akdes nimet kurat

prof. dr. akdes nimet kurat, 22 nisan 1903 tarihinde bugünkü rusya fedarasyonu'na bağlı olan kazan'da doğmuştur. ilk, orta ve lise eğitimini rusya'da tamamlamış olan kurat, 1922’de rusya’da tasfiye harekelerinin başlaması üzerine bu ülkeden ayrılarak istanbul’a gelmiştir. lise eğitimi sırasında duma’da milletvekili olan tarihçi ve türkçü hadi atlasi’den eğitim alması fikirlerinin bu doğrultuda gelişmesini sağlamıştır. istanbul’da kimsesi olmaması nedeniyle 8 ay kadar fatih medresesi’nde kalmış ve bu süreçte restoranda çalışmıştır. temmuz 1924’te türk vatandaşlığına geçmesinin ardından istanbul darülfünunu'nda edebiyat fakültesi’nde önce felsefe daha sonra tarih bölümünde eğitim almıştır. 1925’te prof. dr. m. fuad köprülü tarafından yeni kurulmuş olan türkiyat enstitüsü’ne asistan olarak kabul edilmiştir. m. fuad köprülü, zeki velidi togan, wilhelm barthold ve ahmet refik altınay’dan dersler almıştır. 1928’de üniversiteden mezun olmuştur. 1929'da doktorasını yapması için almanya'ya gönderilmiş, bu süreçte doğu avrupa tarihi ve bizans tarihi alanlarında çalışmalar yapmıştır. 1933’te hamburg üniversitesi’nde yazdığı xv. yüzyıl bizans tarihçisi chalkondyles’in eserindeki türk prozopografyası -die türkische prosographie bei leonikas chalcocondilas- adlı teziyle doktorasını tamamlamıştır. bu teziyle batı’da bizans kaynaklarını türkçe kaynaklarla mukayese ederek kullanan ilk türk bilim insanı ve türkiye’nin ilk doktoralı bizantologu olmuştur. ülkeye dönen yazar, istanbul edebiyat fakültesi’ne ortazamanlar tarihi doçent adaylığına atanmıştır. 1935’te kurat soyadını almıştır. fuad köprülü ile yaşadığı tartışmalar nedeniyle 1937'de çalıştığı bölümden ayrılmış ve isveç'e giderek bir buçuk yıl burada yaşamıştır. 1941'de ankara üniversitesi dil ve tarih-coğrafya fakültesi’nde doçent olarak çalışmaya başlamıştır. 1944'te ortaçağ tarihi alanında profesör kadrosuna atanmıştır. 1953-1955 yıllarında dekan olarak görev almıştır. rockefeller bursuyla 1950-1951 yıllarında, 1961-1962 yıllarında nato araştırma burslarıyla çalışmalarını amerika’da sürdürmüştür. başta rusça olmak üzere ingilizce, fransızca, almanca, yunanca, isveççe, lehçe, arapça, farsça dâhil, bildiği dil sayısı 12 olan değerli akademisyen, 8 eylül 1971 tarihinde geçirdiği trafik kazası nedeniyle hayatını kaybetmiştir.

23 kitap ve 79 makale yazan akademisyenin eserlerinden bazıları şunlardır;
die türkische prosographie bei leonikas chalcocondilas (hamburg, 1933)
çaka bey: izmir ve civarındaki adaların ilk türk beyi (m.s. 1081 - 1096) (istanbul, 1936, 1945, 1966)
peçenek tarihi (istanbul, 1937)
kazan hanlığını kuran uluğ muhammed hanın yarlığı (istanbul, 1937)
topkapı sarayı müzesi arşivindeki altınordu, kırım ve türkistan hanlarına ait yarlık ve bitikleri istanbul 1940 isveç kralı kari xıı m hayatı ve faaliyeti (istanbul, 1940)
isveç kral karl xıı m türkiye'de kalışı ve bu sıralarda osmanlı imparatorluğu (istanbul, 1943)
rusya tarihi. başlangıcından 1911'ye kadar (ankara, 1948, 1999)
prut seferi ve barışı, ı-ıı (ankara, 1951, 1953)
türk-ingiliz münasebetlerinin başlangıcı ve gelişmesi (1553-1610) (ankara, 1953)
the despatches of sir robert sutton. ambassador in constantinople 1710-1714 (londra, 1953)
türk amerikan münasebetlerine kısa bir bakış (1800-1959) (ankara, 1959)
başkan lyndon b. jonson ve amerika birleşik devletleri cumhurbaşkanlığı (ankara, 1964)
türkiye ve idil boyu. 1569 astrahan seferi, ten-idil kanalı ve xvı-xvııı. yüzyıl osmanlı-rus münasebetleri (ankara, 1966)
türkiye ve rusya: xvııı. yüzyıl sonundan kurtuluş savaşma kadar türk-rus ilişkileri (1798-1919) (ankara, 1970)
ıv-xvııı. yüzyıllarda karadeniz kuzeyindeki türk kavimleri ve devletleri (ankara, 1972)

kaynak bağlantılar;
ataturkansiklopedisi.gov.tr...
dergipark.org.tr/tr/downloa...
islamansiklopedisi.org.tr/k...

not: esdemirei ukdesidir.