ikinci göktürk kağanlığı

yedinci yüzyılın sonlarında kutluk kağan'ın çin esareti altında yaşayan türk boylarını tekrar birleştirerek verdiği bağımsızlık savaşıyla teşkil ettiği, başkenti ötüken olan kağanlıktır. kutluk kağan devleti tekrar ihya ettiği için daha sonra ilteriş kağan unvanını ve adını almıştır. kendisinin en büyük yardımcısı ve yoldaşı veziri bilge tonyukuk'tur. kurucusundan dolayı bazı yerlerde kutluk devleti olarak da geçer. en parlak dönemini kutluk kağan'ın oğlu olan bilge kağan döneminde yaşamıştır. orhun yazıtları da ikinci kağanlık dönemine aittir.

en parlak dönemini bilge kağan zamanında yaşadığı iddia edilen fakat tarihçilerimiz tarafından kapgan kağan zamanında olarak belirtilen kağanlık. hatta çin'i ele geçirmiş fakat asimile olmamak amacıyla yalnızca vergiye bağlamıştır.

birincisi tuttuğundan ikincisini çekme gereği duymuşlardır.

(bkz: göktürkler)#508801

682-745 yılları arasında hüküm sürmüş olan ikinci göktürk kağanlığı, kutluk devleti olarak da bilinir ve bu devletin kurucusu kutluk kağan'dır. ikinci göktürk kağanlığı'nın başkenti ötüken'di. ikinci göktürk kağanlığı, 50 yıllık esaret dönemindeki(630-680) kürşad isyanından sonra kurulmuştur. 732 orhun yazıtları; kültigin(gültekin), bilge kağan ve vezir tonyukuk adına bu dönemde dikilmiştir. orhun yazıtları'nda sade ve sanatlı bir dil kullanılarak türk milletine kağan tarafından büyük ve derin öğütler verilmiştir. kutluklar(2. göktürk), uygurlar tarafından 745'te yıkılmıştır.
2. göktürk devleti bayrağı
haritada sırasıyla 1. ve 2. göktürk devletleri'nin sınırları
ikinci göktürk(kutluk) devleti'nin haritası ve sınırları

en taştaşlı hükümdarı (bkz: mukan kağan) olan devlet.