1.
oidipus üçlemesi de denilen, antik yunan oyun yazarı sophokles tarafından yazılan, birbirinden bağımsız sahnelenen ama birbirinin devamı niteliğinde olan üç oyunu kral oidipus*, oidipus kolonos'ta ve antigone oyunlarına verilmiş gayri resmi bir addır.
labdakos ailesinin üç kuşak trajedisini mitolojik kökenleriyle ele alır. kronolojik sıra; kral oidipus, oidipus kolonos'ta ve antigone şeklinde olsa da, yazılma sırası kronolojik değildir. bu seride ilk yazılan oyun antigone'dir. oidipus kolonos'ta oyunu da en son, yaşlılık döneminde yazılmış sophokles tarafından. diğer iki oyuna göre daha felsefi ve bilgelik izleri taşır.
oyunlar her ne kadar birbirinden bağımsız olsa da, toplamı oidipus ailesinin trajediisini tamamlar.
kadercilik en baskın teması olmakla birlikte, bilgi ve cehalet çatışması, irade ve yazgı çatışması, birey ve otorite çatışması, devlet yasası ve tanrı yasası çatışması, aile ve ahlaki sorumluluk gibi temalar işlenmiş ve günümüze kadar ulaşmış, hatta birçok yazara ilham kaynağı olmuş ve çeşitli uyarlamaları ile de pekiştirilmiştir. (bkz: oidipus kompleksi). ayrıca antigone, bertolt brecht tarafından nazizm karşıtı bir birey olarak tekrar yazılır. kreon ise faşist düzenin sözcüsü kabul edilir çeşitli uyarlamalarda.
her üç oyunda da koro* önemli bir rol alır. yine kahin olarak teiresias her üç oyunda da ironik ve tanrısal güç olarak karşımıza çıkar. bütün oyunların temel ortak özelliklerinden biri de, trajik kahramanlar, hatalarından dolayı değil, yazgılarından dolayı trajik bir yıkıma uğrarlar. bu da üçlemedeki kaderci bakış açısının altını iyice çizen bir detaydır. birçok tanınmış yazar tarafından tamamen değilse de karakter bazında uyarlamaları yazılmış ve esintileri işlenmiştir.
bu üçleme sophokles'in en insan merkezli üçlemesidir. insanın; tanrısal yasa, toplumsal yasa ve vicdan arasındaki çatışmalarını ele alır. ayrıca antik yunan'da sadece eğlence olarak karşılığı yoktur bu tragedyaların. toplum hafızasını güçlendirmek, ahlaki normları sorgulama imkanın sağlamak, din ve siyaseti sorgulatan bir toplumsal bilinç etkinliği olarak değerlendirilmiştir. ilk yankılarını da antik atina'da, gelimekte olan demokrasi ve otorite krizleri eşliğinde bulmuştur.
oidipus rex
thebai'de veba salgını olur, oidipus bu felaketin sebeplerini araştırırken öz babasını öldürdüğünü ve dul kalan annesi ile evlendiğini öğrenir. annesi kendini öldürür, oidipus da gözlerini kör eder. burada aile, kaderden kaçarken bilmeden kaderlerini gerçekleştirir.
oidipus kolonos'ta
oidipus, kolonos'a sürülür ve kızı antigone ile birlikte kolonos köyüne yerleşir ve burada kaderini kabullenip, arınma yaşar ve burada ölür. oğulları arasındaki taht kavgasının da fitili bu oyunda ateşlenir.
antigone
oidipus'un kızı antigone, erkek kardeşleri taht kavgası yüzünden birbirlerini öldürünce amcası ve yeni kral olan kreon ile arasında bir çatışma başlar. amcasının yasalarına karşın tanrı'nın yasalarını ve vicdanı savunan antigone, canı pahasına devlet otortesine direnir. her ne kadar antigone trajik bir kahraman olsa da, kreon da aynı oyunda kendi trajedisini yaşar ve bütün ailesini aynı saatte kaybeder.
tarihteki ilk direniş eseri kabul edilir oyun ve ilk kadın direnişçi kabul edilir antigone.
bu oyunların hepsi kısa kısa yazılmış kitaplar olsa da maalesef üçünü de içinde barındıracak şekilde bir basım yapılmıyor.
labdakos ailesinin üç kuşak trajedisini mitolojik kökenleriyle ele alır. kronolojik sıra; kral oidipus, oidipus kolonos'ta ve antigone şeklinde olsa da, yazılma sırası kronolojik değildir. bu seride ilk yazılan oyun antigone'dir. oidipus kolonos'ta oyunu da en son, yaşlılık döneminde yazılmış sophokles tarafından. diğer iki oyuna göre daha felsefi ve bilgelik izleri taşır.
oyunlar her ne kadar birbirinden bağımsız olsa da, toplamı oidipus ailesinin trajediisini tamamlar.
kadercilik en baskın teması olmakla birlikte, bilgi ve cehalet çatışması, irade ve yazgı çatışması, birey ve otorite çatışması, devlet yasası ve tanrı yasası çatışması, aile ve ahlaki sorumluluk gibi temalar işlenmiş ve günümüze kadar ulaşmış, hatta birçok yazara ilham kaynağı olmuş ve çeşitli uyarlamaları ile de pekiştirilmiştir. (bkz: oidipus kompleksi). ayrıca antigone, bertolt brecht tarafından nazizm karşıtı bir birey olarak tekrar yazılır. kreon ise faşist düzenin sözcüsü kabul edilir çeşitli uyarlamalarda.
her üç oyunda da koro* önemli bir rol alır. yine kahin olarak teiresias her üç oyunda da ironik ve tanrısal güç olarak karşımıza çıkar. bütün oyunların temel ortak özelliklerinden biri de, trajik kahramanlar, hatalarından dolayı değil, yazgılarından dolayı trajik bir yıkıma uğrarlar. bu da üçlemedeki kaderci bakış açısının altını iyice çizen bir detaydır. birçok tanınmış yazar tarafından tamamen değilse de karakter bazında uyarlamaları yazılmış ve esintileri işlenmiştir.
bu üçleme sophokles'in en insan merkezli üçlemesidir. insanın; tanrısal yasa, toplumsal yasa ve vicdan arasındaki çatışmalarını ele alır. ayrıca antik yunan'da sadece eğlence olarak karşılığı yoktur bu tragedyaların. toplum hafızasını güçlendirmek, ahlaki normları sorgulama imkanın sağlamak, din ve siyaseti sorgulatan bir toplumsal bilinç etkinliği olarak değerlendirilmiştir. ilk yankılarını da antik atina'da, gelimekte olan demokrasi ve otorite krizleri eşliğinde bulmuştur.
oidipus rex
thebai'de veba salgını olur, oidipus bu felaketin sebeplerini araştırırken öz babasını öldürdüğünü ve dul kalan annesi ile evlendiğini öğrenir. annesi kendini öldürür, oidipus da gözlerini kör eder. burada aile, kaderden kaçarken bilmeden kaderlerini gerçekleştirir.
oidipus kolonos'ta
oidipus, kolonos'a sürülür ve kızı antigone ile birlikte kolonos köyüne yerleşir ve burada kaderini kabullenip, arınma yaşar ve burada ölür. oğulları arasındaki taht kavgasının da fitili bu oyunda ateşlenir.
antigone
oidipus'un kızı antigone, erkek kardeşleri taht kavgası yüzünden birbirlerini öldürünce amcası ve yeni kral olan kreon ile arasında bir çatışma başlar. amcasının yasalarına karşın tanrı'nın yasalarını ve vicdanı savunan antigone, canı pahasına devlet otortesine direnir. her ne kadar antigone trajik bir kahraman olsa da, kreon da aynı oyunda kendi trajedisini yaşar ve bütün ailesini aynı saatte kaybeder.
tarihteki ilk direniş eseri kabul edilir oyun ve ilk kadın direnişçi kabul edilir antigone.
bu oyunların hepsi kısa kısa yazılmış kitaplar olsa da maalesef üçünü de içinde barındıracak şekilde bir basım yapılmıyor.
devamını gör...