hıyarcıklı veba

bakterilerle yayılan hastalık. ölümcül olsa da basit antibiyotiklerle tedavi ediliyor. dağ sıçanları bu hastalığın taşıyıcısı olarak bilinen tür.

tarihte kara ölüm olarak bilinen veba türü. yersinia pestis bakterisinden kaynaklanır. kaydedilmiş ilk hıyarcıklı veba salgını 541 yılında akdeniz havzasında görüldüğü için o dönem imparatorluk tahtında oturan i. justinianus'a ithafen iustinianus salgını adı verilmiştir. bu dönemde konstantinopolis nüfusunun beşte birinin öldüğü söylenir. prokopius'un eserlerinde dehşetli bir biçimde anlatılır; kaldırılmadan çürümüş hasatlar, günlerce yol gidildiği halde hayatta kalan kimsenin görülmediği ticaret yolları, hayalet kasabalar, ortalıkta kalmış cesetler. imparator iustinianus da bu hastalığa yakalansa da hayatta kalmıştır. iustinianus salgını aralıklarla tam iki yüz yıl sürmüş ve çoğu insanın üç kuşaktan akrabalarını kaybetmesi normal sayılır hale gelmişti. aralıklarla sürdüğü ve insanların karşılaştığı ilk hıyarcıklı veba salgını olduğundan ölüm sayısı bilinmemektedir.
kara ölüm veya pestilencia denilen, 1346-1353 yılları arasında yaşanan büyük hıyarcıklı veba salgını ise avrupa ve kuzey afrika'da 75 ila 200 milyon insanı öldürmüştü.

orhan pamuk'un veba geceleri kitabıyla öğrendiğim, detayıyla verdiğinden, çok korkarak araştırdığım veba belirtisi olan şeydir. genelde kasıklarda çıktığı söylenmişti diye hatırlıyorum kitapta. (bkz: veba geceleri)