halid ziya uşaklıgil

1866 ile 1945 yılları arasında yaşamış, servet-i fünun edebiyatının en büyük romancısı olup türk edebiyatının bir kimlik kazanmasında önemli kilometre taşlarından olmuştur. mai ve siyah, aşk-ı memnu adlı yapıtlarıyla bilinmektedir.

en önemli eseri olan aşkı memnu ile tanınmaktadır. türk edebiyatı için çok değerli bir isimdir. halit ziya uşaklıgilin ölümsüz eserinden diye başlayan aşkı memnu yüzünden kulakta aşinalık yaratan bir isimdir.

1866, istanbul doğumlu , servet-i fünûn ve cumhuriyet dönemi türk romancı ve yazar. en büyük nesir ustası. ilk büyük türk romanı olarak raflarda yerini almış aşk-ı memnû’nun yazarıdır.
diğer kitapları;
(bkz: mai ve siyah)
(bkz: kırık hayatlar)
(bkz: kırk yıl)
(bkz: ferdi ve şürekası)
(bkz: nemide)
(bkz: bir ölünün defteri)
(bkz: sefile)
(bkz: bir acı hikaye)
(bkz: saray ve ötesi)
(bkz: aşka dair)
(bkz: mensur şiirler:mezardan sesler)
(bkz: bir yazın tarihi: hikâyeler)
(bkz: solgun demet)
(bkz: nesl-i ahir)
(bkz: kadın pençesi:hikayeler)
(bkz: izmir hikayeleri)
(bkz: bir hikaye-i sevda)
(bkz: ihtiyar dost)
(bkz: küçük fıkralar)
(bkz: bir şi-r'i hayal)
(bkz: saklanan düşman:erkeklere dair öyküler)
(bkz: bir başlangıcın sonu)
(bkz: onu beklerken:hikaye)
(bkz: ruhun lisanı)
(bkz: valide mektupları ve kitapları dışında kalan hikayeler)


bu yazarı çoğu kişi gibi biz de aşk-ı memnu ile tanıdık. şu an okumakta olduğum kitaptır zaten. 1900'lü yıllarda böylesi bir romanı yazabilmek , yazmaya kafası olmak da hem takdir edilesi, hem de şaşılasıdır bana göre.
behlül karakterini , o yıllara nazaran kafasında oturtmuş olduğu sapkın karakter , insanın o yıllara yakıştıramadığı bir figür olarak oturtması, bana tuhaf geldi, ne yalan söyleyeyim.

dizisi yapıldı bu kitabın , türk aile yapısına hiç de uygun olmayan ilişkiler sarmalı gözümüze sokuldu. aylarca , hatta yıllarca konuşuldu.

bu kitabını ,dizisini izlediğimden olsa gerek, soluksuz okumaktayım, çünkü hem merak ediyorum, hem de yazı diline hayran kalıyorum.

diğer kitaplarını da okumak istiyorum bakalım.

edebiyat-ı cedid'ın merkezi sayılan servet-i fünün dergisinin önde gelen yazarlarındandır.
daha çok aşk-ı memnu isimli romanı ile tanınır. eserlerinde son dönem osmanlı saray ve saraya yakın çevrelerdeki çürümüşlüğü yansıtmaya çalışmıştır.

1866-1945 yılları arasında yaşamıştır.

yaşadığı dönemde en ses getiren eseri mai ve siyah'tır. abdülhamit'in sansüründen çok çekmiştir. hatta bir gün sansürden gelen müsveddesinin üstündeki kırmızı mürekkeplere dayanamayıp 1908 olana dek yazmayı bırakmıştır. ancak 1908 sonrasında yazdıklarından da memnun olmamıştır.

aşkı memnu dizisini izledikten sonra kitabını görünce 'aa.. kitabı da çıkmış' diyen insanların aşkı memnu dizisinden önce tanımadığı türk edebiyatı serveti fünun ve cumhuriyet dönemi yazarı.

dizisi reytinglerde at başı olunca herkesin alıp okuduğu aşk-ı memnu adlı tuğlamsı romanın yazarıdır. ben de o dönemde okudum o kitabı ve aman allahım, betimleme sevdalısı beni bile soğutacak kadar çok betimleme yaptığını fark ettim. bir de yanlış anımsamıyorsam latife hanımın akrabalarından biridir, her ikisi de uşşaki ailesinden gelir.

insanlar tuhaftır. fena bir şey yapmakta olduklarını hissedecek olurlarsa, mutlaka en evvel vicdanlarını susturacak bir sebep bulurlar. sözünün sahibidir.

aşk-ı memnu dizisini izlerse, "lan ben bunu böyle mi yazmışım, çok enteresan" tepkisini verecek türk edebiyatının usta kalemlerinden.

türk edebiyatında romanın babası olarak kabul gören isimdir. kendisinin hayatı oldukça enteresan noktalarla geçmiştir. varlıklı bir ailenin çocuğuyken ileri senelerde bu durumunu çok yaşayamamıştır. özellikle çocukları üzerinde kötü bir talihi vardır. üç çocuğunu toprağa vermiş olması kendi içine kapanık bir hayatın içerisinde olmasına sebep olmuştur. oğuz atay’ın demiyle halit ziya kırık hayatları anlatan bir yazardı. zaten oğuz atay’da ondan esinlenerek kendi döneminin kırık hayatlarını yani tutunamayanları kaleme almıştır. halit ziya dönemin şartlarından mıdır yoksa kendi yaşadığı ortam mıdır bilinmez ama özellikle mai ve siyah adlı eserinde kesinlikle kendi içinde bulunduğu durumu ahmet cemil ile yansıtmıştır. ahmet cemil aslında halit ziya’nın kendisidir. ayrıca dönem sebebiyle sanat sanat içindir anlayışıyla beraber çok ağır bir dil kullanmıştır. cumhuriyet dönemi sonrası romanlarını tekrar sadeleştirerek tekrar kaleme aldığı bilinir. öyle ya da böyle halit ziya uşaklıgil bugün bile tekniğiyle yazdıklarının içeriğiyle çok önde ve önemli bir isim. dediğim gibi bizim romanımızın aslında babası kabul edilir. her daim okunması keyifli ve değerli. birçok kesmin kendisini aşk-ı memnu sonrası tanıması ise oldukça üzücüdür. yine de tanımış olmaları bir teselli olarak kalacaktır. evet.

aşkı memnu kitabı derim. okuma fırsatım sonradan oldu. ama iyiki okumuşum farklı bir bakış açısı kazandırdı bana. türk edebiyat romanlarının babasıdır bence.

insanlar tuhaftır. kötü bir şey yapmakta olduklarını hissedecek olurlarsa mutlaka en önce vicdanlarını susturacak bir sebep bulurlar.*

bitirdin bizi baba. bihtere hala ağlıyoruz.

aşk-ı memnu romanı ile tanınan romancı ve yazar. kitap yayımlandığında büyük bir ilgi görmüştü. kendisi edebiyat-ı cedide akımına mensuptu. kendisi birçok kurumun kurucusu ve aktif katılımcısı olmuştur. aşk-ı memnu romanı 1975 senesinde mini dizi olarak yayımlanmış(müjde ar bihter rolündeydi, behlül karakterini ise salih güney canlandırıyordu), 2008 senesinde ise 79 bölümlük aşk-ı memnu dizisi yayımlanmış, hem türkiye hem türkiye dışındaki bazı ülkelerde büyük bir ilgi görmüştür.

halit ziya uşaklıgil'in erken dönemde benimsediği tarzı, fransız romantizmine benzerdi. aşk hikayelerinde karşılıksız aşk görülür ve eserlerinde arapça ve farsça kelimeler görülür. onun benimsediği tarz, daha kendine özgü ve özeldi. kendisinin tarzı ile modern türk edebiyatının farklı olduğu söylenebilir.

mai ve siyah tadı damağımda kalan, enfes bir romandır. iki kez okudum, bir daha okuyacağım.

yaşasaydı lan ben bihter'i, behlül'ü böyle yazmamıştım. behlül bu kadar yakışıklı değildi,ne oluyor lan derdi. behlül bir nesli bitirdin behlül.

son dönemde aşkı-ı memnu dizisiyle bir çok kişinin tanıdığı kimilerinin ulan nasıl adam bu böyle şeyler yazmış dediği türk edebiyatında batılı anlamda ilk roman örneklerini veren servet-i fünun edebiyatıçısı.

sanat için sanat anlayışını benimseyen servet-i fünun döneminde yaşamış olmanın getirdiği baskılar sonucu toplumsal olaylarla ilgili eser vermemiş anadolu'yu gene aynı baskılar yüzünden tam olarak görmemiş ve anlatamamış sanatçıdır.

izmir'li 'uşşakizade' ailesinden geldiğinden uşaklıgil soyadını almıştır. bazı kaynaklarda uşşakizade halid diye de geçer.

mustafa kemal atatürk'ün eşi latife hanımın amcasıdır. aşk-ı memnu, mai ve siyah, ferdi ve şürekası, kırık hayatlar, bir ölünün defteri adlı eserlere sahip sanatçıdır.

halid ziya’nın, evlerinde bir sürü uşak çalıştırması hasebi ile uşaklıgil ismi verilen bir ailenin uşaklarına yaşattıkları zulüm ve insanlık dışı muameleyi büyük bir ebedi dille anlattığı romanıdır.

*

kitabından yaptığımız uyarlamayı görünce benim yazdıklarımdan bunları mı çıkardınız diyerek mezarında ters dönmemiştir inşallah diye düşündüğüm saygıdeğer yazarımız.

(bkz: halid ziya uşaklıgil)

pek kıymetli moderatörler birleştirir mi, birleştirirse acaba hangi başlık hayatta kalır merak konusudur.

—

(edit piaf)
halit ziya uşaklıgil başlığı zalım halid’e yenik düşmüştür.