andrey platonov

rus yazar. hiçbir şeyden çekmemiştir stalin'den çektiği kadar. yazarlığının ünlenmeye başlaması kariyerine maden işçisi olarak devam etmesi ile sonlanmıştır. eserleri yasaklanmış, uzun süre de böyle kalmıştır. ben kendisini can adlı romanı ile tanıdım ve sevdim, türkçe'ye çevrilen birkaç eseri daha vardır.

sovyet yazar platonov, tıpkı şostakoviç gibi bir dönem stalin'in severek takip ettiği sanatçılardan iken, bir süre sonra bizzat stalin marifetiyle resmen aforoz edilir. öyküleri yayımlanmaz, kitapları basılmaz, açlığa ve ölüme terk edilir. o nedenle de asıl mesleği olan enerji-elektrik işiyle meşgul olmak üzere voronej'e gider. mektuplarında, parasızlıktan sobayı yaktıramadığını, -10 derece soğukta eserlerini yazmaya çalıştığını anlatır. gel gelelim bence en büyük eseri olan çevengur'u bir türlü yayımlatamadığı için eski arkadaşı gorki'den yardım isterse de gorki kıçının rahatını bozup da stalin'i karşısına almak istemez. halbuki çehov, vakti zamanında gorki'yi korumuş ve desteklemiştir. diyeceğim o ki gorki kaypağın, hak edilmemiş bir şöhretin sahibi bir yazardır, çünkü stalin'in desteği vardır arkasında. mihail bulgakov, andrey platonov, varlam şalamov, vasili grossman gibi, ondan kat be kat yetenekli yazarlar, ancak 80'lerden, 90'lardan sonra gün yüzüne çıkabilmiştir. yani özetle gorki, abdurrahman çelebi kontenjanındandır.

platonov'un yaşadıklarına dair en vurucu ifadesi mektuplarında şöyle geçer. bu arada gençliği ve yaşlılığı (51 yaşında ölmüştür) arasındaki farka dikkat çekmek isterim:
"eğer ki kardeşim mitya ya da nadya ölümlerinin üzerinden yirmi bir yıl geçtikten sonra, öldükleri günkü gibi genç halleriyle karşıma geçip de baksalardı bana, hem içten hem dıştan gitgide çirkinleşen, kötürümleşen bana neler olduğuna, ve sorsalardı "andryuşa, sen misin bu?" diye, "benim" derdim, "neyi reva gördüyse ömrüm."


edit: görsel linkleri düzeltildi.

tam adı andrey platonoviç klimentov olan ve 1899/ 1951 yılları arasında yaşamış rus yazar olarak tanınır yasaklanan kitapları ise şöyledir;

çukur
dönüş
çevengur
can
muhteşem vahşi dünya

can romanı okuduğum en depresif roman olabilir. platonov yasaklandığı kadar da var ayrıca. çeviri kaynaklı değilse alışılmadık bir üslubu var.