ziya paşa

ne günlere kaldık ey gâzi hünkâr, katır mühürdâr oldu, eşek defterdâr.
kalkın ey fellah-ı vatan dediler, kalktık; herkes oturdu biz ayakta kaldık.
âdeme âdem gerektir âdem etsin âdemi, âdem âdem olmayınca âdem netsin âdemi. (adama adam gerekir, adam etsin adamı. adam, adam olmayınca, adam ne yapsın adamı?")
âyinesi iştir kişinin lafa bakılmaz. şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde. (kişinin aynası yaptığı işlerdir, laflarına bakılmaz; çünkü kişinin aklının seviyesi ancak yaptığı işlerle ortaya çıkar.)
bî-baht olanın bağına bir katresi düşmez; bârân yerine dürr ü güher yağsa semâdan (gökyüzünden yağmur yerine inci ve mücevher yağsa talihsiz olanın bahçesine bir damlası bile düşmez)
sûde olam dersen eğer gelme cihana; meydâna düşen kurtulamaz seng-i kazâdan (eğer mutlu ve rahat olmak istersen bu dünyaya hiç gelme; çünkü şu hayat meydanına bir defa düşen ızdırap verici dertlerden kurtulamaz.)
dehrin ne safâ var acaba sîm ü zerinde; insan bırakır hepsini hîn-i seferinde (dünyanın altınında ve gümüşünde ne mutluluk olabilir ki? insanlar o kaçınılmaz son yolculuğa çıkarken zaten bunların hepsini geride bırakır.)
bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma; zer-dûz palan vursan da eşek yine eşektir ( kötü yaradılışlı birine üniforma ya da gösterişli, pahalı giysiler soyluluk verilirr mi hiç; eşeğe altın işlemeli semer vursan da eşek yine eşektir.)
nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdir. tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir. (nasihat ile uslanmayanı azarlamalı, azarlama ile uslanmayanı pataklamalı)
ve birçok anlamlı beyitleri ile tanıdığımız ziya paşa, abdülhamid ziyâeddin (1829- 1880) osmanlı imparatorluğu'nda 19'uncu yüzyılın en önemli devlet adamlarından birisidir. tanzimat devri devlet ve fikir adamı, yazar, gazeteci ve şairdir.
şinasi ve namık kemal ile birlikte “batılılaşma” kavramını ilk defa ortaya atan osmanlı aydınları arasında yer alır.
şairlikte ve sadaret kalemi’ndeki başarılarını takdir eden sadrazam mustafa reşit paşa'nın aracılığıyla 1855'te sarayda mâbeyn-i hümâyun katipliği'ne atandı. molière'in tartuffe adlı eserini “tartüf yahut riyanın encamı” adı ile çevirerek türk edebiyatının ilk manzum tercüme piyesini ortaya koydu.
louis viardot’un “endülüs tarihi”, cheruel ve lavelle adlı yazarların “engizisyon tarihi” adlı eserlerini fransızcadan türkçeye çevirdi.
“terci-i bend” şiiri ile ilk defa edebiyat alanında ün sağladı. 132 beyit uzunluğunda, divan tarzında bir eser olan bu şiirde kainat ve dünyayı yeni bir bakışla kavrama çabası görülür ve devrin hükümeti üstü örtük olarak eleştirilir.
atina elçiliğinde görevlendirilen ziya paşa, 1861'de kıbrıs mutasarrıfı oldu ve "paşa" unvanını aldı; 1863'te amasya, 1865’te canik mutasarrıfı oldu. yönetime muhalif olan ittihak-ı hamiyet cemiyeti'nin (sonraki adıyla yeni osmanlılar) üyesi olan ziya paşa, diyarbekirli filip efendi’nin çıkardığı "muhbir" gazetesindeki hükûmeti eleştiren yazılar yayımladı.
yeni osmanlılar cemiyeti, abdülaziz’in seyahatinden sonra çalışma programını oluşturdular; bu programa göre namık kemal ve ziya paşa’nın "hürriyet" adlı bir gazete çıkarması kararlaştırıldı.
abdülaziz’in tahttan indirilmesi ve yerine ıı. abdülhamit’in tahta çıkarılmasından sonra kurulan anayasa komisyonunda yer aldı. bu sırada maarif müsteşarlığı görevinde idi ancak müsteşarlığın işlerinden ziyade anayasa hazırlıkları ile uğraştı. anayasanın 23 aralık 1876’da ilan edilmesinden sonra genç osmanlılar’ı tutuklama ve sürgünlerle çevresinden uzaklaştıran padişah abdülhamit, ziya paşa’yı istanbul’dan uzaklaştırmak için suriye’ye vali olarak gönderdi.
üç buçuk ay süren suriye valiliğinden sonra konya’da bir yıl valilik yapan ve eğitimle ilgili çalışmalar gerçekleştiren ziya paşa son olarak 1878 yılında adana’ya vali olarak atandı.
1874-1875'te arap, fars ve türk şairlerin şiirlerini “harâbât” adlı 3 ciltlik ansiklopedide topladı. antoloji için yazdığı manzum önsöz, “mukaddeime-i harabat”, ayrı bir eser olarak da basılmıştır.
ziya paşa, şiir dışında siyasi konular üzerine küçük kitaplar kaleme aldı. “rüya”, “veraset-i saltanat-ı seniyye”, “ziya paşa’nın arzuhali” bu eserlerdendir.

kibre ne gerek yoksa vezîrim diye gerçek
sen kendini düstûr-i mükerrem mi sanırsın
ey müftehir-i devlet-i yek rûze-i dünya
dünya sana mahsûs u müsellem mi sanırsın
hâlî ne zaman kaldı cihân ehl-i tama'dan
sen zâtını bu âleme elzem mi sanırsın
en ummadığın keşf eder esrâr-ı derûnun
sen herkesi kör âlemi sersem mi sanırsın

namık kemal ve şinasi ile birlikte türk edebiyatı'n başlangıç aşamalarını oluşturan üç önemli yazarlardan biri sayılmaktadır

kendi içinde birtakım tezatliklar var-dır önce hece ölçüsünü göğe çıkarıp divanı yermistir (bkz: şiir ve inşa) sonra divanı göğe çıkarıp heceyi yermistir (bkz: harabat)
bu tezatlıklarindan dolayı namık kemal de (bkz: tahribi harabat ve takip) adlı eserlerini yazmıştır

"terkib-i bent" leri ile tanınan tanzimat aydınıdır. sadrazam âli paşa'nın belalısıdır(:d). "nush ile yola gelmeyeni etmelidir tekrir, tekrir ile uslanmayanın hakkı kötektir." deyişinin sahibidir.

insana sadakat yaraşır görse de ikrah, yardımcısıdır doğruların hazreti allah diyen yani, insan kötülük görse bile insana doğruluğun yakıştığı sözünün sahibi tanzimat dönemi edebiyatçısı.

hece ölçüsüyle yazdığı bir türkü de bulunan tanzimat şairi.

cânân gide, rindân dağıla, mey ola rîzân
böyle gicenin hayr umulur mu sabahından
ziyâ paşa

osmanlı'yı eleştirerek, osmanlı'nın aslında yıkılmasına bikinçsizce destek verenlerdendir. öldürüldüğünde bile işin aslını bir türlü anlayamamış, devlet yönetmeyi, kendi kafasınca çok basit iş gibi gören ama derinliklerinde olan bitenden bi-haber yaşayan bir tiptir aslında. bunlara erişen o derin ilişkiler günümüzde de adeta kanser hücresi gibi neredeyse tüm yapıyı sarmıştır. batı ve diğer uzak doğu ülkeleri dev adımlarla ilerlerken, ortadoğunun eski sahibi olan bizler, sümüklü böcek yürüyüşünden bile geride kalmışız; işte bu yolu açanlardan sümüklü böceğe çevirenlerin başında gelenlerden birisidir bu zat. tanzimat dönemini ne yazık ki, çok iyi araştıran pek kimse yoktur, özellikle yabancı ülke arşivleriyle kıyaslayarak ...
gerçi tercih-i bent ve terkib-i bendlerini beğensemde, yazdıklarının siyasi boyutunu düşününce bu zekanın kötü kullanıldığına üzülüyorum. batıya olan özentisi ve onlar gibi yapmanın bir çözüm olacağını savunan 3 şairden birisidir ve ziraat bankasının da kurucusudur.

tezatlar şairi olarak bilinir ki edebi hayatına azıcık göz attığımızda bu lakabının hakkını vermiştir kendisi

"ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz
şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde."

"diyar-ı küfrü gezdim beldeler kâşâneler gördüm
dolaştım mülk-ü islâmı bütün virâneler gördüm."

"nush ile uslanmayanı etmeli tekdir;
tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir."

doğum adı abdülhamid ziyâeddin olan 1829/1880 yılları arasında yaşamış türk yazar, gazeteci ve şair.

osmanlı döneminin en önemli yazarlarından biri olarak görülür ve tanzimat döneminde en fazla eser veren kişilerdendir.
batılılaşma terimini ortaya atan üç yazardan biridir.
kendisi 51 yaşında siroz nedeniyle hayatını kaybetmiştir.

adana valisi olarak son görevini yaptığı görev yerinde vefat etmiş ve defnedilmiştir. şehrin en işlek caddelerinden birine adı verilmiştir.

âsâf'ın mikdârını bilmez süleyman olmayan
bilmez insan kadrini âlemde insan olmayan*

nush(öğüt) ile uslanmayani etmeli tekdir (azarlayarak uyarmak
tekdir ile (uyarilma )uslanmayanin hakki kotektir

bir de su var ki bin yil gecse degerini kaybetmez:)

bed asla(soyu bozuk olana) necâbet(soyluluk) mi verir hiç üniforma
zer-duz(altın) palan ursan eşek yine eşektir

osmanli'nın çöküşünü gören bunun icin omru boyunca üzülen ülkesini devletini ulusunu gercekten seven bir adamdır ziya pasa ruhu şad olsun.