fatih camii

istanbul'un fatih ilçesinde bulunan fatih sultan mehmet han tarafından yaptırılan ve kendisinin kabrinin de külliyenin içinde bulunduğu camidir.

bir süre rum patrikhanesi olarak kullanılan havariyyun kilisesi yıkılarak yerine yapılmıştır.

fatih sultan mehmet tarafından 1469'da yaptırılan ama 1766'da yaşanan bir depremle yıkılıp 3.mustafa tarafından 1771'de tamir ettirilen cami.
yukarıdaki tanımı görüp arttırıyorum.
caminin bulunduğu arazide 550 yılında inşa edilmiş ve 11. yüzyıla kadar büyük imparatorların gömüldüğü havariyyun kilisesi bulunuyordu. fatih döneminde zaten harap haldeki kilisenin kalıntıları da kullanılarak fatih camii ve külliyesi yapılmış. tabii depremle beraber bu kalıntılar da yok olmuş. buradaki imparator lahitlerinden birisi istanbul arkeoloji müzesi'nde sergilenmekte.
fatih sultan mehmet'in türbesinin bizans imparatorlarının gömüldüğü bu alanda bulunması zaten tesadüf olamaz.

imparator konstantin'in de burada gömülü olduğu düşünülmektedir. fatih'in kendine burayı seçmesinin sebebi de büyük ihtimal bu olabilir.

fatih camii, ilk büyük selâtin camii olarak kabul edilir. istanbul’un fethinden sonra, 1462 yılında inşâsına başlanmıştır. 7 yılda tamamlanmıştır. sinaüddin yusuf bin abdullah’ın mimarı olduğu cami, şehrin yedi tepesinden birine inşa edilmiştir. bizans döneminde inşa edilen havariyyun kilisesi’nin bu konumda olduğu düşünülmektedir. fetihten önce bu yapının altına lahitler yapılmıştır. birisi, hıristiyanlığı kabul eden roma imparatoru ı. konstantin’e aittir. caminin külliyesi de bulunmaktadır. külliyede 16 adet medrese, darüşşifa, tabhane, imaret, kütüphane ve hamam bulunur. caminin ilk inşasından bugüne sadece şadırvan avlusunun üç duvarı, şadırvan, tac kapı, mihrap, birinci şerefeye kadar minareler ve çevre duvarının bir kısmı kalmıştır. şadırvan avlusunda, kıble duvarına paralel olan revak diğer üç yönden daha yüksektir. kubbelerin dış kasnakları sekiz köşelidir ve kemerlere oturmaktadır. kemerler ekseri olarak kırmızı taş ve beyaz mermerlerle işlenmiş, yalnız mihverdekilere yeşil taş kullanılmıştır. alt ve üst pencerelerin çevresi geniş silmelerle çevrelenmiştir. söveler mermerden ve gayet geniştir, kuvvetli silmelerle belirtilmiştir. başta fatih sultan mehmed'in türbesi olmak üzere, osmanlı tarihinin birçok mühim isminin mezarı burada bulunmaktadır. fatih'in eşi ve ıı. bayezid'in annesi gülbahar valide sultan'ın, "plevne kahramanı" gazi osman paşa'nın ve mesnevi şairi abidin paşa'nın türbeleri hazirededir. cami, 1766 depreminde yıkılmıştır ve 1771’de bugünküne benzer haline bürünmüştür. camiyi bu dönemde mimar mehmed tahir ağa yenilemiştir. minarelerin taş külahları 19. yüzyıl sonunda yapılmıştır. mimar mehmed tahir ağa camiyi tamir ettiği sırada eski camiden kalan klâsik parçalarla yeniden yaptığı barok parçaları iyi bir şekilde birleştirmiştir. caminin alçı pencereleri son devirlerde harap olduğundan adi çerçevelerle değiştirildi. avlu kapısının yanındaki yangın havuzu sultan ıı. mahmud tarafından 1825 yılında yaptırıldı. caminin geniş bir dış avlusu vardı. bunun tabhaneye çıkan kapısı eski camiden uçmuştur.