endülüs emevi devleti

ms 756 yılında kurulup 1031 yılında dağılan islam devleti. ispanya'nın cordoba şehrine inşa edilen kurtuba camii en önemli mimari eserleridir.

yıllarca en dürüst emevi devleti olarak yanlış bildiğim devlettir.
helal olsun be en dürüst bunlarmış haa falan diyerek kendilerine sempati besledim.
acaba öbürleri ne hainlikler yaptı da bunlar dürüst oldu diye düşünmeden edemiyordum derslerde.

takriben 90 sene hüküm sürmüştür. kurumsal müslümanlık dininin oluşmasında öncü olmuşlardır. next station - abbasiler.

bilim ve tıp alanında ileri giden bir devlettir. birçok avrupalı ilim adamı bu devletin medresesinden ders almıştır. görünürde tek devlet olsa da kendi içerisinde emirliklere bölünmüştür. hatta bu emirlikler birbirleriyle mücadele ederken ispanya'nın kuzeyindeki hristiyan krallıklardan yardım istemişlerdir. bu da kendi aralarında birlik olamamalarına neden olmuştur. bu devlet 1031 yılında yıkılmış, yerine cevheriler devleti kurulmuştur.
ispanya'daki müslüman varlığının devam etmesi ile bu devletin devam ettiği zannedilmektedir. halbuki 1492 yılında ispanya'daki son müslüman devlet ben-i ahmer devleti veya gırnata emirliği'dir.

1000'li yılların ikinci yarısında kastilya krallığı müslümanları ispanya'dan silme gücüne erişmişti. endülüs'teki müslüman emirlikler kuzey afrikadaki (bkz: murabıtlar)dan yardım istediler. (bkz: yusuf bin taşfin) liderliğinde murabıt ordusu, (bkz: el zellaka savaşı)'nda kastilya krallığını ağır bir yenilgiye uğratmıştır. bu ağır yenilgi dolayısıyla endülüsteki müslüman devletlerinin ömrü bir 400 sene uzamıştır.

anadolu selçuklu devleti* ile büyük benzerlikler gösteren devlet.

ee tarık bin ziyad'ın 711'de kazandığı guadalete savaşı ile iber yarımadası'na akan müslüman araplar'ın, as ise sultan alparslan'ın 1071'de kazandığı malazgirt savaşı ile anadolu yarımadasına akan müslüman türkler'in devletidir. ikisi de başlangıçta bağımsız devlet değil merkeze uzaklıktan dolayı özel valilikler gibidirler*. ikisinin de hızlı genişleyişi erkenden durmuştur*. yine de ikisi de hristiyanlar'a direnerek çekirdek topraklarını korumayı bilmişler ve yeni fethettikleri coğrafyayı ihya edip dinleri ile kültürlerini yerleştirmişlerdir. son olarak ikisi de yaklaşık 3 yüzyıl boyunca var olmuşlardır*.

"e peki o zaman ee halkı olan araplar ile as halkı olan biz türkler'in kaderi neden bu denli farklı oldu?" dediğinizi duyar gibiyim, bunun sebebi ee ile as sonrasının farklı olmasında.

ee 1031'de iç çekişmelerden dolayı parçalandığında tıpkı as'nin 1243'teki kösedağ savaşı yenilgisiyle parçalanmasından sonra ortaya çıkan anadolu beylikleri gibi birtakım küçük emirlikler* ortaya çıktı. bunların anadolu beylikleri'nden farkı ise içlerinden bir osmanlı devleti'nin çıkamamasıdır. bu yapılar kendi içlerinde ve hristiyanlar'a karşı mücadeleler verseler de çarpıcı zaferler elde edememişler**, osmanlı'nın rumeli'ye sarkması gibi fransa'nın içlerine sarkamamışlar** ve hatta as sonrası beylikler'in ege/marmara'ya tamamen hâkim olması gibi iberya'ya bile tamamen hâkim olamamışlardır.

ayrıca anadolu'daki parçalı yapı rumeli'ye sarkan osmanlı tarafından bitirilmişti, iberya'nın parçalı yapısı ise fas'tan gelen murabıtlar tarafından bitirildi. bu durum osmanlı'nın güçlenememesi ve anadolu'nun timur imparatorluğu tarafından yönetilmesi gibi bir şeydir, timur'un nasıl rey'den kalkıp rumeli'ye geçmesi mümkün değilse murabıtlar ve onlardan sonra gelen fas asıllı yapıların da fransa içlerine akmasını geçin iberya'yı tamamen kontrole almaları mümkün olamamıştır**. anadolu türkler'i balkanlar'ı tamamen ele geçirdikleri hâlde buradan geri atıldılar ve anadolu'ya zor tutunabildiler, fransa'ya adım bile atamayan iberya arapları'nın 13. yüzyıldan sonra apar topar adanın en güneyine sıkışması, 15. yüzyılda da tüm siyasi güçlerini kaybetmeleri şaşırtıcı değildir.

dolayısıyla bugün iberya müslüman ve arap değilse bunun suçlusu ee değildir, bu devlet as gibi yapabileceğini yapmış ve misyonunu tamamlamıştır. suçlu kendisinden sonra ortaya çıkan tavaif-i mülük denen küçük beylikler'in yeni ve daha güçlü bir yapı kuramamasından kaynaklıdır. as'den sonra ortaya çıkan osmanlı ise bunu yapmıştır, anadolu'da müslüman ve türk kalmıştır.

uzun yazının sonu 'osmanlı.. anadolu'da müslüman ve türk kalmıştır.' diye bitmese eyiydi.
adı osmanlı.. türk değil anlaşılmıyor mu.. dili türk değil, giyimi kuşamı, özendiği kültürü, müziği, yaşamı türk değil. türkün haremi mi var. sarayda türkü sesi duyulmuş mu.. hatta osmanlıda türk, tüm diğer etnisiteler içinde en aşağılanan hor ve hakir görülen ulus. idraktan yoksun hayvansı güruh görüyor türkü.. fatihin bakinin şiirlerine yansıyor. inanç geleneği türk değil.. vd. vd. osmanlı gerçeği bu..
anadolu'da olan türkler de, sarayın sadece 'zoraki vergi ve asker' kaynağı. özetle osmanlı ona o osmanlıya düşman.. dadaloğlu, köroğlu kime karşı..
uzun tarih olayları sıralamakla tarih olmuyor maalesef.. siz osmanlıya (kendisi demediği ve sevmediği halde) türk diyorsunuz ama, türk aşağıdaki dizelerle sesleniyor döneminde osmanlıya:
..
şalvarı şallak osmanlı
eğeri kaltak osmanlı
ekende biçende yok
yiyende ortak osmanlı....
..

sicilya'da ki büyük islam beyliği, italyan ana karasında ki 2-3 ufak islam sitesi ve iber yarımadası 756-1492 islam devletleri.
önce şunu yazayım ,mekke ve medine'den me kadar uzaksan o kadar sanat ve bilim gelişmiştir islam'da.
şahsi fikrim tabi roma kültürünün etkisi hiç bir zaman yadsınamaz , rönesansı tetikleyen avrupa'daki islam oluşumları olabilir . avrupa hiç değinmez ,müslümanlar anman uzak olsunlar,bilim-sanat nedir kafir işi der.
1492 'de gırnata'yı yıkan kraliçe isabel hrıstiyan tarihinin en yobaz-gerici, köktendinci kişilerindendi.
günah diye ömrü hayatında 2 kere yıkanmıştı.
gırnata ve öncesi iber'de olan bilim ee sanatın tamamına yakınını yok etti hrıstiyan köktendinciler. fazla bilgim yok sicilya'da da aynısı oldu diye yazan araştırmacılar var.
şimdi bu kafadan nasıl rönesans çıkmış, aklı almıyor insanın. etki tabi ki.
frank curi'yi okamak lazım,endülüs bilimi için.
bir itirazım olacak,anadolu selçuklu ile endülüs karşılaştırılmış ,benzetilmiş.
tartışmaya değmez.
1000 sene anadolu'da ne sanat ve bilim oldu. ayrıca anadolu'da kurulan beylik ve devletlerin türklük bilinci yoka yakındır.
bir tek 1920 tbmm-milli mücadele ve 1923 cumhuriyet ilanı ile ulus bilinci yerleşmiş 1950 sonrası bu bilinç yerini yine ümmet kavramına bırakmıştır.
gök türk sonrası da bir türk birliği kavramı yok, islam dini türklere cazip geliyor ulus kavramı yitiyor.

başkenti cordoba'dır*. kurtuba'da kurmuş olduğu medresede sadece dönemin müslüman aydınları değil frenk milletlerinin aydınları da eğitim almıştır. ispanya'da günümüzde halen daha cordoba ve çevresi endülüs eyaleti olarak isimlendirilir. bu devletten sonra ispanyadaki müslüman egemenliği çok zor süreçler geçirmiştir. önce emirlikler dönemi yaşanmış ardından bedevi murabıtlar devri yaşanmıştır. murabıtların bedevi kültürü nedeniyle endülüste egemenlikleri oldukça kısa sürmüş ve son büyük endülüs islam emirliği muvahidler yönetimi devralmıştır. 13.yüzyılda muvahidler yıkılmış ve ufak emirlikleri kastilya egemenliği altına almıştır.

endülüsteki son islam emirliği ise beni ahmer devletidir. bu devlet granada merkezliği olarak kurulmuştur. askeri anlamda çok önemli işler başaramayan bu küçük devlet, bilim ve sanat anlamında oldukça başarılı işler yapmıştır. dönemin hristiyan devletleri kastilya ve leon güçlerini birleştirmiş ve teker teker islamın şehirlerini kontrol altına almışlardır. her kontrol altına aldıkları şehirde insanları öldürmüş, mimari eserleri yıkmış ve kütüphanelerdeki kitapları yakmışlardır. beni ahmer devletinin elinde sadece gıranada kalmıştır ve gıranada 1492'de düşmüştür. birçok müslüman bu tarihten sonra kimliğini gizleyerek hristiyan rolü yapmış ancak bu durum fark edilince hepsi ispanya'dan gönderilmiştir. endülüsteki müslüman nüfusu 17. ve 18.yüzyıllarda başka coğrafyalara sürülerek endülüs devri kapatılmıştır.

not: bu devletin dünya bilimine kattıklarının çeyreğini katabilmiş diğer islam devletleri ile bu devletin karşılaştırılmasını sadece komik buluyorum. endülüs emevi devleti ve onun devamındaki devletlerinin medreselerinde yetişen gavurlar memleketlerine dönünce düzeni sorgulamaya başlamışlardır. birçok tarihçinin görüş birliğine vardığı nokta ise endülüs emevi devletinin avrupadaki rönesans ve reform sürecinin altyapısını hazırladığıdır.

bugünkü a.b'deki gelişmelerin temelini atan islam devleti. doğu'da kılıç gücü, batı'da bilim ve felsefe. batı'da gemileri yakınca " bu kitapta ne diyor allah?" diye mecbur kalmışlar. allah'ın; oku, çalış, düşmandan güçlü ol, adaletli ol, çalma, haksız yere kan döküp böbürlenme, ihtiyaçtan artanı paylaş dediğini görmüşler ve uygulamışlar.

doğudaki müslümanlar da kısa sürede çıkarlarının ve uçkurunun menfağatine düşerek zehirlenmişler. medrese hocaları, ağzı laf yapan, düşünen, soran talebe ve hoca istememişler, kendilerini yormamak için. sonuç da bu olmuş. gerikalmış, bencil ve yoz bir din anlayışı. kur'an'la taban tabana zıt.

#2853967 ben o tanımda "türk'ü değerli kıldı." demedim ki. balkanlar'a sarkarak anadolu'yu yani türkler'i tehlikeden uzak tuttu sadece. iberya'da da benzeri performansı gösterebilecek bir devlet olsa ve fransa'ya falan sarkabilse aynısını araplar yaşardı.

bunun sebebi müslüman bir devletin bir coğrafyayı ele geçirdiğinde temel hedefinin orayı dar-ül islâm kılması, islâm'ı yerleştirmek olmasıdır. endülüs emeviler'i ve anadolu selçuklu bu islâmlaştırmayı iberya ve anadolu'da zaten yapmışlardı, onlardan sonra ortaya çıkan tavaif-i mülükler ve anadolu beylikleri için pek de yapılacak bir şey kalmamıştı*. bu yüzden osmanlı anadolu'ya pek bir şey yatırmadı, ne varsa balkanlar'a koydu*. iberya'da da osmanlı benzeri bir devlet endülüs emevileri'nden sonra ortaya çıksa ve fransa'yı alabilseydi aynı osmanlı gibi iberya'ya pek dokunmazdı, varını yoğunu fransa'dan aldığı yeni topraklara yatırırdı. balkanlar şu an kaybedilmiş olduğundan biz osmanlı'nın eserlerini göremiyoruz, bu yüzden kızgınlığımız biraz daha fazla oluyor.