1.
bu bir arolium ukdesidir.
bugünlerde biraz ukdelere göz atıyorum. geçenlerde karakum çölünde bulunan, cehennem kapısısondaj kuyusu ile ilgili bir yazı yazmıştım. cehennem kapısına başlığına ilk tanımı ''ukde sahibi'' yapmış.
ukde sahibinin yazıları dopdolu... belli ki; bu başlığa yazamayacak biri değil. madem öyle; azcık karakum çölünden bahsedip övgüyü kapayım dedim.
henüz sosyal medyanın olmadığı dönemlerde yaşamış olan biruni diye bir ağbimiz, karakum'un eskiden bir deniz olduğunu söylemiş. tr.wikipedia.org/wiki/Karak...
öncelikle bunun zerinde duralım.
dünya’nın % 36.3’ü çöllerle kaplıdır. afrika’nın % 55’i, asya’nın % 34’ü, güney amerika’nın % 20’si çöllerle kaplıdır. 48.3 milyon km2 tutan bu alanın 9.1 milyon km2'si antropojen çöl niteliğindedir.
antropojen çöl: yanlış arazi kullanımı orman örtüsünün tahribi gibi nedenlerle eninde sonunda çölleşmiş yerlere denir.
bu alanlarda yaklaşık 400 milyon kişi hayatını sürdürüyor. bu da dünya nüfusunun % 12.8’i demektir.
türkmenistan, yaklaşık 492 bin km2 lik bir alandır ve yaklaşık %80'i karakurum çölünden oluşmaktadır.
düşünün ülkenin %80' şöyle bir görüntüye sahip
''
''
eskiden buraların deniz olması ve şu anda çöl olmasının en büyük nedenlerden biri, teeee tarihi devirlere rastlar. amu derya denilen bir nehir, güzel güzel hazar denizine doğru akarken, biden yatak değiştirip, aral gölüne dökülmeye başladı. bu sebeple iç deniz küçüldü. ve sonunda kurudu. üstüne birde yanlış otlatma ve orman arazilerin tahribi eklenince, gördüğünüz görüntü kaçınılmaz hale geldi.
biruni ağbimiz haklıydı yani efem ve bunu 10 yy da söylemişti.
çöl genelde, barkan denilen hareketli kum tepeciklerinden oluşuyor.
biliyorsunuz ki deniz diplerinde fosil artıklar daha çok bulunur. bu sebeple petrol ve doğalgaz rezervi bakımından, önemli bir yere sahip türkmenistan.
bu çölden bahsetmişken birde ceytun kültüründen bahsetmek lazım. aslında ayrı bir başlıkta açabiliriz. bir yerine iki madalya daha avantajlı olabilir. neyse her şey karma değil!
ceytun kültürü, güney türkmenistan'da , karakum'da bulunan kum sırtlarından biri üzerinde kurulmuş olan, ceytun yerleşkesinden adını alıyor. türkistan'da yerleşik yaşamı benimseyen ilk yerleşik tarım kültürü olarak biliniyor.
ceytun kültürü’ne ait ilk kalıntıları, hidrojeolog rospopov tarafından bulunmuş üstelik, aynı indus vadisinin bulunuşundaki gibi demir yolu döşemesi yapmaya çalışırken. kelyata-aşkabat demiryolu döşemeleri civarındaki kazı çalışmaları sırasında rastlanılmıştır.
avlu bulunduran, tek odalı, kare veya dikdörtgen yapı olan evler kilden yapılmış kerpiçlerden oluşmaktadır. ilginçtir sıvada kullanılmıştır. evlerin kiler olarak kullanılan bölümü de vardır.
ceytun’da o dönemde , yaşamış olan halka ait, çok geniş bir alet topluluğu da ortaya çıkarılmıştır.malzemelere baktığımızda özellikle çakmaktaşından malzemelerin çokluğu dikkat çekiyor. el aletleri yelpazesi içinde seramik kaplar, topraktan, taştan, kemikten yapılmış, çeşitli miktarlarda ev aletleri bulunmuştur.
''encrypted-tbn0.gstatic.com/...''
bugünlerde biraz ukdelere göz atıyorum. geçenlerde karakum çölünde bulunan, cehennem kapısısondaj kuyusu ile ilgili bir yazı yazmıştım. cehennem kapısına başlığına ilk tanımı ''ukde sahibi'' yapmış.
ukde sahibinin yazıları dopdolu... belli ki; bu başlığa yazamayacak biri değil. madem öyle; azcık karakum çölünden bahsedip övgüyü kapayım dedim.
henüz sosyal medyanın olmadığı dönemlerde yaşamış olan biruni diye bir ağbimiz, karakum'un eskiden bir deniz olduğunu söylemiş. tr.wikipedia.org/wiki/Karak...
öncelikle bunun zerinde duralım.
dünya’nın % 36.3’ü çöllerle kaplıdır. afrika’nın % 55’i, asya’nın % 34’ü, güney amerika’nın % 20’si çöllerle kaplıdır. 48.3 milyon km2 tutan bu alanın 9.1 milyon km2'si antropojen çöl niteliğindedir.
antropojen çöl: yanlış arazi kullanımı orman örtüsünün tahribi gibi nedenlerle eninde sonunda çölleşmiş yerlere denir.
bu alanlarda yaklaşık 400 milyon kişi hayatını sürdürüyor. bu da dünya nüfusunun % 12.8’i demektir.
türkmenistan, yaklaşık 492 bin km2 lik bir alandır ve yaklaşık %80'i karakurum çölünden oluşmaktadır.
düşünün ülkenin %80' şöyle bir görüntüye sahip
''
''eskiden buraların deniz olması ve şu anda çöl olmasının en büyük nedenlerden biri, teeee tarihi devirlere rastlar. amu derya denilen bir nehir, güzel güzel hazar denizine doğru akarken, biden yatak değiştirip, aral gölüne dökülmeye başladı. bu sebeple iç deniz küçüldü. ve sonunda kurudu. üstüne birde yanlış otlatma ve orman arazilerin tahribi eklenince, gördüğünüz görüntü kaçınılmaz hale geldi.
biruni ağbimiz haklıydı yani efem ve bunu 10 yy da söylemişti.
çöl genelde, barkan denilen hareketli kum tepeciklerinden oluşuyor.
biliyorsunuz ki deniz diplerinde fosil artıklar daha çok bulunur. bu sebeple petrol ve doğalgaz rezervi bakımından, önemli bir yere sahip türkmenistan.
bu çölden bahsetmişken birde ceytun kültüründen bahsetmek lazım. aslında ayrı bir başlıkta açabiliriz. bir yerine iki madalya daha avantajlı olabilir. neyse her şey karma değil!
ceytun kültürü, güney türkmenistan'da , karakum'da bulunan kum sırtlarından biri üzerinde kurulmuş olan, ceytun yerleşkesinden adını alıyor. türkistan'da yerleşik yaşamı benimseyen ilk yerleşik tarım kültürü olarak biliniyor.
ceytun kültürü’ne ait ilk kalıntıları, hidrojeolog rospopov tarafından bulunmuş üstelik, aynı indus vadisinin bulunuşundaki gibi demir yolu döşemesi yapmaya çalışırken. kelyata-aşkabat demiryolu döşemeleri civarındaki kazı çalışmaları sırasında rastlanılmıştır.
avlu bulunduran, tek odalı, kare veya dikdörtgen yapı olan evler kilden yapılmış kerpiçlerden oluşmaktadır. ilginçtir sıvada kullanılmıştır. evlerin kiler olarak kullanılan bölümü de vardır.
ceytun’da o dönemde , yaşamış olan halka ait, çok geniş bir alet topluluğu da ortaya çıkarılmıştır.malzemelere baktığımızda özellikle çakmaktaşından malzemelerin çokluğu dikkat çekiyor. el aletleri yelpazesi içinde seramik kaplar, topraktan, taştan, kemikten yapılmış, çeşitli miktarlarda ev aletleri bulunmuştur.
''encrypted-tbn0.gstatic.com/...''
devamını gör...