gelenekte zahid - arif çekişmesi

"gör zâhidi kim sahib-i irşâd olayım der
dün mektebe vardı bugün üstâd olayım der"

bağdatlı rûhi

tarih ve kültür geleneğimizde kimi zaman rind, kimi zaman aşık derviş diliyle söylese de; ârif her zaman var oluşun içindeki neşe ve kederi aynı olgunlukla karşılar.
zâhid ise şekilperesttir, hamdır, rindin yaptıklarına ve onun iç barışına ulaşamadığı için öfkelidir. "çok sakal zahidin hoşuna gider ama zahid sakalını tarayıncaya kadar ârif hakk'a ulaşır" sözü boşuna söylenmiş değil. dolayısıyla, kavga bu günün kavgası değildir ki ham yobaz bu gün anlasın. çok söze gerek yok. aşığın diliyle söyleyelim:

"zâhidâ ayık dururken anlamazsın sen bizi,
cür’ayı sâfî içüp mestân olan anlar bizi."

niyâzi-i mısri

zahidin kim olduğunu arif olan anlar elbette ne zahid ne arif anlamaz bir meczubun gözyaşlarını

derviş-i dandik

zühd olmadan arif olunmaz.. zahid dedikleri zahir ulema, bugünün cübbeli gibi tipleri işte.. kitaplarda okuduklarının gevezeliğini yaparak güç ve menfaat temin edenler.. irfan sahibi insanın tırnağı olamazlar ki çekişme olsun..

külliyatımızda zahid'e ayar veren arif'ler bolca bulunur.

ey zahid şöyle yap, vay zahid böyle yapma, şunu böyle sanma ey zahid, ona öyle demezler oy zahid, adam ol akıllı ol bay zahid, bırak bize şekil yapma len zahid. arif olan anlamış işte, devrin çıkarcı-şekilci yobazına vermiş ayarı.