adı vasfiye

defterarkasi yazarın ukdesi.

yönetmenliğini atıf yılmaz'ın üstlendiği, başrolünde müjde ar ve diğer rollerde de aytaç arman, yılmaz zafer, macit koper gibi usta oyuncuların yer aldığı 1985 yapımı drama filmi. filmde, vasfiye isimli kadın ve hayatına giren dört erkeğin hikayesi anlatılıyor.

necati cumalı'nın beş öyküsünden uyarlanan filmde, vasfiye'nin yaşadığı olaylardan sonra kimliği ve kişiliğini bulma öyküsü işleniyor. vasfiye, önce kendisine uzun süredir aşık olan ve devamlı peşinde olan emin ile evlenir. ancak evlendikten sonra emin'de olumsuz değişiklikler başlar. eşinin bu değişimi ve evliliğine olumsuz yansımaları ve eşinin ilgisizliği vasfiye'yi bunalıma sürüklüyor, o sırada da hayatına giren iğneci rüstem ile ilişki yaşıyor. kısa süre sonra dedikodular yayılır ve bu aşk dedikodularını duyan ve o zamana kadar da eşine ilgisiz davranan emin'in kıskançlıktan gözü döner ve olaylar gelişmeye başlar.

1986 yılında en iyi film olarak 5 dalda ödül kazanmış dikkat çekici bir film. bir kadının farklı erkekler tarafından ve onların bakış açısına göre anlatılması da, filmi farklı kılan özelliklerden biri.

müjde ar’ın en iyi filmlerinden birisidir. vasfiye karakterinin duygusal ve kadınsal yönden gelişimi filmde adım adım gözler önüne serilir. ancak film bununla da kalmaz, birbirine zıt erkek karakterler ile anlatı daha zengin ve ilginç bir şekilde seyirciye aktarılır.

vasfiye filmin başında taşralı bir kadındır. ancak kocası emin’den beklediğini bulamayınca duygusal boşluğa düşer ve sonrası gelir. önce iktidarsız ve yaşlı bir adamla tekrar evlenir, derken iğneci rüstem ile düşer kalkar, sonra tekrar emin, sonra pavyon günleri başlar ve zamanla herkesin arzuladığı tecrübeli bir fahişeye dönüşür.

böylece ana planda tek eşli yaşayamayan ve duygusal olarak mütemadiyen boşlukta olan bir kadınla önce eşi ve sonra belalısı olan emin’in aşkı vardır. saplantılı ve hastalıklı ancak vazgeçilmez bir ilişkideki kadın ve erkeğin rolünü, gelgitlerini ve duygu dünyalarını görürüz.

vasfiyenin evlendiği yaşlı adam ile ilişkisi ise belalısı emin ile olan aşkın tam zıttını ifade eder. zira kocası iktidarsız bir adamdır ve bu yüzden güzel bir kadın olan karısını, iktidarı olan erkeklere kaybetmekten çok korkar. sık sık girdiği kıskançlık krizleri bundandır. duygusal olarak da bunun ezikliğini yaşar. ayrıca adam vasfiye’ye göre oldukça yaşlı ve çirkindir. ve bu durum çok sürmez.

iğneci rüstem ise bu iki erkeğin ortasında bir yerdedir. emin’e göre daha korkaktır ancak yaşlı kocanın tersine iktidar sahibidir ve oldukça kurnazdır. vasfiye ile ilişkisi çok uzun sürmez ve hatta bunun bedelini de ödemek zorunda kalır. rüstem karakteri de aslında bir tür iktidarsızlığın temsilcisidir. bu iktidarsızlık cinsel olarak değil, duygusal bir iktidarsızlık ve özgüvensizliktir. çünkü rüstem vasfiye’yi zayıf ve istekli bir kadın olarak niteler. sadece cinselliğe dayalı bir obje olarak görür ve bu amaçla ona yaklaşır. ilişki kurma ve bu ilişkiyi devam ettirme gibi bir amacı yoktur. sonunda emin’in karşısında da fazla dayanamaz.

dördüncü adamımız ise ruhsal bir iktidarsızdır. bir beta erkek profilidir ve alfa kadınını arayıp betalığını beslemek peşindedir. vasfiye’nin tüm ahlaksızlık, savrulmuşluk ve kirliliğini rağmen ondan vazgeçememesi bu sebeptendir. aradığı acı ve kaosu ona yalnızca vasfiye veya o profilde bir pavyon kadını verebilir. onun erkeklerle olan ilişkileri ve bir yere bağlı kalmaması, her olumsuzluğa rağmen yeni aşklara yelken açması ilgi çekicidir.

filmin sonu ise müphemdir. aslında bunların hepsinin son bahsedilen beta erkeğin kafasından yazdığı bir hikaye ve hayal olduğunu düşündürür. filmin bu kısmı izleyiciye bırakılır.

adı vasfiye tipi kadınların ve etrafındaki erkeklerin işlendiği roman, hikaye ve filmlerin en önemlilerini elbette batı sineması ve edebiyatında bulmak mümkün. daha derin karakter analizi ve insan manzaraları bulunabilir. adı vasfiye’nin farkı üstünde bir tutam anadolu kültürü, anadolu taşrası, alt sınıftan tiplemeler ve şehirdeki alt kültür ile süslenmiş olması ve karakterlerin bu çeperle sınırlandırmış olmasıdır.