türkmence

türk dillerinin oğuz grubununun doğu koluna ait bir dildir. otuz harften oluşan bir alfabeyle yazılır. harflerin bir kısmı türkçe'den farklıdır. örneğin; alfabelerinde ''c'' harfi yoktur. bunun yerine ''j'' kullanırlar. ''j'' harfi için de ''ž'' kullanırlar. ''v'' de bu alfabede yoktur. tahmin edebileceğiniz üzere bunun yerine ''w'' kullanırlar. asıl şaşırtıcı olansa ''ı'' için ''y'', ''y'' için de '' ý'' kullanmalarıdır. bunlara ek olarak azerice'deki meşhur ''ters e'' ile gösterilen ''kalın e'' için ''ä'', ''kangal'' kelimesini söylerken ''ng'' gibi çıkan ''nazal n'' için de ''ň'' harfini kullanırlar. türk dilleri için alfabe taslağı 1926 bakü türkoloji kongresinde oluşturulmuştu. zaten günümüz türkçesi ve azericesi de bu kongrede hazırlanan taslağa yapılan ilavelerle oluşturulan bir yazı sistemi kullanıyorlar. hazır bir şablon varken türkmenler neden böyle atraksiyonlara girişmişler anlaşılması güç.

neyse. yukarıdaki saydığım farkları öğrendikten sonra türkmence herhangi bir yazıyı okuduğumuzda %70 dolaylarında sorunsuz anlayabiliyoruz. yani en azından bir metnin ne anlatmak istediği konusunda herhangi bir tereddütümüz kalmıyor. zaten rusça'dan gelenler hariç farklı olan kelimeleri standart istanbul türkçesinde kullanmasak bile yerel ağızlarda kullanıyoruz. ancak, iş dinlemeye gelince anlamak imkansız. bir kaç kelime yakalayabilirsek kendimizi şanslı addedebiliriz.

örnek türkmence metin:

--! spoiler !--

1990-njy yylyñ 24-nji maýynda türkmenistanda dil hakynda karar kabul edildi we 1993-nji ýylyñ 12-nji aprelinde täze türkmen elipbiýine geçmek hakynda perman kabul edildi. 1996-njy ýylyñ 1-nji ýanwarynda türkmen milli elipbiýi ulanylyşa girizildi! gadym dowurlerde turkmenler arap elipbiýini ulanypdyrlar... türkmeniň häzirki ulanylýan edebi diliniň döreýşi köp kişi tarapyndan magtymgulynyň şygryýeti bilen baglanyşdyrylýar. magtymguly ilkinjileriň hatarynda halkyň ulanýan dilini öz çylşyrymly dini-pelsepi-sosial temalarda ýazylan şygyrlaryna sygdyrmagy başarypdyr. şol bir wagtyň özünde gündelik türkmen durmuşynyň meselelerine hem örän ýiti çemeleşmegiň hötdesinden gelendigi üçin türkmenleriň we beýleki merkezi aziýa halklarynyň arasynda aýratyn hormatdan peýdalanýa

--! spoiler !--

bu da türkmence bir konuşma:

türkçe'nin çoook eski dönemlerden kalma asli uzun ünlülerini kaybetmemiş türk lehçesi. oğuz dairesinde yer alır. çevre bütün ülkelerde konuşurları bulunur. bunlarla birlikte bir türk bir türkmen ve bir azerbaycan türkü bol sohbetli bir gün geçirirse karşılıklı anlaşabilirlik oranları %97. 6'ya kadar yükselir.*

azerbaycan türkçesi lehçesiyle türkiye türkçesi lehçesine en yakın diğer lehçe. türkmence tanımı da yanlış, doğrusu türkmen türkçesi

yukarıda yeterince akademik bilgi verildiği için aynılarını tekrar etmek istemiyorum. yaşayıp öğrendiğim birkaç şeyden bahsedeceğim sadece. yavaş konuşurlarsa dedikleri şeylerin yarısını anlayabiliyorsunuz. ama cümleyi duyduktan sonra birkaç dakika aklınızda o cümleyi yapılandırmanız gerekiyor. azerbaycan türkçesinden sonra kulağa en tatlı gelen lehçe bence. genel olarak anlamlandıramadığım, garip gelen tek bir şey var o da her içeceğe su diyor olmaları. yemek yerken "ne içersiniz?" diye soruyordum "su olur" diyorlardı. ilk başlarda herkese su veriyordum. soğuk çay istiyorlarmış meğer. siz siz olun "hangi su?" diye eklemeyi unutmayın lütfen.

geçenlerde bi abiye denk geldim buralardan. şahsen türkmence dersi aldım, boşa aldığımı anladım.

öylü müsün diye sordu anlamadım abi dedim, zar zor evli misin dedi, yok abi dedim.

inanılmaz hızlı konuşulan bi dil. alışınca normal gelir, her şey gibi.

türkmence; günümüzde türkmenistan, batı türkmeneli(suriye türkmenleri) ve doğu türkmeneli(ırak türkmenleri) gibi türk coğrafyalarında konuşulan, güney kol oğuz gurubu'na giren bir türk lehçesidir. türkmence'nin doğru tanımı türkmen türkçesidir.

zor 1 dil. evet.

galıptı gidipti ve eke tabirlerini öğrendiğim acaip bir dil