaset ayağa düşmüş bu ülkede” dediği sahne beni epey etkilemişti. ahh azizim ahh! sen bir de şimdi başımızdaki lümpenlerin, hırsızların, yağmacıların, yobazların kepazeliklerini rezil konuşmalarını görsen uyku uyuyamazdın kahrından. yine aynı dönemde kadim dostu ibrikçi’ye, “bu nasıl ülke ibrikçi! çelişkiler yumağı. bir bakıyorsun kapıcı şeker satıyor, bir bakıyorsun manavlığa başlamış, eskici birden müteahhit olmuş.” diyordu. bu durumları kanıksayan ahbabı ibrikçi ise, “oluyor, cenap abi” diyordu. yine başka bir bölümde aziz dostu ibrikçi’yle beraber bir gece üsküdar sahilde kız kulesi manzarasıyla dürüm yerken canım boğazı seyre dalar ve ibrikçi’ye “ahh! nereye gidersem gideyim bu istanbul’u unutmak mümkün değil. bir inci için istiridye neyse bu şehir de benim için o.” diyerek istanbul’a olan aşkını kelimelere döküyordu. ahh canımın içi bir bilsen ne kadar çok özledik o güzel günleri, o güzel istanbul’u..


[[/spoiler]]