1.
tarih boyunca çoğu zaman, kadınların yapmış olduğu bilimsel çalışmaların çok az bir kısmı kabul görmüş ve kadınların başarıları görmezden gelinmiştir. isimleri ise unutulmaya yüz tutmuştur. ancak yine de kadın matematikçiler, çok farklı ve büyük başarıların altına isimlerini yazdırmışlardır.
bu kadınlar sadece matematik ile alakalı çalışmalar yaptıkları ve buna cesaret gösterdiklerinden dolayı değil, aynı zamanda önyargıların ve kalıpların değişmesine olanak tanımalarından dolayı asla unutulmamalı, her daim hatırlanmalıdırlar. tarihlin yaprakları arasında anılmayan, unutulup giden onlarca, yüzlerce kadından biri de sofia kovalevskaya'dır.
sofia, 15 ocak 1850 - 10 şubat 1891 tarihleri arasında 41 yıllık kısa bir yaşam sürmüştür. 1861'de 11 yaşındayken eğitim aldığı okulun duvarlarında diferansiyel denklemler ve integral konularıyla alakalı notlar görmüş ve bu hayatını değiştirmiştir. matematiğe ilgisini burada kazanmıştır.
bu durumu kendi otobiyografisinde bu cümlelerle açıklamaya çalışmıştır; “bu kavramların anlamını doğal olarak henüz kavrayamadım, ama hayal gücümle hareket ettiler, içimde sıradan ölümlülerin erişemeyeceği yeni bir harikalar dünyasını başlatan yüce ve gizemli bir bilim olarak matematiğe saygı aşıladılar.”
diferansiyel denklemler teorisine çok önemli katkılar sağlamış ve ayrıca matematik alanında doktora alan ilk kadın olarak tarihe geçmiştir. matematiğe tam manasıyla aşık olan bu kadın, temel eğitimini özel derslerde tamamlamıştır. ardından 18 yaşındayken yüksek öğretim görebilmek adına bir evlilik yapmak zorunda kalmıştır. çünkü dönemin rusya'sında babası ve eşinin izni olmadan bir kadının ayrı yaşaması, tek başına bir hayat sürmesi kesinlikle yasaktı ve zaten toplum içerisinde de kabul görmüyordu.
1869 yılında heidelberg'de matematik ve doğa bilimleri okumaya gittiğinde, kadınların üniversite okuyamayacağı baskısı ile birebir yüzleşmek zorunda kalmış, buna rağmen üniversite yetkililerini kayıtsız öğrenci olarak illegal yollardan derslere katılabilmeye ikna etmiştir.
1871 yılında matematikçi karl theodor wilhelm weierstrass ile birlikte çalışmalar yürütebilmek için berlin'e taşınmış ancak orda da üniversite derslerine katılmasına izin verilmemiştir. bundan sonra karl weiestrass 4 yıl boyunca her pazar günü sofia'ya özel ders vermeye başlar.
1874 yılının sonbaharında sofia, 3 çalışmasını tamamlamış ve bu çalışmaların her biri ayrı ayrı olmak üzere weierstrass tarafından değerlendirilerek doktora konusu olmuştur. bu çalışmalar kısmi diferansiyel denklemler, integral ve satürn'ün halkaları ile ilgili çalışmalardı. 1874 yılından göttingen üniversitesi'nde doktora almış olmasına rağmen bu bile ona akademik hayatta bir yer vermiyor, bir çalışma olanağı tanımıyordu.
1875'de kısmi diferansiyel denklemlerle ilgili makalesi crelle's journal isimli bilimsel dergide yayınlanmıştır. bunun ardından sofia; "laplace'ın satürn yüzüğünün formu üzerine araştırması üzerine ek araştırma ve gözlemler ile bir denklem sisteminin özelliği üzerine" isimli 2 makale daha yayınlar.
1881'de weierstrass'ın yaptığı öneri üzerine fransız matematikçi gabriel lamé tarafından öne sürülen lamé katsayıları denklemleri üzerine çalışmalar yapmıştır. bu çalışmalar esnasında uhdesinde kalmış olan bir matematiksel fizik problemine yönelerek büyük simetriye sahip dönen katı bir cismin hareketlerini tanımlamaya yarayan euler denklemleri ile alakalı araştırmalar ve çalışmalar yapmıştır. sofia'nın bu çalışmalarını tamamlaması 6 yıl sürmüş ve en büyük başarılarından biri olmuştur.
isveçli matematikçilerden biri olan magnus gösta mittag-leffler stockholm'de girişimlerde bulunarak kovalevskaya için boş bir doktor kadrosu ayarlamayı başarır ve 1884 yılından itibaren ders vermeye başlar. 1889'a kadar göstermiş olduğu üstün performans ve başarılardan sonra bu kez aynı üniversitede profesör ünvanına layık görülür.
sofia kovalevskaya sadece bir matematikçi olarak değil, bir yazar, kadın hakları savunucusu ve radikal siyasi davaların da savunucusu olarak da tarihe adını yazdırmıştır. modern avrupa dediğimiz yerde, matematik alanında doktora yapan, bilimsel bir derginin yayın kuruluna ilk katılan ve matematik profesörü olarak atanan ilk kadındır. 10 şubat 1891'de geçirdiği zatürre rahatsızlığı sonra henüz 41 yaşındayken hayata gözlerini yummuştur.
kaynakça
1- sarkac.org/2018/03/sofya-ko...
2- tr.wikipedia.org/wiki/Sofya...
bu kadınlar sadece matematik ile alakalı çalışmalar yaptıkları ve buna cesaret gösterdiklerinden dolayı değil, aynı zamanda önyargıların ve kalıpların değişmesine olanak tanımalarından dolayı asla unutulmamalı, her daim hatırlanmalıdırlar. tarihlin yaprakları arasında anılmayan, unutulup giden onlarca, yüzlerce kadından biri de sofia kovalevskaya'dır.
sofia, 15 ocak 1850 - 10 şubat 1891 tarihleri arasında 41 yıllık kısa bir yaşam sürmüştür. 1861'de 11 yaşındayken eğitim aldığı okulun duvarlarında diferansiyel denklemler ve integral konularıyla alakalı notlar görmüş ve bu hayatını değiştirmiştir. matematiğe ilgisini burada kazanmıştır.
bu durumu kendi otobiyografisinde bu cümlelerle açıklamaya çalışmıştır; “bu kavramların anlamını doğal olarak henüz kavrayamadım, ama hayal gücümle hareket ettiler, içimde sıradan ölümlülerin erişemeyeceği yeni bir harikalar dünyasını başlatan yüce ve gizemli bir bilim olarak matematiğe saygı aşıladılar.”
diferansiyel denklemler teorisine çok önemli katkılar sağlamış ve ayrıca matematik alanında doktora alan ilk kadın olarak tarihe geçmiştir. matematiğe tam manasıyla aşık olan bu kadın, temel eğitimini özel derslerde tamamlamıştır. ardından 18 yaşındayken yüksek öğretim görebilmek adına bir evlilik yapmak zorunda kalmıştır. çünkü dönemin rusya'sında babası ve eşinin izni olmadan bir kadının ayrı yaşaması, tek başına bir hayat sürmesi kesinlikle yasaktı ve zaten toplum içerisinde de kabul görmüyordu.
1869 yılında heidelberg'de matematik ve doğa bilimleri okumaya gittiğinde, kadınların üniversite okuyamayacağı baskısı ile birebir yüzleşmek zorunda kalmış, buna rağmen üniversite yetkililerini kayıtsız öğrenci olarak illegal yollardan derslere katılabilmeye ikna etmiştir.
1871 yılında matematikçi karl theodor wilhelm weierstrass ile birlikte çalışmalar yürütebilmek için berlin'e taşınmış ancak orda da üniversite derslerine katılmasına izin verilmemiştir. bundan sonra karl weiestrass 4 yıl boyunca her pazar günü sofia'ya özel ders vermeye başlar.
1874 yılının sonbaharında sofia, 3 çalışmasını tamamlamış ve bu çalışmaların her biri ayrı ayrı olmak üzere weierstrass tarafından değerlendirilerek doktora konusu olmuştur. bu çalışmalar kısmi diferansiyel denklemler, integral ve satürn'ün halkaları ile ilgili çalışmalardı. 1874 yılından göttingen üniversitesi'nde doktora almış olmasına rağmen bu bile ona akademik hayatta bir yer vermiyor, bir çalışma olanağı tanımıyordu.
1875'de kısmi diferansiyel denklemlerle ilgili makalesi crelle's journal isimli bilimsel dergide yayınlanmıştır. bunun ardından sofia; "laplace'ın satürn yüzüğünün formu üzerine araştırması üzerine ek araştırma ve gözlemler ile bir denklem sisteminin özelliği üzerine" isimli 2 makale daha yayınlar.
1881'de weierstrass'ın yaptığı öneri üzerine fransız matematikçi gabriel lamé tarafından öne sürülen lamé katsayıları denklemleri üzerine çalışmalar yapmıştır. bu çalışmalar esnasında uhdesinde kalmış olan bir matematiksel fizik problemine yönelerek büyük simetriye sahip dönen katı bir cismin hareketlerini tanımlamaya yarayan euler denklemleri ile alakalı araştırmalar ve çalışmalar yapmıştır. sofia'nın bu çalışmalarını tamamlaması 6 yıl sürmüş ve en büyük başarılarından biri olmuştur.
isveçli matematikçilerden biri olan magnus gösta mittag-leffler stockholm'de girişimlerde bulunarak kovalevskaya için boş bir doktor kadrosu ayarlamayı başarır ve 1884 yılından itibaren ders vermeye başlar. 1889'a kadar göstermiş olduğu üstün performans ve başarılardan sonra bu kez aynı üniversitede profesör ünvanına layık görülür.
sofia kovalevskaya sadece bir matematikçi olarak değil, bir yazar, kadın hakları savunucusu ve radikal siyasi davaların da savunucusu olarak da tarihe adını yazdırmıştır. modern avrupa dediğimiz yerde, matematik alanında doktora yapan, bilimsel bir derginin yayın kuruluna ilk katılan ve matematik profesörü olarak atanan ilk kadındır. 10 şubat 1891'de geçirdiği zatürre rahatsızlığı sonra henüz 41 yaşındayken hayata gözlerini yummuştur.
kaynakça
1- sarkac.org/2018/03/sofya-ko...
2- tr.wikipedia.org/wiki/Sofya...
devamını gör...