kumarbaz (kitap)

dostoyevski'nin eşsiz üslubu sayesinde olayları karakterlerin gözlerinden gördüğünüz; tutkuyu, aşkı, çaresizliği, kibri, hırsı ve öfkeyi aynı anda içinizde deneyimlediğiniz tek solukta okunası mükemmel bir şaheser.

dostoyevski karakterlerin dünyasını öyle büyük bir ustalıkla ve doğallıkla tasvir etmiştir ki anlatılanlar bize hiç de uzak gelmez. hepimizin içinde zaman zaman yer eden hatta bizi ele geçiren hastalıklı hislerin kontrolünü yitirdiğimizde olabilecek her şey en saf anlatımıyla bu kitapta mevcuttur.

imkansız bir aşkın ele geçirdiği güçlü karakterli bir adam, bu aşka karşı koyamadıkça tüm benliğini ele geçiren içsel çelişkiler, her şeyin farkında olmak ama yine de kendini nehrin sert akıntısına bırakmak... fakat sonradan daha başka bir tutkuyla tanışır bu güçlü karakterli adam; kumar. tüm iradesini kazanma hırsına teslim ederken aşkından da uzaklaşır; uğrunda canını vermeye hazır olduğunu defalarca haykırdığı aşkından. güçlü bir karakterin ve güçlü bir aşkın, hastalıklı bir tutku olan kumar ve son derece tehlikeli bir his olan kazanma hırsı karşısında yerle bir oluşunu anlatır bize dostoyevski.

karakterimiz polina yı o kadar sevmektedir ki, kendini bir uçurumdan atmasını söylese hiç düşünmeden atar. ama elinde bir bıçak olsa hiç tereddüt etmeden öldürür. işte aşk ve nefret birbirine bu derece yakındır.

dostoyevski’nin üslubu sayesinde bir çırpıda kendini okutturan kitapta, baş karakter aleksey ivanoviç’i hayatımda okuduğum en ezik kurgusal karakterlerden biri olarak nitelendirmekte sıkıntı görmüyorum. onu sevmeyen ve hor görmekten asla geri durmayan bir kadın için kendini köle etmekten, bunu açık açık söyleyip sevdiği kadının kibrini altın taraklarla taramaktan başka bir şey yapmadı. üstüne üstlük kumar masasında kazandığı serveti para avcısı olduğunu bildiği matmazele para yedirmeyi son damlasına sürdürdü. sanırım kitap boyu bunlara takılıp kaldığım için ben de yeterli etkiyi bırakamayan kitaplardan birisi oldu.

dostoyevski'nin her kitabını okumayı sevmem bana karakter sayısı çok fazla gelir, içim sıkılır o yüzden. keşke hep karakter sayısı konusundaki çizgisi bu kitaptaki gibi olsaymış. kumarı betimleyişiyle birlikte siz de kitaptaki teyzeyle birlikte oynuyormuş gibi heyecanlanıyorsunuz. hayatta her şey en basit mantığıyla kumar gibidir zaten.

bir kitapçıda gezinirken görmüştüm ve kapağı çok hoşuma gitmişti.(evet kitabı kapağına göre yargıladım!) okuduğumda rus edebiyatına bayağı bir merak besledim. herkese tavsiye edilebilecek, uzun klasiklerin aksine sıkıcı gelebilecek diyalogların ve olayların olamadığı makul bir sayfa sayısına sahip kitap.

okumakta olduğum dünya klasiği ortalarına geldim general aleksey'i alman baronuna hakaret ettiğinden dolayı kovdu ama moskovadan gelen kumar meraklısı yaşlı teyzesi vasilyevna sayesinde işler değişmeye başladı.

geldiğim noktaya kadar anladığım şey insanların bir şekilde kader sayesinde birbirlerine muhtaç kalacağı bu arada polina denen şıllıktan hoşlanmadım.

kumar borcu için yazdığı geyiğinin bitmediği kitaptır.
kendisi bir kumarbazdır ve özellikle rulette kırmızı, siyah oynamayı sever.
yazacağı kitap için yayıncısından sürekli "avans" ister. bu ayrı birşey, borcuna karşılık kitap uydurmak ayrı. günlüğünde " para için tek kelime yazmadım" demiştir. yalan söylemesini gerektirecek bir durum da ortada yoktur, ben kendisine inanıyorum.
kitabın adı her geçtiğinde, sanki derin bir bilgi biliyormuş gibi yetersizin biri atlayıp, kumar borcu için yazmıştır diyor.
yeter artık, azalarak değil, aniden bitin.

dostoyevski bir kumarbazdı. ve hep bir kumarbaz olarak kaldı. bir derebeyinin oğlu olarak babasının tüm gücünü, nüfuzunu ve zenginliğini elinin tersiyle iterek dünyanın en büyük edebiyatçısı olacağı o yola çıkmaya karar verdiğinde de bir kumar oynamıştı ve başarılı oldu, en azından edebiyat konusunda. çünkü edebiyatta kazanan çoğu zaman hayatta kaybediyor.

kumarbaz 30 gün gibi çok kısa bir sürede yazılmış bir romandır. zira dostoyevski’nin yayımcısı ile yaptığı anlaşmaya göre eğer bu kitabı zamanında teslim edemezse o andan itibaren yazacağı her şey hiçbir ücret ödenmeden yayıncıya ait olacaktı.

dostoyevski bir steno tutup - ki daha sonra onula evlenecekti- bu romanı hızla yazıp teslim ederek edebi geleceğini kurtarmış oldu.

benim okumam da çok hızlı oldu bu romanı çünkü kitabı elime aldığımda yaklaşık 2 saat sonra trt 2 kanalını “ sinema edebiyat kuşağın”da bu kitaptan uyarlama filmin yayınlanacağını gördüm ve film başlayana kadar kitabı okudum ve bitirdim. ben de böylelikle dostoyevski’ye olan hayranlığımı perçinlemiş oldum. filmde kitabın yazılma aşaması ile konusu iç içe geçmiş olduğu için kumarbaz’ın aslında dostoyevski’nin kendisi olduğunu rahatlıkla düşünebiliriz.

aşık olduğu kadın olan polina'nın ''git kendini mahvet , ben kenarda bekleyeceğim.'' cümlesinde kahramanımızın kendisini mahvedecek olmasına gönderme yapılması gibi kumar yüzünden kendini, hayatını, tutkularını kaybetmiş bir kumarbazın hikayesini okuduğumuz dostoyevski eseri.* kumar yüzünden kendini, değerlerini, aşkını, gururunu hiçe sayıyor kahramanımız.
kitabın çok kısa bir zamanda yazılmış olduğunu öğrendiğimden beri çok farklı hissediyorum. ezelden beri dostoyevski sevmişimdir ama böyle güzel bir kurgunun çok kısa bir süre içinde ortaya çıkması beni çok çok etkiledi. farklı bir lezzet aldım.

dostoyevski ile ilgili anlatılanları okudukça bu kitabı kendisini sonsuzlaştırmak için yazmış gibi hissediyorum. zaten ana karakter aleksey ivanoviç'i kendisinden yola çıkarak yazdığı söylenir. karakterlerin derinliği, düşünce işleyişleri kitabı muhteşem kılmasının yanında sanki bir de yazarın ben buradayım deme şekli.
bir kumarbazın (sakin olun kumar borcu demeyeceğim, her zaman anlatılan o kumar borcu aslında yayıncısı ile yaptığı bir anlaşmaymış.) kumarbazlıkla ilgili bu kadar cesurca yazabilmesi... dostoyevski'den bahsediyoruz zaten, bunu o değil de kim yazabilirdi ki?
romana gelirsek, ana karakterimiz aleksey ivanoviç zengin bir ailenin yanında öğretmen. ailenin kızına aşık oluyor ve onun için kumar oynamaya başlayıp bağımlı oluyor. ailenin maddi durumları sıkıntılı, ölmesi beklenen yaşlı bir teyze var.
hikayenin özü belki çok ilginç değil ama özellikle aleksey, yaşlı teyze ve polina hikayeyi çok ilginç kılıyor.
polina ve aleksey ilişkisi korkunç bir ilişki. polina habire aşağılıyor adamı. aleksey de polina'yı öldürmeyi bile düşünebilecek kadar aşağılık bir adam. bu ilişkinin de dostoyevski'nin eski bir ilişkisine gönderme olduğu söyleniyor. çok üzücü.
kumarbaz muhteşem bir eser ama dediğim gibi buna bu muhteşemliği veren olayın kendisinden ziyade karakterler, düşünceler, çözümlemeler.