top down processing

bilişsel psikolojide, yeni bir bilgiyi algılayıp yorumlayabilmemiz için önceden sahip olduğumuz bilgileri kullandığımızı belirten bir süreç. yukarıdan aşağıya işleme anlamına gelir.

kişinin bilgisi, deneyimleri, beklentileri, kültürel faktörler ve hafızası gibi unsurların bilgi işlemedeki önemini belirtir. önceden edindiğimiz bu bilgi ve birikimleri; baktığımız, duyduğumuz veya herhangi bir algısal olayda o şeyin ne olduğunu anlayabilmek için kullanırız.

örneğin: ispanyolca bilmemenize rağmen o dildeki bir beyzbol oyununu izliyorsunuz. oyuncuların isimlerini veya beyzbol ile ilgili söylenen terimleri anlayabiliyorsunuz. işte bunun nedeni daha önceki bilgilerinizi kullanarak algılamanızdan yani top down processing gerçekleştirmenizden kaynaklanıyor.

dünyayı algılayabilmemiz ve her yeni şeye yabancıymış gibi bakıp kalmamamız için bu işleme önemlidir.

yaygın bilinen örneklerinden biri stroop etkisi'dir. şimdi aşağıdaki görselde önce yazılan kelimeleri okuyun, sonrasında ise o kelimelerin yazıldığı renkleri söylemeye çalışın bakalım. iki deneyimin de süresi sizce aynı mıydı yoksa birinde daha çok mu zorlandınız? eğer cevabınız evet ise, yukarıdan aşağıya işleme/ top down processing deneyimlediniz demektir. zıttı için (bkz: bottom up processing).