1.
dünyanın en büyük emeklilik ve sigorta şirketlerinden olan iskoç dulları fonu başarısını 2 iskoç papazın ve bir matematik profesörünün olasılık tahminlerine borçludur.
hikayenin kahramanları iskoçyalı presbiteryen din adamları alexander webster ve robert wallace, henüz takvimler 1744 yılını gösterirken, ölen meslektaşlarının geride kalan ailelerinin ekonomik sefalete düşmesini istemezler ve onlara ödenek sağlayabilmek için bir hayat sigortası fonu oluşturmaya karar verirler.
bu fonun sistemi, kilise üyelerinin her birinin gelirlerinin ufak bir kısmını fona aktarması, fonun da bu paraları yatırımda kullanması şeklinde tasarlanmıştır. bir papaz öldüğünde dul eşi fondan kar payı alacak ve hayatlarının geri kalanında rahatça yaşayabilecektir.
webster ve wallace, kuracakları fonun sağlıklı biçimde (hem aşırı zenginleşmeden, hem de ihtiyaçları karşılayamayacak seviyede fakirleşmeden) varlığını sürdürebilmesi amacıyla her papazın ne kadar ödeme yapması gerektiğini hesaplayabilmek için şunları doğru biçimde tahmin etmeliydiler;
- her yıl kaç papazın öleceği,
- geriye kaç dul ve yetimin kalacağı,
- dulların ölen kocalarından sonra ortalama kaç yıl yaşayacakları.
bu iki din insanı edinburgh üniversitesi'nden matematik profesörü colin maclaurin ile irtibata geçtiler. çalışmalarında 18. yüzyılın ilk yarısında çok önemli gelişmeler kaydedilmiş olan istatistik ve olasılık alanlarındaki buluşlardan faydalanacaklardı. jacob bernoulli'nin büyük sayılar yasası tam ihtiyaçları olan şeyi onlara sunuyordu: belirli bir tekil olayın gerçekleşme olasılığını öngörmek çok zor hatta imkansızken, pek çok benzer olayın ortalama sonucu büyük bir isabetle tahmin edilebiliyordu. (yani, "kader" kavramı, bireysel bazda çok daha anlamlıyken, toplumsal bazda önemini yitiriyordu.) profesör maclaurin, webster'in veya wallace'in gelecek yıl ölüp ölmeyeceklerini matematik kullanarak söyleyememesine karşın, elinde yeterince veri olursa bu iki din adamına gelecek yıl iskoçya'da kaç presbiteryen papazın öleceğini nerdeyse yüzde yüz kesinlikle söyleyebiliyordu.
neyse ki ellerinde kullanabilecekleri hazır veriler vardı. edmond halley'in 50 yıl önce yayınladığı aktüerya tabloları çok kullanışlıydı. halley almanya'nın breslau şehrinden elde ettiği 1.238 doğum ve 1.174 ölüm olayının kayıtlarını analiz etmişti. bu veriler, 20 yaşında bir insanın herhangi bir yılda ölme ihtimalinin 1/100, 50 yaşında birinin ölme ihtimalinin ise 1/39 olduğunu hesaplamasını sağlamıştı.
webster ve wallace da bu veriler üzerinde çalışarak, ortalama 930 iskoç presbiteryen papazının yaşadığını, bunlardan yılda 27'sinin öleceğini ve 18'inin de artlarında dul bir eş bırakacağını hesapladılar. ayrıca arkalarında dul bırakmayanlardan 5'inin öksüz olan çocuklarının yetim kalacağını buldular. hatta daha da ileri giderek, bu dulların ölene veya tekrar evlenene kadar geçecek ortalama zamanı hesapladılar (her iki durumda da ödemeler duracaktı).
yaptıkları hesaplamalara göre; bir papaz yılda 2 paund, 12 şiling, 2 pens vererek, ölümünün ardından dul kalmış eşinin eline yılda en az 10 pound (o yıllar için oldukça iyi bir tutar) geçmesini sağlayacaktı. eğer dul eşinin eline yılda 25 pound geçmesini isterse de, yıllık 6 pound, 11 şiling, 3 pens ödemesi yeterli olacaktı.
hesaplarına göre, 1765 yılı itibarıyla iskoçya kilisesi papazları dul ve yetim aylıkları fonu'nun kasasında 58.348 poundluk bir sermaye olacaktı. yaptıkları hesaplamanın doğruluğu saygı duyulacak cinstendi. 1765 yılına gelindiğinde fonun sermayesi 1 poundluk bir sapma ile 58.347 pounda ulaşmıştı.
bugün webster ve wallace'ın kısaca iskoç dulları olarak bilinen fonu, dünyadaki en büyük bireysel emeklilik ve hayat sigortası şirketlerinden birisidir. 100 milyar poundun üzerindeki varlığı ile sadece iskoç dullarını değil, poliçelerinden almak isteyen herkesi memnuniyetle sigortalıyorlar.
--- alıntı ---
ozgursayli.blogspot.com/201...
--- alıntı ---
hikayenin kahramanları iskoçyalı presbiteryen din adamları alexander webster ve robert wallace, henüz takvimler 1744 yılını gösterirken, ölen meslektaşlarının geride kalan ailelerinin ekonomik sefalete düşmesini istemezler ve onlara ödenek sağlayabilmek için bir hayat sigortası fonu oluşturmaya karar verirler.
bu fonun sistemi, kilise üyelerinin her birinin gelirlerinin ufak bir kısmını fona aktarması, fonun da bu paraları yatırımda kullanması şeklinde tasarlanmıştır. bir papaz öldüğünde dul eşi fondan kar payı alacak ve hayatlarının geri kalanında rahatça yaşayabilecektir.
webster ve wallace, kuracakları fonun sağlıklı biçimde (hem aşırı zenginleşmeden, hem de ihtiyaçları karşılayamayacak seviyede fakirleşmeden) varlığını sürdürebilmesi amacıyla her papazın ne kadar ödeme yapması gerektiğini hesaplayabilmek için şunları doğru biçimde tahmin etmeliydiler;
- her yıl kaç papazın öleceği,
- geriye kaç dul ve yetimin kalacağı,
- dulların ölen kocalarından sonra ortalama kaç yıl yaşayacakları.
bu iki din insanı edinburgh üniversitesi'nden matematik profesörü colin maclaurin ile irtibata geçtiler. çalışmalarında 18. yüzyılın ilk yarısında çok önemli gelişmeler kaydedilmiş olan istatistik ve olasılık alanlarındaki buluşlardan faydalanacaklardı. jacob bernoulli'nin büyük sayılar yasası tam ihtiyaçları olan şeyi onlara sunuyordu: belirli bir tekil olayın gerçekleşme olasılığını öngörmek çok zor hatta imkansızken, pek çok benzer olayın ortalama sonucu büyük bir isabetle tahmin edilebiliyordu. (yani, "kader" kavramı, bireysel bazda çok daha anlamlıyken, toplumsal bazda önemini yitiriyordu.) profesör maclaurin, webster'in veya wallace'in gelecek yıl ölüp ölmeyeceklerini matematik kullanarak söyleyememesine karşın, elinde yeterince veri olursa bu iki din adamına gelecek yıl iskoçya'da kaç presbiteryen papazın öleceğini nerdeyse yüzde yüz kesinlikle söyleyebiliyordu.
neyse ki ellerinde kullanabilecekleri hazır veriler vardı. edmond halley'in 50 yıl önce yayınladığı aktüerya tabloları çok kullanışlıydı. halley almanya'nın breslau şehrinden elde ettiği 1.238 doğum ve 1.174 ölüm olayının kayıtlarını analiz etmişti. bu veriler, 20 yaşında bir insanın herhangi bir yılda ölme ihtimalinin 1/100, 50 yaşında birinin ölme ihtimalinin ise 1/39 olduğunu hesaplamasını sağlamıştı.
webster ve wallace da bu veriler üzerinde çalışarak, ortalama 930 iskoç presbiteryen papazının yaşadığını, bunlardan yılda 27'sinin öleceğini ve 18'inin de artlarında dul bir eş bırakacağını hesapladılar. ayrıca arkalarında dul bırakmayanlardan 5'inin öksüz olan çocuklarının yetim kalacağını buldular. hatta daha da ileri giderek, bu dulların ölene veya tekrar evlenene kadar geçecek ortalama zamanı hesapladılar (her iki durumda da ödemeler duracaktı).
yaptıkları hesaplamalara göre; bir papaz yılda 2 paund, 12 şiling, 2 pens vererek, ölümünün ardından dul kalmış eşinin eline yılda en az 10 pound (o yıllar için oldukça iyi bir tutar) geçmesini sağlayacaktı. eğer dul eşinin eline yılda 25 pound geçmesini isterse de, yıllık 6 pound, 11 şiling, 3 pens ödemesi yeterli olacaktı.
hesaplarına göre, 1765 yılı itibarıyla iskoçya kilisesi papazları dul ve yetim aylıkları fonu'nun kasasında 58.348 poundluk bir sermaye olacaktı. yaptıkları hesaplamanın doğruluğu saygı duyulacak cinstendi. 1765 yılına gelindiğinde fonun sermayesi 1 poundluk bir sapma ile 58.347 pounda ulaşmıştı.
bugün webster ve wallace'ın kısaca iskoç dulları olarak bilinen fonu, dünyadaki en büyük bireysel emeklilik ve hayat sigortası şirketlerinden birisidir. 100 milyar poundun üzerindeki varlığı ile sadece iskoç dullarını değil, poliçelerinden almak isteyen herkesi memnuniyetle sigortalıyorlar.
--- alıntı ---
ozgursayli.blogspot.com/201...
--- alıntı ---
devamını gör...