empedokles

doğada bulunan dört elementi ateş, su, toprak ve hava olarak tanımlayan antik yunan filozofu. komutan logar'ın kendisinin öğrencisi olduğu düşünülür.

ona göre değişim zorunludur ve bu maddenin doğasında vardır.
yaşadığı dönemde mitolojiye karşıydı diye hatırlıyorum. yoktan var olmayı düşünmenin de budalaca olabileceğini söyleyen bir sözü vardır. sanırım kendisi tek tanrılı inancada karşı gibiymiş. düşünmek güzel iş.

cem yılmaz olsaydı da tanım girseydi dediğim başlıktır.

m.ö. 494-434 yılları arasında yaşadığı düşünülen, sicilya'da bir yunan kolonisinde doğan bir doğa filozofudur. çoğulcu bir materyalist idir.

tabi diğer doğa filozofları (thales, anaksimenes, anaksimandros, anaksagoras, parmenides, protagoras...) gibi o da evrenin arkhesi için tahminlerde bulunmuştur. onun tahmini dört ana madde gibi kabul edilen: su, toprak, ateş ve havadır. ayrıca ona göre maddenin (böyle kullanabilirim sanırım) arkhesi de sevgi ve nefrettir. birbirine çeken sevgi, ayrıştıran ise nefrettir.

üst sınıf bir ailenin oğlu olarak doğmuş, kentinin siyasi hayatında önemli rol oynamış, tiranının devrilmesinde de payı büyükmüş diyorlar, hatta tahta onun geçmesini teklif etmişler ama kabul etmemiş.

bilgiyle her şeyin yapılabileceğini, doğa olaylarının da insanların bilgisi ile gerçekleşebileceğini savunmuş, bu yüzden büyücü damgası yemiştir.

düşüncelerini şiir ile ifade etmiştir. başka şiirleri olduğu düşünülse de, şu an iki şiiri bilinmektedir: doğa üzerine ve arınmalar.

doğa üzerine'de empedokles'in çoğulcu bir materyalist olduğu görülüyor, arkhenin birden fazla olduğunu kabul ettiği. ona göre, girdinin başında da yazdığım gibi, dört ana madde vardır -hava, su, ateş, toprak- her şey bu dört ana maddeden oluşur, bunlar artmaz veya azalmaz, sürekli aynı oranda bulunur. yine aynı eserde yine girdinin başında da bahsettiğim sevgi ve nefretin gücüne değinmiştir. sevgi birleştirir, nefret ayrıştırır. ayrıca kendisine göre evrende ihtiyaç olan her şey vardır. ki bu bence bayağı sokrates'in maiotik yöntemindeki ana düşünceye benziyor.

ayrıca güneş ve ay tutulmalarını araştırmıştır. ay'ın güneş'in ışığını yansıttığını fark etmiş, gözün yapısını ve görmenin nasıl olduğunu, deri solunumunu da açıklamıştır.

ölümü hakkında kesin bir bilgi olmamakla birlikte çok çeşitli rivayetler bulunmaktadır (intihar, doğal ölüm vs.).

diogenes laertios,' ünlü filozofların yaşamları' isimli kitabının bir bölümünü empedokles'e adamıştır...

kendisiyle tanışıp bir iki soru sormak istediğim filozof.
sen ki; toprak ateş hava ve sudan oluşan dört elementi bulmuş insansın; hangi akla hizmet ölümsüz olduğunu düşünüp, takipçilerine bunu kanıtlamak için, etna yanardağına atladın ki? takipçi kasmak bu kadar mı önemli? iyi ki tik tok döneminde filozof olmamışsın.

bir düşünür, filosof. zengin bir ailede doğmuştur, kendisine kentinin tiranı * olması teklif edilmiştir, fakat o bunu reddetmiştir.

çoğulcu materyalistlerin ilki, empedokles'tir. onun gerek kişiliğinden, gerekse sisteminde çeşitli ve farklı yönelimleri zengin bir biçimde birleştiren ilk büyük seçmeci (eklektik) filozof olduğunu söyleyebiliriz... ayrıca dört unsur dışında, onların birleşmesi ve ayrılmalarının nedeni olan iki ilkeyi de sevgi ve nefret olduğunu söylemiştir.

m.ö 490-435 arasında yaşamış, agrigentumlu - akragas- düşünür.

empedokles'in dört öğe kuramı, kendinden sonra gelen bilim insanları tarafından doğadaki varlıkların yapısına açıklık getirmek için kullanılmıştı. uzun süre varlığını korudu bu kuram.

olimpiyat'ta yarış atıyla birinciliği vardır. koşuda da birinci geldiği söylenir. kaynağı herakleides' tir.

akragas kentinde yaşayanlar için şöyle der:

tarihte (bkz: algı) üzerine teori geliştiren ilk filozoftur. aristo, platon sayesinde ortaçağlara kadar dört element düşüncesi önemini korumuştur.

έμπεδοκλής

m.ö 494/434 yılları arasında yaşamış sokrates öncesi dönem filozofu.
arkhe kavramına bir de hava/ su/ ateş ve toprak maddelerini de ekleyen ilk düşünür olarak bilinir.
yanardağına atlayarak öldüğü söylentiler arasındadır, kimisi ise eceliyle öldüğünü düşünür.