veba

zamanında avrupa nüfusunun üçte birini öldürmüş hastalık.

aynı isimli bir de albert camus romanı vardır.içinde bulunduğumuz şu salgın günlerinde okunabilir.

oldschool coronadır.

öldürdüğü kişiler korku ütopyasında boğulanlar olmuştur daha çok. birçok öldürücü salgın-felaket gibi.

edit: kısaltma

zamanında insanlığı kırıp geçiren hastalık.. aynı zamanda albert camus'un veba adlı eseri de bulunmaktadır.

milyonlarca insanın ölümüne neden olmuş, tarihte büyük etki bırakan bir salgın hastalığı. dünyayı etkisi altına alan bu ölümcül hastalık 4 yıl boyunca devam etmiş. gemilerde bulunan fareler, bu hastalığı taşıyıcısı olarak gösteriliyordu. 14. ve 16.yüzyıllarda avrupa nüfusunun üçte birini salgınlarıyla yok eden ölümcül bir enfeksiyon hastalığıdır.
papazlar, kara ölüm dedikleri bu salgından kurtuluş için halkı, kiliselerde toplu halde duaya çağırmışlar. doktorlar ise toplanmamalarını, ölenlerin cesetlerine ve eşyalarına dokunmamalarını, temiz su içmeye çalışmaları konusunda çağrıda bulunmuşlar. kiliselere toplananlar ölürken, doktorlara kulak verenler sağ kalıyorlar. bu vesileyle tıp doktorları halk nezdinde kilise kurumundan daha güvenilir oluyorlar, bu sayede modern tıbbın da önü açılıyor.
veba, tarihsel bir hastalık olduğu için o dönemin koşullarında alternatif tedaviler yoktu. özellikle gemilerde yapılan temizlik çalışmaları sonucu hastalık sonlanabilmiştir. o zamandaki sağlık ve hastane koşulları, günümüzdeki koşullara göre daha bir gerideymiş. ilk pandemi dönemi hıyarcıklı veba salgını olarak, ikinci pandemi dönemi de kara ölüm ismi verilen ikinci veba salgınıyla isimlendirilmişler.

eskiden avrupada ve müslüman ülkelerde, bu dünyadan erken kurtuluş anlamına geldiği için 'cennete bilet' olarak görülen bulaşıcı hastalıktır.

bubonik veba ve pnömonik veba olarak iki türü vardır. bubonik daha çok görülürken, pnömonik daha nadir ve en ölümcül olanıdır.

herkes veba'yı ölümcül bir hastalık olarak bilirken bu kelime bende farklı bir anlama sahip. uykusuz bir veba. durmadan nükseden bir veba.

''yersinia pestis'' isimli bakterinin yol açtığı, hayvanlarda bulunan ve özellikle pirelerden insanlara geçen; ingiltere'de papazların notlarından anlaşıldığı üzere cemaatin %45 oranında azalmasıyla ve avrupa'da 3 kişiden birinin ölmüş olarak kabul edilmesiyle, yaşanan salgının acı boyutunu gözler önüne sermekte olan salgındır. yeryüzünde ortalama 50 milyon civarında insanın ölümüne sebep olmuştur.

veba salgını avrupa nüfusunun çoğunu yok ettiğinden bu hastalığa halk arasında 'kara ölüm' adı verilmiştir.
çin ve orta asya başlamıştır....1347'de kırım bir ticaret merkeziydi ve cenevizlilerin elindeydi.. .moğol ordusunun vebalı cesetleri mancınıkla kentin içine atmasıyla önce cenevizlilere bulaştı...cenevizliler tacir ve denizci bir toplum olduklarından dolayı, hasta cenevizlilerin seyehati ile birlikte tüm avrupa'ya yayıldığı rivayet edilir.

14.yy ortaçağ avrupasında çok sayıda can almış, özel mülkiyetin ilk nüveleri çitleme hareketinin (toprak çevirme) hız kazanmasına yol açmış hastalık

ar. bulaşıcı hastalık, salgın.

o gagalı maskelerin, gaga tarafında ki iç haznesinde misk ve bilimum iyi kokan çiçekler olurmuş, güya bu tarz kokularıın manevi bir gücü varmış.

murat serezli'nin sesinden radyo tiyatrosunda veba...

140 journos'un türkiye'de covid sürecini anlattığı, ele aldığı belgeselin ismi.

buradan

diğer adıyla kara ölüm. herkes tarafından bilinmesede asıl sebebi 17. yüzyılda dönemin din adamının kedileri( sevmemesinden dolayı ) şeytan olarak nitelendirip bir çok masum kedinin ölümüne sebebiyet vermesinden kaynaklıdır. kedilerin ölmesi farelerde nüfus artışına sebep olup artan fare nüfusuyla yemek ve barınma arayışları içinde kapılan virüs her ortama kolaylıkla girebilen fareler yüzünden bizlerede bulaşmış ve milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine sebep olmuş salgın bir hastalıktır. ( günümüzde kediler hakkında olan boş rivayetlerde örneğin kara kedilerin uğursuzluk getirmesi , gece karşına çıkan kedilerin aslında birer şeytan olduğu vs. lafları o dönemden yani geçmişten günümüze kalmış hurafelerdir.)

tarih boyunca insanlığa en çok musallat olmuş hastalıklardan biri. öylesine ki, hekimler, din adamları, kiliseler, herkesi çaresiz bırakıyordu.

osmanlı zamanında vebanın bizi ziyaret edişleri;

timur orduları 1402'de bursa'ya girince, cami vb. binalara çok büyük zararlar verdiler şehirde yangınlar çıktı. altyapı bozuldu. halk zora girdi. bu sıkıntılardan sonra şehirde 1429 yılında veba ortaya çıktı.

timur'un ordularından daha büyük yaralar açtı veba. molla fenari, hacı ivaz paşa gibi ünlü kimseler de öldü.

1492 yılında şam, mısır gibi yerlerde ortaya çıkan bir salgın istanbul'a da sirayet etti. yaz aylarında yaşandı salgın. ilk ay 56.000 kişi vefat etti. ii. bayezid 4 ay boyunca edirne'de kaldı, istanbul'a gidemedi.

belirli tarihlerde veba, mühimme defterlerine şöyle yansır:

alacahisar sancağı'nda 16. yüzyılın ikinci yarısında popoşta köyünün ekseriyeti vebadan ölür. 19 haneli kekenc köyünün 16 hanesi köyü terk eder.

yenişehir'de 17. yüzyılın ortalarında vebadan 20.000 kişiye yakın vefat eder.

halep şehrinde 1564 yılında ticari hayat duracak noktaya gelir. un kapanı kapanır.

istanbul'da 1562 yılında vebadan birtakım hıristiyan zenginler heybeliada'daki manastırlara sığınırlar.

ogier ghiselin de busbecq, 1562 yılında sadrazam rüstem paşa'nın veba dolayısıyla öldüğünü aktarır. günde 500 kişi ölür. bazı günler vefat eden sayısı 1000'i geçer.

selanik ve çevresinde 1568'de ortaya çıkar veba. durulur ve 1572'de tekrar ortaya çıkar. 1579'da tekrar.

veba 1562 sonrasında da istanbul'u tekrar tekrar ziyaret ediyor. 1590'da, 1592'de ve 1598'de.

1612 yılında yine şiddetli bi' veba salgını olur. veba saraya kadar girer sultan ahmed'in kız kardeşlerinden biri vefat eder. sultan ahmed, davut paşa sarayı'na inzivaya çekilir.

1625'de bayrampaşa vebası ortaya çıkar. istanbullu birçok kişinin vefat etmesine neden olur. 7 günde 70.000 kişinin vefat ettiğinden bahsedilir.

sofya'da 1652 yılında salgın yaşanır. evliya çelebi sofya'da bulunmaktadır o tarihte ve çok şiddetli bir vebadan bahseder. günde 500 civarı ölüm olduğunu ve ayakta kalanların da göç ettiğini anlatır.

kıbrıs 1572'de vebaya tutulur. 1573 yılında da etkisini devam ettirir.

edirne 1573'de hasköy ve çevresince vebaya yakalanır.

erzurum ve çevresinde 1576-77'de veba salgını yaşanır.

antalya 1592'de veba ortaya çıkar. o dönem gemiler antalya'da yapılacaktır vebadan dolayı tamamlanamaz.

manisa'da 1677 ya da 78'de 30.000 e yakın kişi vebadan vefat eder...

salgın hastalık, pandeminin atasi. kediler şeytandır diye çığırtkanlık yapan ve tüm kedileri avrupa'da toplatan papa andavalinin fare populasyonunu arttirak cehaleti ile sebep olduğu hastalık.

tarihteki ilk biyolojik silah kullanımını moğollar kirimdaki ceneviz şehrine saldırırken gerçekleştirmiştir. ölmüş vebali askerlerin cesetlerini manciniga koyup şehre fırlatarak şehrin kendinden düşmesini beklemislerdir.

daha sonra bu şehirden kaçan cenevizliler italya'ya giderek avrupa'da vebayi başlatmıştır.

1300 lu yillarda avrupa'nın 3 te 1 i , 1650 yılında londra'da 100 bin kişi vebadan ölmüştür.

en son veba 1950 yılında madagaskar da görülmüş ve işin korkunç tarafı bu vebanin antibiyotiklere dirençli evrim geçirmiş bir tür olmasıdır.

ortacag'in belasiydi. 1cok ölümün sebebiydi.