sıcaklık terselmesi

havanın, yükseklere doğru çıkıldıkça, genel durumun tersine olarak gittikçe ısınması. enverziyon olarak da bilinir. yer yüzeyine yakın yerlerde ortaya çıkabileceği gibi yüksek irtifalarda da karşılaşılan bir olaydır.

ortaya çıkış şekline şöyle bir örnek verebiliriz: bulutsuz bir gecede yeryüzü, tüm gün güneşten aldığı ışınların neden olduğu sıcaklığını hızlıca kaybeder. yere yakın bölgede sıcaklık o kadar hızlı düşer ki, daha üst bölgelerde kalan hava aynı hızla soğuyamaz ve altta kalan havadan daha sıcak olur.

ısınan havanın daha hafif olduğunu ve yükselmeye meyilli olduğunu biliyoruz. ortaya çıkan manzarada, zaten üst kısımda birikmiş olan hava, altta kalan daha ağır ve soğuk havanın üzerine örtülmüş bir kapak gibi davranır. bunun da bazı sonuçları vardır tabii.

mesela atmosferin yüksek katmanlarında oluşan terselme, kümülonimbus bulutlarının üst kısımlarının örs gibi görünmesinin nedenidir. aşağıda anlatacağım bunu.


görselin kaynağı

bu bulutlar, kümülüs bulutlarının dikey hava hareketleri eşliğinde yükselerek uzamasıyla oluşur. dikey hareketler, ısınan havanın yükselmesi sonucu ortaya çıkar. ancak ısınan hava yükselirken kendisiyle aynı ya da daha yüksek sıcaklıkta bir bölgeye ulaşırsa daha fazla yükselemez. terselme durumunda üst katmandaki hava alttakinden sıcak olduğundan, bulut daha fazla yükselemez ve yanlara doğru yayılmaya başlar. bu da, fotoğrafta gördüğünüz gibi, bulutun en üst kısmının düz olmasıyla sonuçlanır.

terselme, havanın yükselip sirkülasyona girmesine engel olarak hava kirliliğinin dağılmasını da önlediğinden bazen insanlar için oldukça zararlı bir olay hâline gelir.