1.
bugün bakıldığında çoğu kişiye, özellikle z kuşağına, çok ilginç gelebilecek sonuçlara sahip genel seçimdir.
1977 seçimlerine gelmeden, dönemi biraz hatırlayalım.
60'ların sonlarında üniversitelerde başlayan solöğrenci hareketleri (bkz: deniz gezmiş) (bkz: dev-genç) (bkz: thko) (bkz: thkpc) (bkz: tip) 12 mart muhtırası* ile bir darbe yemiş, geçici bir hükümet kurdurulmuş ve sonrasında 1973 türkiye genel seçimleri yapılmıştı. bu seçimler sonucunda:
bülent ecevit'li chp* %33
süleyman demirel'li ap* %29
necmettin erbakan'ın msp*'si %11
alpaslan türkeş'li mhp* %3 oy almıştı.
1977'de seçimlere gelinene kadar önce 1. ecevit hükümeti olarak bilinen ecevit'in başbakanlığında chp-msp koalisyon hükümeti kuruldu. zaten baştan sıkıntılarla başlayan bu hükümet fazla ilerleyemedi ve ardından 1. milliyetçi cephe olarak bilinen demirel başbakanlığında ap, msp, cgp* ve mhp koalisyon hükümeti kuruldu ve adından da anlaşılacağı üzere oldukça sağcı, milliyetçi ve muhafazakar bir hükümetti bu.
mecliste bu olaylar yaşanırken sol tekrar canlanmış ve daha güçlü olarak sokaklara dönmüştü. eskiden farklı olarak bu kez sol bir öğrenci hareketi değil sendikalar sayesinde bir halk hareketi olmuş, kampüslerden taşıp gecekondu mahallelerine kadar ulaşmıştı (bkz: dev-yol) (bkz: disk). ortanın solu görüşünü savunan ecevit'in chp'yi iyiden iyiye sola çekmesiyle de beraber yükselen solu mecliste chp, sokakta ise sendika ve örgütler temsil ediyordu. günlük hayatlarında bu örgütlere, derneklere üye olan halk önlerine sandık gelince oyunu ağırlıklı olarak chp'ye veriyordu ve tanımda da bahsettiğim ilginç sonuçlar 1977 seçimlerinde ortaya çıktı:
ecevit'li chp %41
demirel'li ap % 36
erbakan'lı msp %8
türkeş'li mhp %6 oy aldı.
son 10 yıldır ancak %22-25 bandında oy alabilen günümüz chp'sinin o gün %41 oy alması ve bugün hayal gibi görünen bölgelerde birinci çıkması şu an bakılınca oldukça şaşırtıcıdır. ayrıca, türkiye'de solun bugünkü oy oranı birkaç partiyi yan yana getirsek bile o günkü orana ulaşamıyor:
1977'de siyasetin sol yelpazesindeki chp ve tip %41,5 oy almıştı. %2,5 bağımsız oyu var fakat o bağımsız adayların hangilerinin solda hangilerinin sağda konumlandığını şahsen bilmediğim için hesaba katmıyorum.
2018 seçimlerine katılan partiler arasında siyasetin sol yelpazesinde* bulunan chp ve hdp'nin oylarının toplamı ancak %34 ediyor.
%41'den %34'e gerilemenin mantıklı sebepleri var elbette: 70'lerdeki sol rüzgarın daha sonra dinmesi, sscb*'nin çöküşü ve kapitalizmin galip gelmesi*, 12 eylül darbesi*nin sol hareketleri bertaraf edip halkı bir daha böyle hareketlere sempati duymaktan uzaklaştırması, 80'li yıllarda gençler arasında yaygınlaşan apolitikleşme vb.
bu seçimden çıkarılabilecek başka bir sonuç ise bu ülkede yaşayan halkın ezici çoğunlukla sağcı, muhafazakar olmadığı, birtakım şartlar bir araya geldiğinde sol partilere de %41 oranında oy verebildiği, 1. parti yaptığıdır.
beden bu kadar, gerisini sol siyasetçiler düşünsün.
1977 seçimlerine gelmeden, dönemi biraz hatırlayalım.
60'ların sonlarında üniversitelerde başlayan solöğrenci hareketleri (bkz: deniz gezmiş) (bkz: dev-genç) (bkz: thko) (bkz: thkpc) (bkz: tip) 12 mart muhtırası* ile bir darbe yemiş, geçici bir hükümet kurdurulmuş ve sonrasında 1973 türkiye genel seçimleri yapılmıştı. bu seçimler sonucunda:
bülent ecevit'li chp* %33
süleyman demirel'li ap* %29
necmettin erbakan'ın msp*'si %11
alpaslan türkeş'li mhp* %3 oy almıştı.
1977'de seçimlere gelinene kadar önce 1. ecevit hükümeti olarak bilinen ecevit'in başbakanlığında chp-msp koalisyon hükümeti kuruldu. zaten baştan sıkıntılarla başlayan bu hükümet fazla ilerleyemedi ve ardından 1. milliyetçi cephe olarak bilinen demirel başbakanlığında ap, msp, cgp* ve mhp koalisyon hükümeti kuruldu ve adından da anlaşılacağı üzere oldukça sağcı, milliyetçi ve muhafazakar bir hükümetti bu.
mecliste bu olaylar yaşanırken sol tekrar canlanmış ve daha güçlü olarak sokaklara dönmüştü. eskiden farklı olarak bu kez sol bir öğrenci hareketi değil sendikalar sayesinde bir halk hareketi olmuş, kampüslerden taşıp gecekondu mahallelerine kadar ulaşmıştı (bkz: dev-yol) (bkz: disk). ortanın solu görüşünü savunan ecevit'in chp'yi iyiden iyiye sola çekmesiyle de beraber yükselen solu mecliste chp, sokakta ise sendika ve örgütler temsil ediyordu. günlük hayatlarında bu örgütlere, derneklere üye olan halk önlerine sandık gelince oyunu ağırlıklı olarak chp'ye veriyordu ve tanımda da bahsettiğim ilginç sonuçlar 1977 seçimlerinde ortaya çıktı:
ecevit'li chp %41
demirel'li ap % 36
erbakan'lı msp %8
türkeş'li mhp %6 oy aldı.
son 10 yıldır ancak %22-25 bandında oy alabilen günümüz chp'sinin o gün %41 oy alması ve bugün hayal gibi görünen bölgelerde birinci çıkması şu an bakılınca oldukça şaşırtıcıdır. ayrıca, türkiye'de solun bugünkü oy oranı birkaç partiyi yan yana getirsek bile o günkü orana ulaşamıyor:
1977'de siyasetin sol yelpazesindeki chp ve tip %41,5 oy almıştı. %2,5 bağımsız oyu var fakat o bağımsız adayların hangilerinin solda hangilerinin sağda konumlandığını şahsen bilmediğim için hesaba katmıyorum.
2018 seçimlerine katılan partiler arasında siyasetin sol yelpazesinde* bulunan chp ve hdp'nin oylarının toplamı ancak %34 ediyor.
%41'den %34'e gerilemenin mantıklı sebepleri var elbette: 70'lerdeki sol rüzgarın daha sonra dinmesi, sscb*'nin çöküşü ve kapitalizmin galip gelmesi*, 12 eylül darbesi*nin sol hareketleri bertaraf edip halkı bir daha böyle hareketlere sempati duymaktan uzaklaştırması, 80'li yıllarda gençler arasında yaygınlaşan apolitikleşme vb.
bu seçimden çıkarılabilecek başka bir sonuç ise bu ülkede yaşayan halkın ezici çoğunlukla sağcı, muhafazakar olmadığı, birtakım şartlar bir araya geldiğinde sol partilere de %41 oranında oy verebildiği, 1. parti yaptığıdır.
beden bu kadar, gerisini sol siyasetçiler düşünsün.
devamını gör...