şecaat arz ederken merd-i kıptî sirkatin söyler

"çingenenin merdi kendini överken hırsızlığını söyler" manasında bir deyim. övünülmeyecek şeyler ile övünenlere söylenir genelde.

doğrusu "şecaat arz ederken merd-i kıptî sirkatin söyler" şeklinde olan, sadrazam koca mehmet ragıp paşa'ya ait söz. "merd-i kıptî" de "çingenenin merdi" değil "çingenenin erkeği" demektir, farsça erkek anlamındaki "merd" kelimesidir kullanılan. sözün geçtiği gazeldeki kısım ise şöyledir:
"meyan-ı güft ü gûda bed-meniş îhâm eder kubhun

şecaat arzederken merd-i kıptî sirkatin söyler"

özrü kabahatinden büyük olanlara karşı söylenmiş söz.
sultanı mıncıklayan soytarıya sebebi sorulunca valide sultan zannetim demesi gibi.

8 sene önce rte söylediğinde gündem olan sözdür. burada maksat ekşi başlığındaki ilk iki tanımı birebir transfer etmek olsa da, en azından bilgi tanımı içeren başlıktır.

gazelin tamamı şu şekildedir.

harabatı görenler her biri bir haletin söyler
safâsin nakleder rindân zâhid sıkletin söyler

ser-âğâz eyledikçe bahse bülbül revnak-ı gülden
bezimde kulkul-i mînâ melek keyfiyyetin söyler

tecellî neş’esin ehl-i şikem idrâk kabil mi
behişt andıkça zâhid eki ü şürbün lezzetin söyler

ne zabt-ı hâkim-i şer’î ne hükm-i zâbit-i aklî
cünûn iklimini seyreyleyenler rahatın söyler

miyân-ı güft ü gûda bed-meniş îhâm eder kubhun
şecaat arz ederken merd-i kıbtî sirkatin’ söyler

muvafıktır yine elbet mizaca şîve-i hikmet
tabibin olsa da kizbi marîzin sıhhatin söyler

perîşânî-yi hatır nükte-i ser-beste veş kaldı
ne kimse hikmetin anlar ne râgıb illetin söyler

fiilleri hariç nece olduğunu anlamaya kültürümün yetmediği olası deyim

ırkçı bir sözdür. tabii bugünün değerlendirmesinde.

zamanında râgıb paşa'ya şöyle bir nazîre söylediğim berceste mısrasıdır.

-şecaat arz ederken merd-i ışkî (aşkî) firkatin söyler-

bu arada merd farsçada erkek demenin yanında insan anlamına da gelir bu manada şecaat arz edeni genelleyebiliriz.

nazireme gelince diyor ki "âşık kişi övünürken ayrılıklarını anlatır"

böyle bir söz nasıl akılda tutulur awk.