aktör gözlemci yanılgısı

bir davranışı gerçekleştirme nedenini aktörken farklı, gözlemci iken farklı yorumlama yanlılığıdır. örneğin kız arkadaşı üşüdüğünde ceketi uzatan çocuk için üçüncü bir arkadaş 'kıza yaranmak için yapıyor' desin. farklı bir durumda, üçüncü kişi aynı şeyi kendi yaptığında 'üşüdüğü için uzattım' derse bu aktör-gözlemci hatası olacaktır. bu, aktör gözlemci hatasının ilk durumudur. diğer durumu ise şöyle tanımlanabilir:

bir davranışı gerçekleştiren kişinin atfı (aktör) ile davranışı gözleyen kişinin (gözlemci) yorumundaki farklılıktır. diyelim ki bir genç pazardaki yaşlı teyzenin elinden poşetleri alsın. genci gören arkadaşları 'bahşiş almak için yapıyor' derken genç bu davranışı 'teyze yorulmasın diye yapıyorum' derse, aktör ve gözlemci arasındaki atıf uyumsuzluğu aktör gözlemci hatasına neden olur.

peki bu durum neden olur? joness ve nisbett, bu durumu şöyle ifade etmektedir: davranışı gözleyen kişi, bu davranışın nedenini abartılı bir şekilde bireyin kişilik özelliklerine atfetmeye meyillidir (yalaka, yaranmaya çalışıyor, mevki peşinde vs.). davranışı yapan kişi (aktör) ise davranışı yapma nedenini durumla ilgili olarak açıklar (teyze yorulmasın, kız üşümesin vs).

uslanmaz detaycılara