herkesin gördüğü mavi aynı mı sorunsalı

küçüklükten beri merak ediyorum. biri gökyüzüne baktı bir renk gördü, belki bakan herkes başka renkler gördü. birisi dediki bu mavi renk, diğerleri de bu gördüğümüz renk mavidir dedi. belki hepimiz baktığımızda başka şeyler görüyoruz ama ortak adı aynı. hani şu fili tarif eden 6 kör adam; biri hortumunu tutmuş, demiş ki"bu fil dediğiniz ince uzun bir şey olsa olsa." öbürü gövdesini tutmuş "bu şey kocaman yumuşak bir kaya", beriki kuyruğunu tutmuş, demiş "yılan sarkmış aşağıya". diğeri dişlerini almış eline, demiş "mızrak doğrultmuşlar buraya"
belki zevkler ve renkler bu yüzden tartışılmazdır.
bilim abi işin aslını biliyodur belki de ama kimse kimsenin gözünden göremeyecek asla. ihtimali ürpertici değil mi, bence öyle.

değildir diye düşündüğüm başlık. ben gözlük takana kadar renkleri herkesin benimle aynı solgunlukta gördüğünü sanıyordum. öyle değilmiş..

değildir diye cevapladığım sorunsal. ayrıca gökyüzü mavi değildir, yemyeşildir. bir limon gibidir gökyüzü, yemyeşil..

değildir ama bir rahatsızlığın yoksa çok çok yakın renklerdir. kırmızıyı mavi gibi gören insan yok. nasıl mı ispat ediliyor. renklerin dalga boyları ölçülebiliyor. ya da stajda kullanma fırsatı bulduğum cihazla rgb ya da hsv olarak ekranın renk bilgisi öğrenilebiliyor. renk geçiş testleri ile de insanların gördükleri renkler belirleniyor. sonuç, mavi herkes için mavi sadece ufak farklılıklar var.

ya bizim deli dediğimiz insanlar çok zekilerse ve farklı oldukları için deli diyorsak?

herkesin renk körü olduğu bir yerde renk körlüğü hastalık sayılır mı gibi türden sorudur.

çeşitlilik sonucunda farklı adlandırmalar olabilir. ne diyorum ben, şunu diyorum:
homeros'un ilyada'sında ve tevrat'ın ibranicesinde gökyüzü için mavi kelimesi kullanılmıyor. şarap rengi falan diyorlar. yani onlar mavi olarak görüyor elbet yine de fakat adlandırırken şarap rengi diyorlar. mesela yeşil bal diye bir şey varmış homeros'a göre. oysa hepimiz biliyoruz ki bal yeşil değil.
deneyimlerle kuşaktan kuşağa renk bilgisi aktarılır deniyor.
bu yazdıklarımın kaynağı guy deutscher-dilin aynasından kitabı. amacı kelimeler dünyamızı nasıl renkledirir'i açıklamak. uzun uzun inceliyordu bu konuyu, aklımda kalanlar yukarıda yazdıklarım sadece.
bir de youtube'da kendisi bi şeyler açıklıyordu gökyüzü neden mavi diye. şurada:

hayır değildir. kişinin psikolojik durumuna,moduna göre değişir.
her gökyüzüne veya denize bakan maviyi aynı tonda görmez. kişi mutlu bir ruh halindeyken,maviyi ya da herhangi bir rengi daha canlı görür. mutsuz ise de daha soluk görür.

sağlıklı gözlere ve zihne sahip herkeste aynıdır.

bir gözü kahverengi bir gözü yeşil birisiyle tanışana kadar aklıma gelmeyen sorunsal. şaşkınlıkla adamın gözlerine bakıp doğrudan farkı sorduğumda iki gözün renkleri aynı görmediği cevabını aldım. farkın anlatılabilir bir şey olmadığını söyledi fakat...