ezanın hristiyan habeş kralının ismi olması

günümüzde araptapar islamcılar tarafından kutsiyet addedilerek faşizanca bir şekilde "arapça okunmalı" diye baskı yapılan ezan mevzusunun gerçeğidir. "ezan illa ki arapça okunacak" diyen islamofaşistler, acaba ezanın nasıl ortaya çıktığını, ezan isminin nereden geldiğini biliyorlar mı? tabi ki bilmezler...
o halde anlatalım; öncelikle islam dininde ezan nasıl ortaya çıktı, ilk nasıl okundu onu hatırlayalım.
biliyorsunuz muhammed ve müslümanlar medine'ye(yesrib) hicret ettikten sonra ilk camiyi yaptılar, ibadetlerini bu camide yapmaya başladılar fakat namaz vakitlerinde tüm müslümanlar camiye toplanamıyor, cami kısmen boş kalıyordu.
müslümanları namaz vaktinden haberdar edecek bir çağrı yöntemi aramaya başladılar.
"çan" teklif edildi ama çan, m.s. 325'teki iznik konsili'nin şekillendirdiği günümüzdeki helenistik-teslisçi hıristiyanların kiliselerinde kullanıldığı için uygun bulunmadı.
yahudilerin boynuz şeklindeki şofar(shofar) borusu da yahudi nüfusunun çok olduğu medine'de[yesrib] kullanılamazdı.
"ateş yakalım", "bayrak asalım" gibi teklifler de ortaya atıldı ama hiç biri kabul görmedi.
hz. muhammed, sahabelerden biri olan bilal-i habeşi'ye ezan okumasını söyledi, habeş bilal de ezan okudu ve bilal'in bu çağrısı bundan böyle namaza çağrı olarak kullanılmaya başlandı...(bir rivayete göre bilal habeşi ezanı okuduktan sonra nereden aklına geldiği sorulmuş, o da "rüyamda gördüm" demiş.)
peki neydi ezan?
ezan; bir çağrıydı, bir bildiriydi (call to prayer, ibadete çağrı) ve ezanın kökeni de etiyopya'ydı.[habeşistan]
habeşistan'da m.s. 100 yılında aksum kırallığı diye bir devlet kuruldu. aksum kıralı abraha(ebrehe), ms 330 yılında hıristiyanlığı kabul etti, devletin resmi dinini de hıristiyanlık yaptı. aksum imparatorluğu, dünyadaki ilk hıristiyan devletlerden biri olup ilk hıristiyan aksum kıralı olan abraha'nın gerçek adı "azana"dır(ezana). kral ezana, hıristiyan olduktan sonra adını "ibrahim(abraham) peygamber"e atıfla abraha(ebrehe) olarak değiştirmiştir.
işte hıristiyanlığa geçen aksum kıralı ezana, hıristiyanlığı tüm ülkesinde yaymak istiyordu. abraha(ebrehe)-a(e)zana-hazzan-a(e)zan
kıral, artık isminin ebrehe olduğunu, kırallığın resmi dininin hıristiyanlık(ortodoks) olduğunu tıpkı islam'daki ezan gibi, insan sesi ile ve günün belli saatlerinde aralıklı olarak sürekli tekrarlatmak suretiyle ilan etti ve halk da okunan bu ilana "kıral ezana'nın bildirisi" anlamına gelen "ezan" dedi. ezana-ezan
özetle; islam'da ilk ezanın bilal-i habeşi tarafından okunması habeşli bilal'in sesinin gür ve güzel olması, bunu rüyasında görmesi ile alakalı değil; bilal-i habeşi'nin(habeşli bilal) bizzat habeşistan(etiyopya) kökenli olması ve atalarından gelen bu gelenekten haberdar olmasından kaynaklıdır. fil vakıası, ebrehe ve aksum imparatorluğu ile alakalıdır.
şimdi hal böyleyken, bir habeşistan geleneği olan ezanı alınıp islam'a adapte edilirken, bu ezanın arapça okunma dayatması nedendir?
ezan araplardan, arabistan'dan çıkmış bir şey değil ki. özünde hristiyanlık çağrısı olan bir gelenek. islam'ın etiyopya'dan devşirdiği ezan neden benim kendi dilimde okunamaz? türkiye'de, türk yurdunda artık arap borazanı ötmeyecek, ezan türkçe okunacak, buna karşı çıkan yobazlar da sinirinden kuduracak...
aksum kıralı ezana(ebrehe)
kıral ezana anısına bastırılmış haç motifli altın sikkeler
aksum imparatorluğu'nun haritadaki coğrafi konumu ve çevresindeki ülkeler

kanaatimce doğru yönleri çok olmakla birlikte, yanlış bir bilgi de içeriyor. çünkü tıpkı ezan gibi islam'ın ibadet ve uygulamalarının çoğu yahudilikten alınmadır. sünnet, abdest gibi uygulamalar ve namaz gibi ibadetler. gerçi o dönemde yahudilikten erken dönemlerde ayrılarak yeni bir din olan sabiilik anlayışında da namaz vardır.
bilindiği gibi islam'ın ilk kıblesi o dönem yahudiler için çok değerli olan. süleyman tapınağının bulunduğu yer olan kudüs'tür. muhammed'in yahudilerle arası iyice bozulunca kıble artık kabe olmuştur.

ezan'a gelince; zaten yahudilerin binlerce yıllık geçmişe sahip olup şimdi bile okudukları ve hazan dedikleri müezzin kişiler tarafından okunan 'şem'a israel' (dinle israil) adlı çağrıları vardır. sözleri de yine tanrıyı ululamayı, ibadete çağrıyı içerir.
meraklısı için bir hazan okuma örneği:

ezanın kelime kökü arapçadır. الأذان kelimesinin okunuşuna bağlı olarak peltek "z" ile telaffuz edilir. anlam itibariyle de ilan etme, duyurma, duyuru olarak çevrilir. hami-sami dil ailesine mensup olan arapça oldukça eski bir dildir. eğer bir alma durumu varsa bu arapçadan alınarak bir isim bulunması daha olasıdır.

ekleme: #2435775 yazarımızın paylaştığı örnekte de görüldüğü üzere aynı dil ailesine mensup ibranicede de benzerlik görülmektedir. çünkü köken itibariyle aynı diller olduğu bilinmektedir.

vallahi biz tarih, coğrafya, dilbilim... ne tartışsak boş. hani bunları bilgi olarak paylaşalım da o ezanı duyup namazına giden müslümanlar dil değişimi talep etmedikçe anlamsız.

ben dindar olsam, o ezanı duyup namaz kılmayan birinin "şu şekilde ibadete çağıracaksınız, bu şekilde ibadet edeceksiniz" demesinden rahatsız olurdum. ayrıca "dinimi bozacaklar" endişesiyle gergin tavır da alırdım.

bilalin rüyasında gördüğü şeyi hadi okuyalım diyen muhammedin üzerine ekilen tuz biber gibi durumdur
(bkz: pastanın üzerine çilek)