1.
rusya'da türkistan'ın bağımsızlığı için ortaya çıkan ayaklanmaya verilen isimdir. bu hareket özelikle enver paşa'nın başa geçmesiyle şiddetlenmiştir.
devamını gör...
2.
isimlerini "baskın vermek"ten alan gerillacı harekettir. ayaklanma aylarca sürmüştür, bu çatışmaların ardından 4 ağustos 1922'de enver paşa öldürülmüştür. hareket ise 1934'e değin sürecektir.
devamını gör...
3.
rus işgallerine karşı 1917 yılında başlayıp aralıklı olarak 1935 yılına kadar devam eden ayaklanma hareketidir.
bu konuda uzman değilim fakat başlığın hortladığını görünce birkaç şey yazmak istedim.
öncelikle "basmacı" kelimesi sovyet literatürüne ait bir kelimedir ve "baskın yapan, çeteci" gibi anlamlara gelmektedir. burada da olumsuz bir aktarım söz konusudur. her ne kadar "basmacı hareketi" olarak bilinse de türkistan'ın genelinde "korbaşılar hareketi" olarak anılır. biz de böyle analım. sonuçta türkistan'ın istiklal harbi olan bir hareketten bahsediyoruz.
korbaşı hareketi tam teşkilatlı başlayan bir ayaklanma değildir. bu yüzden başlangıç ve bitiş tarihi her kaynakta farklı şekilde belirtilmiştir. genelde 1934'e kadar sürdüğü söylense de rus arşivlerinde 1935'i de içeren belgeler vardır.
korbaşı hareketi, farklı bölgelerde farklı liderlerin kontrolünde gerçekleşmektedir. liderlere kumandan anlamına gelen korbaşı denmektedir, zaten hareketin adı da buradan geliyor. korbaşılar, kontrolünü gerçekleştirdiği yerlerden askerleri için vergi ve erzak talep edebiyorlardı. harekette merkezi bir yönetim olmamakla birlikte gruplar arasında hiyerarşik olarak belli bir düzen olduğu belirtilmektedir. örneğin korbaşının komutasında kurmay heyeti, askeri eğitimciler ve atlı birlikler bulunmaktaydı. her şeyi zengin aydınlar ve halk kendi imkanları halletmeye çalıştıklarından gelişmiş bir teçhizata sahip değillerdir.
korbaşı hareketinin başlangıcını iklil kurban şu şekilde ifade etmiştir:
“şir mehmet bek 17.08.1917 günü diye tahmin edilen tarihte, gerbaba civarındaki 7 köyün ileri gelenlerini gerbaba köyüne davet ederek, ruslara karşı bir milli mücadele hareketini başlatmak niyetinde olduklarını beyan ile yardım talebinde bulunur. 7 köyün imamı hemen çevreyi dolaşarak yardım toplayacaklarını bildirirler. şir mehmet bek’in örgütlenmesi, hakimiyet kurması işte böyle imamlar eşliğinde başlar. hokand muhtariyet hükümeti kurulurken, mehmet emin bek bu hükümetin milis kuvvetleri terkibinde yer alır. hükümet dağıtılınca, mehmet emin bek yakın silah arkadaşlarıyla beraber ilk karargahını gerbaba köyünde kurar.”
toplanan gençlerin silahlanıp eğitilmesinde beyaz rus subaylarının ve afgan mücahitlerın büyük etkisi vardır. gerbaba'da ki teşkilatlanmayı sırasıyla fergana, hive ve buhara izlemiştir. yenilgilerle sonuçlanan çatışmalarda barış antlaşması yapmayı kabul eden korbaşılar ihanet suçundan öldürülmüşlerdir. 1921 yılına kadar inişli çıkışlı devam eden hareket, 1921 yılında enver paşa'nın liderliğinde yükseliş kazanmıştır. enver paşa'nın idaresindeki askerler buhara'nın büyük bir kısmını yeniden kazanmışlar ve hareketi daha merkezi bir hale getirmişlerdir. 1922 senesinde sovyet yönetiminin güçlü bir karşı saldırıya geçmesiyle enver paşa öldürülmüş, korbaşı hareketi zayıflatılmıştır. olcott, "enver paşa öldürülmeseydi, onun bolşeviklerin türkistan’a yönelik planlarını bozacağını " belirtmiştir. enver paşa'nın ölümünden sonra 1935 yılına kadar ikinci korbaşı hareketi dönemi yaşanmıştır.
korbaşı hareketini'nin hedefini hareketin ünlü liderlerinden olan şir muhammed bey şu şekilde açıklamıştır:
“türkistan türkistanlılarındır. türkistan’dan yabancı boyunduruğunu kovacağız.”
ruhları şad olsun.
bu konuda uzman değilim fakat başlığın hortladığını görünce birkaç şey yazmak istedim.
öncelikle "basmacı" kelimesi sovyet literatürüne ait bir kelimedir ve "baskın yapan, çeteci" gibi anlamlara gelmektedir. burada da olumsuz bir aktarım söz konusudur. her ne kadar "basmacı hareketi" olarak bilinse de türkistan'ın genelinde "korbaşılar hareketi" olarak anılır. biz de böyle analım. sonuçta türkistan'ın istiklal harbi olan bir hareketten bahsediyoruz.
korbaşı hareketi tam teşkilatlı başlayan bir ayaklanma değildir. bu yüzden başlangıç ve bitiş tarihi her kaynakta farklı şekilde belirtilmiştir. genelde 1934'e kadar sürdüğü söylense de rus arşivlerinde 1935'i de içeren belgeler vardır.
korbaşı hareketi, farklı bölgelerde farklı liderlerin kontrolünde gerçekleşmektedir. liderlere kumandan anlamına gelen korbaşı denmektedir, zaten hareketin adı da buradan geliyor. korbaşılar, kontrolünü gerçekleştirdiği yerlerden askerleri için vergi ve erzak talep edebiyorlardı. harekette merkezi bir yönetim olmamakla birlikte gruplar arasında hiyerarşik olarak belli bir düzen olduğu belirtilmektedir. örneğin korbaşının komutasında kurmay heyeti, askeri eğitimciler ve atlı birlikler bulunmaktaydı. her şeyi zengin aydınlar ve halk kendi imkanları halletmeye çalıştıklarından gelişmiş bir teçhizata sahip değillerdir.
korbaşı hareketinin başlangıcını iklil kurban şu şekilde ifade etmiştir:
“şir mehmet bek 17.08.1917 günü diye tahmin edilen tarihte, gerbaba civarındaki 7 köyün ileri gelenlerini gerbaba köyüne davet ederek, ruslara karşı bir milli mücadele hareketini başlatmak niyetinde olduklarını beyan ile yardım talebinde bulunur. 7 köyün imamı hemen çevreyi dolaşarak yardım toplayacaklarını bildirirler. şir mehmet bek’in örgütlenmesi, hakimiyet kurması işte böyle imamlar eşliğinde başlar. hokand muhtariyet hükümeti kurulurken, mehmet emin bek bu hükümetin milis kuvvetleri terkibinde yer alır. hükümet dağıtılınca, mehmet emin bek yakın silah arkadaşlarıyla beraber ilk karargahını gerbaba köyünde kurar.”
toplanan gençlerin silahlanıp eğitilmesinde beyaz rus subaylarının ve afgan mücahitlerın büyük etkisi vardır. gerbaba'da ki teşkilatlanmayı sırasıyla fergana, hive ve buhara izlemiştir. yenilgilerle sonuçlanan çatışmalarda barış antlaşması yapmayı kabul eden korbaşılar ihanet suçundan öldürülmüşlerdir. 1921 yılına kadar inişli çıkışlı devam eden hareket, 1921 yılında enver paşa'nın liderliğinde yükseliş kazanmıştır. enver paşa'nın idaresindeki askerler buhara'nın büyük bir kısmını yeniden kazanmışlar ve hareketi daha merkezi bir hale getirmişlerdir. 1922 senesinde sovyet yönetiminin güçlü bir karşı saldırıya geçmesiyle enver paşa öldürülmüş, korbaşı hareketi zayıflatılmıştır. olcott, "enver paşa öldürülmeseydi, onun bolşeviklerin türkistan’a yönelik planlarını bozacağını " belirtmiştir. enver paşa'nın ölümünden sonra 1935 yılına kadar ikinci korbaşı hareketi dönemi yaşanmıştır.
korbaşı hareketini'nin hedefini hareketin ünlü liderlerinden olan şir muhammed bey şu şekilde açıklamıştır:
“türkistan türkistanlılarındır. türkistan’dan yabancı boyunduruğunu kovacağız.”
ruhları şad olsun.
devamını gör...
4.
orta asya'daki rus işgaline karşılık 1917 yılında başlayıp aralıklı olarak 1937 yılına kadar devam eden ayaklanma hareketidir. basmacı hareketi'nin önemli liderlerinden birisi (ismail) enver paşa'dır. öncelikle "basmacı" kelimesi, sovyet literatürüne ait bir kelimedir ve "baskın yapan", "çeteci" gibi olumsuz anlamlara gelmektedir. bu tarihi olay, her ne kadar "basmacı hareketi" olarak bilinse de türkistan'ın genelinde korbaşılar hareketi olarak anılır. biz de böyle analım. sonuçta türkistan'ın kurtuluş savaşı olan haklı bir hareketten bahsediyoruz.
hareketinin önemli liderlerinden ismail enver paşa, 1922'de 41 yaşındayken sovyet mitralyözleri tarafından öldürülmüştür. tengri rahmet eylesin; kutlu tinleri şad, mekanları uçmağ olsun..
ilgili linkler:
1) 21yyte.org/tr/merkezler/isl...
2) qha.com.tr/guncel/kirgizist...
3) altayli.net/basmacilar.html
4) havassblog.wordpress.com/20...
5) etnikce.com/mobil/basmaci-h...
basmacı(korbaşı) hareketinin önemli liderlerinden birisi olan ismail enver paşa
basmacı hareketi'nin bayrağı
hareketinin önemli liderlerinden ismail enver paşa, 1922'de 41 yaşındayken sovyet mitralyözleri tarafından öldürülmüştür. tengri rahmet eylesin; kutlu tinleri şad, mekanları uçmağ olsun..
ilgili linkler:
1) 21yyte.org/tr/merkezler/isl...
2) qha.com.tr/guncel/kirgizist...
3) altayli.net/basmacilar.html
4) havassblog.wordpress.com/20...
5) etnikce.com/mobil/basmaci-h...
basmacı(korbaşı) hareketinin önemli liderlerinden birisi olan ismail enver paşa 
basmacı hareketi'nin bayrağı
devamını gör...
5.
devamını gör...