frankenstein

mary shelley tarafından yazılan roman.

bu kitap hayatımdaki en büyük illüzyonlardan birine sahip. kitabı okudum. kitap ile ilgili filmler izledim. hatta kitap tartışma gruplarında muhabbetini de yaptım fakat ne yaptım ne ettimse frankenstein’ın kitaptaki canavar olmadığını hala öğrenemedim.

çocukluğumda nasıl kafama kazıdıysam frankenstein’ın canavar olduğunu, hala silemiyorum bu izi.

sözlüğe haykırıyorum ki öğreneyim. frankenstein canavar değildir. canavarı yaratan doktordur.

edit: yazım hatası.

modern bilimkurgunun ilk eseri sayılan, mary shelley tarafından yazılan bir kitaptır.

anlatım tarzı ve kullanılan dil hiç zorlayıcı değil. ancak yine de sıkça yapılan doğa betimlemeleri (hatta bazen birkaç bölüm komple doğa betimlemelerinden oluşuyor) biraz sıkıcı gelebilir. bilindik bir hikayeyi anlattığını düşündüğüm bu kitap, aslında temelde yanlış bildiğim birkaç detayı içeriyor. frankenstein şahsen benim hiç tahmin etmediğim bir kurguyu ve alt metni barındırıyordu. eleştirdiği, günümüzde geçerliliğini koruyan önyargı, topluma karşı yabancılaşma, toplum tarafından yalnızlaştırılma problemlerini 'canavar' gözüyle anlatıyor. frankenstein ve canavar sizi ikilemde bırakan iyi-kötü ve doğru-yanlış gibi kavramları sorgulatan iki karakter. okumanızı tavsiye ederim.

özgün adı "frankenstein or the modern prometheus" olan kitaptır. dolayısıyla tam çevirisi "frankenstein ya da modern prometheus"tur.

kitap ilk çıktığında kadınlara yönelik önyargılar dolayısıyla yalnızca shelley imzasıyla çıkmış ve hatta bu nedenle mary'nin kocası, percy shelley tarafından yazıldığı düşünülmüştür. ancak kitabın ikinci baskısında gerçek yazar mary shelley'nin tam adı kullanılmıştır.

frankenstein ismi almanya'da bir şatodan geliyor.

romandaki yaratığın adı yoktur. yaratılan karakter yazarın da önüne geçmiştir. romanda hep o ya da canavar olarak geçer. yaratık, sen bana isim vermedin, benim var olabilmem için ismimin olması gerek diyerek tüm eylemlerini bu sebeple yapmıştır.
doktor sürekli yaratığı öldürmeye çalışırken, yaratık ona zarar vermemiştir.* yaratıcısına (tanrısına) duygusal bir bağı vardır.

bilim-kurgu klasiklerine başlamayı düşünen kişiler ilk önce bu kitaptan başlasın derim çünkü kitap her sayfasından sonra acaba şimdi ne olacak diye düşünüyorsunuz bunu bizzat kendim yaşadım şöyle oluyor bir sayfa daha, bir sayfa daha diye diye bir gecede kitabı bitirmişliğim var kitap çok sürükleyice ve mary shelley'nin anlatımıyla ayrı bir zevk katıyor kitaba verdiğim puan 9/10

her okuduğumda beni etkileyen, uzun uzun düşüncelere daldıran ve son sayfasını da bitirdiğim vakit vay be dememe neden olmuş müthiş bir klasik, bilim-kurgu'nun müthiş bir başyapıtı, insanı adeta sert bir tokat yemişe döndüren harika bir edebi eser.

bu güzel öykünün en ama en güzel tarafı, hem viktor frankenstein hem de frankenstein'ın adını koymadığı, ona frankenstein'ın canavarı diye hitap edeceğimiz yaratık hakkında empati kurabilecek kıvama gelmemiz; ikisini de anlayıp hak verememiz ve son paydada sevgisizliğin insanı kocaman bir canavara dönüştürdüğüne tanık olmamız...sadece bu kadar mı? hayır, sevgiyi esirgeyen bir bireyin de aslında en büyük kötülüğü en sevdiklerine yaptığını fark etmemiz bana kalırsa.

bu hoş öykünün diğer güzel kısımları ise dante'nin ilahi komedyasından tutun, milton'ın kayıp cennetine kadar bol bol göndermelerle dolup taşması benim için. zira, öyküde frankenstein'ın canavarının kendisini, bir zamanlar baş melek olan ama tanrıya sırt çevirdikten sonra dünyaya sürülen ışık getiren ile kıyasladığında dahi inanılmaz bir yalnızlık çekmesi... zira, eski baş melek dahi dünyaya düşerken onun yardımcıları, ona asla sırt çevirmeyen yoldaşları vardı ama o yapayalnız doğmuş ve korkunç görüntüsünden dolayı daima iğrenilerek bakılmıştı ona; sırf bundan dahi kocaman bir hayat dersi çıkartıyor sevgili mary shelley.

insanları sevgisiz bırakmak onları korkunç yaratıklara dönüştürür.

insanoğlunun bencilliğini, davranışlarının sorumluluğunu alamamasının sonuçlarını ve kişilik gelişimini sağlıklı bir şekilde devam ettiremeyen insanların topluma etkisini gösteren muazzam bir kitap. hatta beklentilerimin ötesinde desem daha doğru olur galiba.

hepimizin zihninde az ya da çok, doğru ya da yanlış bir frankenstein şeması vardır. çeşitli yayınlarda karşımıza çıkan bir korku unsurudur çoğu zaman ve bizim için bir yaratıktır. kitabımızda frankenstein bir doktordur ve bir deney için uzun süren çalışmalar sonucunda bir yaratık uyandırır ancak asla sorumluluğunu almaz ve onu öylece bırakır. zavallı yaratığımızda sadece biraz sevgi ve ait olma duygusu arar. dayanılmaz yalnızlığından kurtulmak ister. insanlar onu yargılar ve bu da onun korkunç bir canavar olarak algılanmasına ve hatta bir canavar olmasına neden olur. ancak yaşadığı o yalnızlık ve isyan oldukça da tanıdıktır.

her kitabı olduğunun ötesinde görmeyi ve metaforları çözmeye çalışmayı inanılmaz keyifli buluyorum. bu kitaptaki yaratık ve onu yaratan doktoru ebeveyn-çocuk, yaratıcı-kul, hükümet-millet bağlamında değerlendirmek oldukça mümkün. ilgisiz ve yalnız kalmış çocukların, reddedici bir aileye maruz kalmanın insan kişiliğini nasıl etkileyebileceğini görebiliriz. aynı şekilde insan ve tanrı arasındaki ilişkide alma verme dengesinin insanın inancını nasıl etkilediğine de bir örnek oluşturan kısımlar kurguda mevcut. biraz daha ileri gidip sosyolojik açıdan bir değerlendirme de yapılabilir. kısacası yaratılan yaratan, yaratmanın sorumluluğu, var olmanın beklentileri gibi konular hakkında duygusal ve çarpıcı bir örnek diyebiliriz kitabımız için.
dönemine göre de oldukça cesur bir kurguya sahip.

sevgisizliğin, dışlanmışlığın nelere yol açabileceğini gösteren bir kitap. viktor frankenstein kendi yarattığı canavardan sorumlu olamadı. büyük bir hevesle ve heyecanla yaptığı o canavar hayata gözlerini açtığında ondan korkup kaçtı.
belki de ilk hatası canavarı yapmak değildi belki de ilk hatası kendi elleriyle oluşturduğu o yaratıktan korkup kaçmasıydı.
kitap boyunca hep neden onu yarattım diye kendini suçladı ama neden onu sevemedim ya da sevemeyeceğim ve kimsenin de sevemeyeceği kadar çirkin oluşturduğu için suçlasa daha doğru olurdu. çünkü eminim ki melek kadar güzel bir şey ortaya çıkarsa, aynı karakteristiğe sahip fakat çok çok güzel olan bir canavar oluştursa -ki o zaman adı da canavar olmazdı kuvettle muhtemel-gördüğü muamele bu olmazdı. aslında insanların güzellik algısını suratımıza çok iyi çarpıyor. çünkü canavar kitabın başından beri kötü ya da şeytani değil. yaptığı güzel şeyler sırf görünüşü yüzünden hiçbir zaman takdir edilmedi. tam tersine sürekli dayak, ölüm tehdidi, korkup kaçmalarla yüzleşti ve bunun sonunda da bu kadar hırslanıp şeytanileşeceği belliydi. ve sorumlusu olarakta yaratıcısını suclayacakti elbette. çünkü biz insanoglu da aynısı değil miyiz? kitap boyunca aslında hem victor frankenstein'a üzüldüm hem canavar dediği o yaratığa üzüldüm. viktor'cuğ sende bu kadar hassas yapilisin ,odleksin niye bu işlere bulaşiyorsun annem. kırsalda burjuva hayatima devam etseydin ya. kendi kendini eyleseydin tüm bunlar olmayacaktı.ikisinin ortak bir noktada buluşmasını içten içe bekledim. olmayacağını bile bile.. dönemine göre yazılmış harika bir kitap bence.
marry shelley'nin hayatını anlatan bir filmi de izlemiştim birkaç yıl önce.ve sanırım marry shelley bu kitabı yazarken o sırada bebeğini de kaybediyor. ve evliliği de kötü gidiyor(eşi kardeşiyle aldatiyordu diye hatırlıyorum. bir nevi yaprak dökümü pembe palto benim kavgası yaşanıyor) .
içindeki o hıncını,öfkesini ve acısını kitaba öyle bir yansıtmış ki bir klasik ortaya çıkarmış.