kurtarıcı rolüne bürünen insan

kendi kör noktalarından bihaber olup başkalarına, en çok yakın çevresindeki insanlara fedakârlık adı altında iyilik yaptığını zannederek onları zorluklardan, kötülüklerden kurtarmaya soyunan insandır. aslında "her şeyi ben bilirim, ben yaparım" pozlarında takılan aşırı kibirli biridir. sanırsın ki kendisini kurtarmış, aşmış, taşmış ve her şeyle baş etmeyi öğrenmiş gibi görünür ama tam tersi, kendisinden kaçmak için bir başkasını kurtararak kendini değerli, yeterli hissetmeye çalışır ama böyle yaparak karşısındaki kişiyi kendisine bağımlı kıldığından ve günden güne güçsüzleştirdiğinden dolayı, o kişi bir gün yaptıklarının farkına vardığı anda derhal ondan uzaklaşır. bu sefer de "ben bu kadar fedakârlık yaptım ama bana nankörlük etti." diyerek onu suçlamaya başlar. yani birden kurtarıcı rolünden mağdur rolüne geçer. ne kadar mağdur olduğunu anlatmaya başlar. öfkesi dinmezse oradan da bir hışımla zalim moduna geçer. dolayısıyla, birine yardım etmekle onun hayatında kurtarıcı rolüne bürünmek arasındaki farkı bilmek, hayati derecede önemlidir. o yüzden de balzac'ın dediği gibi; "insanlara, onları size nankörlük yapmaya mecbur bırakacak kadar büyük iyiliklerde bulunmayın."

bu biraz tefeciden borç almaya benziyor. zaten batmak üzere olan insanlar son çare olarak büyük meblağlar borç alıyorlar ve ödeyemiyorlar, tefeci adeta artık o kişiye sahip oluyor, her şeyi yapabilme hakkına sahip olduğunu düşünüyor. kurtarıcı rolüne bürünen insan da maddi veya manevi olarak o kişiye çok büyük yardımlar da bulunuyor ama işte yardım edilen kişinin bunu ödemesi zorsa o zaman problem başlıyor. nihayetinde yardım etme eylemi karşılıklılık ilkesine bağlı olarak gelişen bir eylem eğer karşısındaki kişi yardımına karşılık benzer bir yardımda bulunamayacaksa o zaman tefeciye borçlananlar gibi hep borçlu kalır ve borç altında ya kendi kendine ezilir ya da kurtarıcı tarafından kontrol altına alınmaya başlanır. kurtarıcı rolüne bürünen insanlardan bazıları belki istemeden, iyi niyetinden bu tarz yardımlarda bulunurken çoğunun da bu mekanizmayı bilinçsiz de olsa çözdüğünü ve buna göre hareket ettiğini düşünüyorum. yardım etme - borçlandırma - mağdur olma - ele geçirme şeklinde gidiyor mekanizma.

özellikle gönül işlerinde çok sık rastlanır.

bazen karşıdaki insana kurtarıcı rolü yüklenir. kafasında öyle bir fikir olmamasına rağmen zamanla tekrar edilen yalanlar(ya da halüsinasyon) sayesinde bir noktadan sonra inanış başlar.

sen geldin ve her şey düzeldi, meğer tek eksiğim senmişsin, bunca yolu sana gelmek için yürümüşüm

yeterince tekrardan sonra karşıdaki insan evet ben buyum, hayatında çok önemliyim kafasına girmeye başlar. artık kendisi yan rol değil başroldür. evet, seni kurtaracağım, evet, mutluluğunun anahtarı benim, tüm sorunlarını atlatmanı sağlayacağım.

geçmiş olsun.

iki taraftan biri zinciri kırana kadar bu bir bağımlılık artık. bir tarafta kahraman, kurtarıcı diğer tarafta mutluluğu kurtarıcısına bağlı olan bağımlı.

zinciri kıran taraf kendini durumdan ilk sıyıran olsa da diğer taraf bir hiçliğin içine terk edilir. aslında o kadar da önemli olmadığının farkına varır.

manyak olacak insan.

esasen hepimizin içinde bir kurtarıcı var ama bazılarımız, çeşitli sebeplerle bu rolü daha çok benimsiyor ki ondan sonra, ilişkilerde dengeler bozuluyor. aslında kimden ne alıp kime ne verdiğimizi bilmek zorundayız çünkü tüm ilişkiler de biraz alışveriş gibi. öyle bedelsiz hiçbir şey yok. birinin maddi olarak verici olduğu bir yerde diğer taraf da ruhen bir şeyler veriyordur. o yüzden de gizli ödenen bedelleri bilmezsek, ilişkiler içinde kendimizi kaybederiz. biraz zor ve can sıkıcı konular ama bunları bilmeden de hayatta yolumuzu kaybetmek hiç zor değil. bu konuda farkındalık kazanmak isteyenler için okuduğum iki kitabı tavsiye ederim:
1. kurban tuzağından kurtulmak*
2. terapi odası konuları*

bir zamanlar benim de içine dahil olduğum fakat artık nefret ettiğim tip.